กระแสบอยคอตต์ 'มู่หลาน' มาอีกรอบเหตุถ่ายหนังในเมืองที่มีค่ายกักกันชาวอุยกูร์

เกิดกระแสแบน "มู่หลาน" ภาคคนแสดงของดิสนีย์เกิดขึ้นอีกระลอกหลังจากภาพยนตร์นี้ถ่ายทำในพื้นที่ซินเจียงที่มีค่ายกักกันชนกลุ่มน้อยมุสลิมและยังขอบคุณเจ้าหน้าที่และหน่วยงานรัฐของจีนที่มีส่วนในการละเมิดสิทธิมนุษยชน ทำให้รัฐบาลจีนสั่งห้ามไม่ให้สื่อพูดถึงประเด็นมู่หลานรวมถึงเซนเซอร์การพูดถึงในโซเชียลมีเดียจีน

หลังจากที่ก่อนหน้านี้มีการเรียกร้องให้บอยคอตต์ภาพยนตร์เรื่อง "มู่หลาน" จากการที่นักแสดงนำ หลิวอี้เฟยมีท่าทีสนับสนุนอำนาจของจีนแผ่นดินใหญ่และสนับสนุนตำรวจฮ่องกงในการปราบปรามผู้ประท้วงเรียกร้องประชาธิปไตย ล่าสุดมีกระแสการต่อต้านในอีกประเด็นหนึ่งคือการที่ภาพยนตร์เรื่องเหล่านี้ถ่ายทำในเขตปกครองตนเองซินเจียง ที่มีเรื่องอื้อฉาวจากค่ายกักกันชนกลุ่มน้อยชาวมุสลิมอุยกูร์มากกว่า 1 ล้านคนตามข้อมูลของสหประชาชาติ

กระแสการบอยคอตต์รอบนี้เริ่มขึ้นเมื่อปลายสัปดาห์ที่ผ่านมา ซึ่งเจ้าหน้าที่ตำรวจท้องถิ่นเปิดเผยว่าในสถานที่ถ่ายทำที่เมืองทูหลูฟานน่าจะมีค่ายกักกันอยู่ 8 แห่ง ในขณะที่ดิสนีย์ระบุในเครดิตท้ายภาพยนตร์ขอบคุณผู้คนรวมถึงเจ้าหน้าที่ในพื้นที่ ถึงแม้ว่าจะเกิดการกดขี่ลิดรอนสิทธิมนุษยชนชาวอุยกูร์ในซินเจียง โดยมีการกักกันประชาชนในค่ายปรับทัศนคติเหล่านี้มาตั้งแต่ปี 2560 แล้วก็ตาม

เรื่องมู่หลานฉบับคนแสดงของดิสนีย์เป็นการนำเรื่องราวในฉบับภาพยนตร์การ์ตูนปี 2541 กลับมาทำใหม่ เนื้อหาเกี่ยวกับตำนานของจีนเกี่ยวกับวีรสตรีที่ปลอมตัวเป็นชายเพื่อเข้ารบแทนพ่อของตัวเอง ภาพยนตร์เปิดฉายผ่านทางช่อง Disney+ และเปิดฉายรอบแรกในโรงภาพยนตร์ที่จีนเมื่อวันที่ 11 ก.ย. ที่ผ่านมา ท่ามกลางเสียงวิพากษวิจารณ์ในประเด็นเหล่านี้

ในเครดิตของภาพยนตร์ดิสนีย์ได้ระบุขอบคุณคณะกรรมการโฆษณาชวนเชื่อของพรรคคอมมิวนิสต์จีนในซินเจียง ซึ่งเป็นหน่วยงานที่เคยอ้างว่าค่ายกักกันของพวกเขาเป็น "ศูนย์ฝึกอบรมวิชาชีพ" มาก่อน นอกจากนี้ในเครดิตยังระบุขอบคุณสำนักงานความมั่นคงของซินเจียงสาขาเมืองทูหลูฟาน ซึ่งเคยถูกคว่ำบาตรจากรัฐบาลสหรัฐฯ เนื่องจากการละเมิดสิทธิมนุษยชนที่เกิดขึ้นในพื้นที่ด้วย

ทูหลูฟานเป็นเมืองที่ได้ชื่อว่าเป็นเส้นทางสายไหมในอดีต มีประชากรอยู่ราว 650,000 คนโดยประชากรร้อยละ 75 เป็นชาวอุยกูร์และเป็นเมืองแรกๆ ที่เผชิญกับนโยบาย "การเปลี่ยนแปลงผ่านการศึกษา" ต่อชาวมุสลิมซึ่งเริ่มขึ้นในปี 2556

เจ้าหน้าที่ตำรวจในทูหลูฟานเปิดเผยต่อสื่อเรดิโอฟรีเอเชียว่า ในทูหลูฟานมีค่ายกักกันปรับทัศนคติหลายแห่ง และมีเจ้าหน้าที่บางรายบอกว่าพวกเขาทำงานในค่ายหลายค่ายในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมารวมถึงบอกตำแหน่งที่ตั้งค่ายกักกันเหล่านี้ พวกเขาบอกว่ารวมแล้วมีค่ายกักกันในเมือง 8 แห่ง อีกทั้งเจ้าหน้าที่รายหนึ่งเล่าว่าค่ายกักกันเหล่านี้อยู่กันอย่างแออัดมีการยัดคนเข้าไปในห้องขังห้องเดียวถึง 36 คน และอนุญาตให้ออกไปสูดอากาศเดือนละ 1 ครั้ง เป็นเวลาแค่ 1 ชั่วโมงเท่านั้น และบางคนอาจจะนานกว่า 1 เดือน ถึงจะได้ออกมาสูดอากาศสักครั้ง "มีคนตายไปสิบกว่าคนได้" เจ้าหน้าที่รายหนึ่งที่เคยทำงานในค่ายกักกันกล่าว

หัวหน้าแผนกการเงินของดิสนีย์ คริสติน แมคคาธีย์ เปิดเผยเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมาว่าความไม่พอใจในเรื่องที่มู่หลานถ่ายทำในบางพื้นที่ของซินเจียงกลายเป็น "ประเด็น" สำหรับบริษัทของพวกเขา แมคคาธีย์ชี้แจงว่าในขณะที่ฉากส่วนใหญ่ของมู่หลานถ่ายทำที่นิวซีแลนด์ ทางดิสนีย์ได้เลือกให้ฉากบางฉากถ่ายทำในจีนเพื่อ "ให้มีความแม่นยำในการนำเสนอภาพภูมิทัศน์และภูมิศาสตร์ของประเทศ ... สำหรับเรื่องราวดราม่าอิงประวัติศาสตร์ชิ้นนี้" แมคคาธีย์ชี้แจงอีกว่าการขอบคุณหน่วยงานภาครัฐของจีนในฐานะผู้ให้อนุญาตใช้พื้นที่ถ่ายทำเป็นธรรมเนียมปฏิบัติในการระบุเครดิต

ผู้ที่วิพากษ์วิจารณ์มู่หลานในเรื่องนี้ในโซเชียลมีเดียยังมีนักการเมืองสหรัฐฯ บางรายที่วิจารณ์เรื่องนี้ผ่านแฮชแท็ก #boycottMulan อีกด้วย ขณะที่ทางการจีนเซนเซอร์อินเทอร์เน็ตห้ามไม่ให้ทั้งชาวเน็ตและสื่อพูดถึงประเด็นเกี่ยวกับภาพยนตร์เรื่องนี้โดยที่ยังคงฉายภาพยนตร์เรื่องนี้อยู่ ผู้ที่ตั้งข้อสังเกตในเรื่องนี้คือโจชัว หว่อง นักกิจกรรมฝ่ายประชาธิปไตยฮ่องกง เขายังได้วิพากษ์วิจารณ์ดิสนีย์ว่าควรจะได้รับบทเรียนจากการทุ่มทุนสร้าง 200 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ แต่ใช้นักแสดงที่หนุนรัฐบาลจีน ปฏิเสธการมีอยู่ของค่ายกักกัน และส่งเสริมชาตินิยมจีน แต่ก็ยังถูกกระแสโต้กลับอย่างหนัก

ขณะที่โฆษกกระทรวงต่างประเทศของจีน จ้าวลี่เจียน แถลงปกป้องการตัดสินใจของดิสนีย์ในการให้เครดิตทางการจีนในภาพยนตร์และกล่าวอีกว่าไม่ควรมีใครก้าวก่ายกิจการภายในของจีน

แม้แต่ในประเทศจีนเองภาพยนตร์มู่หลานยังได้รับการวิจารณ์และติติงในแง่มุมทางศิลปะ นักวิจารณ์ภาพยนตร์ในจีนที่ไม่ได้พูดถึงเรื่องการเมืองวิจารณ์ภาพยนตร์เรื่องนี้ไว้ว่ามีการเบี่ยงออกไปจากเนื้อเรื่องดั้งเดิม มีฉากบู๊ที่ครึ่งๆ กลางๆ และมีการนำเสนอประวัติศาสตร์แบบไม่แม่นยำ ได้รับคะแนนวิจารณ์โดยรวมจากเว็บโซเชียลมีเดียจีน Douban โดยรวมเฉลี่ย 4.7 ต่อ 10 คะแนน

เรียบเรียงจาก

As Many as Eight Internment Camps Operating in Xinjiang Region Where Disney Filmed ‘Mulan’, Radio Free Asia, 11-09-2020

China bans media coverage of Disney’s Mulan release, Aljazeera, 11-09-2020

Liu Yifei: Mulan boycott urged after star backs HK police, BBC, 16-08-2019
 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท