ประเมินผลกระทบรัฐประหารพม่าต่อการส่งออก การลงทุนและเศรษฐกิจของไทย พม่าและอาเซียน

'อนุสรณ์ ธรรมใจ' อดีตกรรมการนโยบายและกำกับการบริหารหนี้สาธารณะ กระทรวงการคลัง และอดีตคณบดีคณะเศรษฐศาสตร์ ม.รังสิต ประเมินผลกระทบรัฐประหารพม่าต่อการส่งออก การลงทุนและเศรษฐกิจของไทย พม่าและอาเซียน 

ประเมินผลกระทบรัฐประหารพม่าต่อการส่งออก การลงทุนและเศรษฐกิจของไทย พม่าและอาเซียน
แฟ้มภาพ: Asian Development Bank

7 ก.พ. 2564 นายอนุสรณ์ ธรรมใจ อดีตกรรมการนโยบายและกำกับการบริหารหนี้สาธารณะ กระทรวงการคลัง และอดีตคณบดีคณะเศรษฐศาสตร์ ม.รังสิต กล่าวถึง ประเมินผลกระทบของรัฐประหารใน พม่า ว่าไม่ได้ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจของพม่าเท่านั้นยังส่งผลกระทบต่อไทยและอาเซียนอีกด้วย ความรุนแรงของผลกระทบจากการรัฐประหารจะเพิ่มขึ้นอีกหากชาติตะวันตกนำโดยสหรัฐอเมริกาจะกลับไปใช้มาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจ หลังจากที่ประเทศพม่ากลับคืนสู่ประชาธิปไตยภายใต้รัฐบาลของพรรคสันนิบาตแห่งชาติเพื่อประชาธิปไตย (NLD) เมื่อสี่ปีที่แล้วและชาติตะวันตกยกเลิกการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจ ประเทศพม่ามีอัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจโดยเฉลี่ยอยู่ที่ 6.54% ในช่วงปี พ.ศ. 2558-2562 

จากข้อมูลการลงทุนของต่างประเทศของธนาคารโลก พบว่า ประเทศพม่าเป็นประเทศที่มีมูลค่าการลงทุนจากต่างประเทศเพิ่มสูงเป็นอันดับต้น ๆ ของโลกในยุคประชาธิปไตย โดยในช่วงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2562 ถึง เดือนกันยายน พ.ศ. 2563 มีมูลค่าลงทุนสูงถึง 5,500 ล้านดอลลาร์เพิ่มขึ้นจากปีก่อนหน้ามากกว่า 30% ความเสี่ยงจากการรัฐประหารและความไม่มีเสถียรภาพทางการเมืองจะทำให้การลงทุนจำนวนไม่น้อยโดยเฉพาะโครงการลงทุนขนาดใหญ่ระยะยาวเคลื่อนย้ายมายังประเทศไทยและเวียดนามแทน เขตเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออกอาจได้รับประโยชน์จากการเคลื่อนย้ายทุนเหล่านี้ เส้นทางระเบียงเศรษฐกิจ East-West Corridor อาจล่าช้าออกไปจากความไม่แน่นอนที่อาจเกิดขึ้นกับโครงการเขตเศรษฐกิจทวายและการชะลอตัวลงของเศรษฐกิจพม่า ส่วนมูลค่าการค้าระหว่างไทยกับพม่าในระดับ 1.5-1.8 แสนล้านบาทต่อปีน่าจะปรับตัวลดลงไม่ต่ำกว่า 20-30% ในปี พ.ศ. 2564 โดยสินค้าส่งออกไทยไปพม่าที่น่าจะหดตัวมากที่สุด ได้แก่ รถยนต์ รถจักรยานยนต์ ชิ้นส่วนยานยนต์ น้ำมันสำเร็จรูป เครื่องจักรและส่วนประกอบของเครื่องจักร เคมีภัณฑ์ เป็นต้น ส่วนสินค้าประเภท เครื่องดื่ม อาหาร ผ้าผืน ไม่น่าจะมีผลกระทบอะไรมาก ส่วนสินค้านำเข้าจากพม่ามายังไทยยังคงขยายตัวได้ในระดับปรกติ ไม่ว่า จะเป็น สัตว์น้ำสดแช่แข็ง ไม้ซุง พืชและผลิตภัณฑ์จากพืช ก๊าซธรรมชาติ เป็นต้น รัฐประหารล่าสุดได้ซ้ำเติมปัญหาความยากจน ความเหลื่อมล้ำในประเทศพม่าให้ทรุดหนักลงกว่าเดิม สถานการณ์แพร่ระบาดของโรค COVID-19 นั้นทำให้ ผู้ที่มีฐานะยากจนในประเทศพม่าเพิ่มจาก 22.4% ของประชากร ณ สิ้นปี 2562 มาอยู่ที่ 27% ณ เดือนกันยายน ปี พ.ศ. 2563 การรัฐประหารหากตามมาด้วยความรุนแรงน่าจะทำให้จำนวนคนยากจนขึ้นไปมากกว่า 30% ในระยะต่อไป 

นายอนุสรณ์ กล่าวถึงความเสี่ยงสำคัญของเศรษฐกิจพม่าหลังรัฐประหาร คือ การขาดแคลนเงินตราต่างประเทศ และ มีสัดส่วนทุนสำรองระหว่างประเทศค่อนข้างต่ำสามารถนำเข้าสินค้าได้ประมาณ 3-4 เดือนเท่านั้น ขั้นต่ำของทุนสำรองระหว่างประเทศต้องสามารถนำเข้าสินค้านำเข้าอย่างน้อย 6 เดือน การที่เป็นเช่นนั้น เพราะ ประเทศพม่าภายใต้การปกครองของเผด็จการทหารอันยาวนานก่อนคืนสู่ประชาธิปไตยเมื่อ 4 ปีที่แล้ว ประเทศนี้ไม่มีการพัฒนาใดๆเมื่อเปิดประเทศต้องนำเข้าสินค้าทุนและเครื่องจักรอุปกรณ์ต่างๆจำนวนมากรวมทั้งต้องนำเข้าสินค้าจำเป็นพื้นฐานบางอย่างไม่สามารถผลิตได้อย่างพอเพียงภายในประเทศ เศรษฐกิจขยายตัวสูงมาพร้อมกับการขาดดุลการค้าและขาดดุลบัญชีเดินสะพัดจำนวนมหาศาลในช่วงที่สี่ปีที่ผ่านมา โดยในปี พ.ศ. 2560 พม่าได้ขาดดุลบัญชีเดินสะพัดสูงถึง 4.2% ต่อจีดีพี และ ขาดดุลการค้าสูงถึง 5% ต่อจีดีพี อัตราแลกเปลี่ยนจ๊าต (MMK) ค่อนข้างมีเสถียรภาพในช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมาเมื่อเทียบยุคเผด็จการทหารปกครองประเทศก่อนหน้านี้ 

อย่างไรก็ตามความผันผวนของค่าเงินจ๊าตจะกลับมาอีกครั้งหนึ่งหลังการรัฐประหาร การซื้อขายเงินจ๊าตในตลาดมืดหรือนอกระบบจะกลับมาคึกคักอีกครั้งหนึ่ง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2562 เป็นต้นมา ธนาคารกลางพม่าได้ประกาศอัตราแลกเปลี่ยนรายวันโดยอ้างอิงจากตลาดจึงช่วยลดความแตกต่างระหว่างอัตราแลกเปลี่ยนในตลาดและนอกตลาดได้ระดับหนึ่ง ธนาคารกลางพม่าได้ปรับลดอัตราดอกเบี้ยลงไปถึง 3% เมื่อปีที่แล้ว (ปี พ.ศ. 2563) เพื่อประคับประคองภาวะเศรษฐกิจที่ได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาด COVID-19 อย่างไรก็ตาม ในสถานการณ์เงินทุนไหลออกหลังการัฐประหารเช่นนี้ ธนาคารกลางจะมีความยากลำบากในการลดดอกเบี้ยเพิ่มเติมเพื่อดูแลเศรษฐกิจ ขณะเดียวกัน เสถียรภาพของภาคธนาคารพม่ามีความเปราะบางและไม่มีการกำกับที่ดีนัก มีการใช้เส้นสายโดยผู้นำกองทัพในการทำโครงการขอสินเชื่อ และ โครงการจำนวนไม่น้อยกลายเป็นหนี้เสียในระบบ มาตรการ Prudential Regulations ทั้งหลายไม่ว่าจะเป็น การดำรงอัตราส่วนเงินกองทุนต่อสินทรัพย์เสี่ยง การจัดชั้นต่อสินทรัพย์เสี่ยง การจัดชั้นของสินทรัพย์ การดำรงสภาพคล่อง ล้วนยังไม่เข้าเกณฑ์มาตรฐาน นอกจากนี้ ฐานะการคลังก็ไม่มั่นคงเพราะรัฐบาลทำงบประมาณขาดดุลต่อเนื่องหลายปีและมีหนี้สินต่างประเทศในสัดส่วนที่สูง ส่วนใหญ่เป็นหนี้จากญี่ปุ่นและจีน 

นายอนุสรณ์ ระบว่าแม้นจะได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของโรค COVID-19 แต่อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจของพม่าก็ยังขยายตัวเป็นบวกได้มากกว่า 1% เมื่อปีที่แล้ว การรัฐประหารล่าสุดและความรุนแรงทางการเมืองและทางการทหารจะทำให้การคาดการณ์เดิมว่า เศรษฐกิจพม่าจะฟื้นตัวมาอยู่ที่ระดับ 6.5% ในปี พ.ศ. 2564 เป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้เลย และ อาจจะปรับตัวลดลงมากถึง 5-6% หากมีการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจจากชาติตะวันตก ธุรกรรมทางเศรษฐกิจและธุรกิจได้รับผลกระทบจากควบคุมการสื่อสารโทรคมนาคม การปิดกั้นสื่อสังคมออนไลน์ การตัดสัญญาณอินเตอร์เนตของผู้นำกองทัพกระทบต่อภาคธุรกิจ ตลาดการเงินและละเมิดสิทธิของประชาชนในสื่อสารต่อกัน 

หากการเกิดจลาจลและการปราบปรามโดยใช้กำลังรุนแรงจะยิ่งส่งผลกระทบต่อภาคการลงทุนเป็นอย่างยิ่ง สิงคโปร์เป็นประเทศที่มีมูลค่าการลงทุนในพม่าสูงที่สุดคิดเป็น 34% ของมูลค่าลงทุนทั้งหมด และ ไทย เป็น สมาชิกอาเซียนที่เข้าไปลงทุนในพม่ามากที่สุดครอบคลุมกิจการหลายหลาย การคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจจากชาติตะวันตกอาจมีผลกระทบบางส่วนต่อการลงทุนโดยตรง (Foreign Direct Investment) เท่านั้น เนื่องจากการลงทุนโดยตรงในพม่าส่วนใหญ่มาจากกลุ่มประเทศในอาเซียนและเอเชีย แต่จะมีผลกระทบต่อสินค้าที่ผลิตและส่งออกไปจากพม่ามากกว่า นอกจากผลกระทบทางเศรษฐกิจแล้ว อาจมีผลกระทบทางการเมืองระหว่างประเทศและผลกระทบต่อเอกภาพของประชาคมอาเซียนได้ การรัฐประหารได้ทำลายความเป็นสถาบันของระบอบประชาธิปไตยอันเป็นพื้นฐานสำคัญของเสถียรภาพในพม่าและภูมิภาคอาเซียน การรัฐประหารทำลายสันติภาพและอาจเปิดประตูให้กับการแก้ปัญหาความขัดแย้งตามแนวชายแดนไทยพม่าไปสู่แนวทางการใช้กำลังรุนแรงอีกครั้งหนึ่ง มีผลกระทบต่อการค้าตามแนวชายแดนไทยพม่าอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ สร้างความยุ่งยากในการบริหารจุดผ่านแดน 21 จุดและ 3 ด่านสำคัญ มูลค่าตามแนวชายแดนน่าจะลดลงไม่ต่ำกว่า 30,000-40,000 ล้านบาทในระยะสั้น ส่วนในระยะยาวแล้วขึ้นอยู่กับความสงบตามแนวชายแดนและกระบวนการเจรจาระหว่างกองกำลังของชนกลุ่มน้อยกับรัฐบาลเผด็จการทหารพม่า 
 
นายอนุสรณ์ กล่าวแสดงความห่วงใยในช่วงท้ายว่า หากกลุ่มผู้นำอาเซียนไม่ได้มีการหารือในเรื่องสถานการณ์ในพม่าให้ชัดเจน มีโอกาสที่รัฐบาลแต่ละประเทศจะมีจุดยืนที่แตกต่างหลากหลายตามผลประโยชน์ของแต่ละประเทศต่อรัฐบาลเผด็จการทหารพม่าชุดใหม่ แม้นอาเซียนจะยึดถือแนวทางการไม่ยุ่งเกี่ยวกิจการภายในต่อประเทศสมาชิก แต่อาเซียนเองก็เคยดำเนินนโยบายพัวพันอย่างสร้างสรรค์เพื่อผลักดันให้พม่าจัดให้มีการเลือกตั้งอย่างเสรีและเป็นธรรมและพัฒนาสู่ประชาธิปไตย และ เป็นเงื่อนไขสำคัญของอาเซียนในการรับประเทศพม่าเข้ามาเป็นสมาชิกใหม่ของอาเซียน การไม่หารือกันให้ชัดเจนโดยเร็วอาจก่อให้ความแตกแยกในกลุ่มสมาชิกประชาคมอาเซียนจากจุดยืนที่แตกต่างกันต่อรัฐบาลเผด็จการทหารพม่า ขอให้ “รัฐบาลไทย” แสดงจุดยืนและบทบาทต่อการแก้ไขปัญหาในพม่าด้วยแนวทางสันติวิธี เคารพระบบนิติรัฐและหลักการประชาธิปไตยด้วยการเสนอให้สำนักเลขาธิการอาเซียนจัดการประชุมวาระพิเศษเพื่อหารือเกี่ยวกับปัญหาการล้มล้างอำนาจของประชาชน ปัญหาการละเมิดสิทธิมนุษยชนและการจับกุมสมาชิกรัฐสภา แกนนำฝ่ายค้าน นักวิชาการ สื่อมวลชน กลุ่มนักกิจกรรมและนักเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยจำนวนมาก การชุมนุมเรียกร้องประชาธิปไตยและต่อต้านการรัฐประหารอาจถูกปราบปรามด้วยความรุนแรงและอาวุธสงคราม หากอาเซียนนิ่งเฉย อาเซียนควรออกมาปกป้องสิทธิพื้นฐานดังกล่าวของประชาชนชาวพม่าและให้หลักประกัน “ประชาชน” จะไม่ถูกปราบปรามด้วยอาวุธเฉกเช่นที่เคยเกิดขึ้นในหลายครั้งจากผู้นำเผด็จการทหารพม่ามือเปื้อนเลือดในอดีต 

หากผู้นำอาเซียนทำงานเชิงรุกและกระตือรือร้นต่อปัญหาประชาธิปไตยและการละเมิดสิทธิมนุษยชนในพม่า เหตุการณ์นองเลือดจากการปราบปรามของรัฐทหารพม่าอย่างเหตุการณ์ 8-8-88 และปราบปรามผู้ชุมนุมในเหตุการณ์การปฏิวัติผ้ากาสาวพัสตร์ (Saffron Revolution) ต้องไม่เกิดขึ้นอีก

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
เรื่องที่เกี่ยวข้อง
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท