FTA Watch เผยประชาคมโลกเรียกร้องประเทศร่ำรวยเลิกเห็นแก่ตัว เปลี่ยนท่าทีมาสนับสนุนข้อเสนอระงับใช้ทรัพย์สินทางปัญญาชั่วคราวเพื่อให้มียาและวัคซีนราคาไม่แพงสำหรับคนทั่วโลก

26 ก.พ.2564 กลุ่มศึกษาข้อตกลงเขตการค้าเสรีภาคประชาชน หรือ FTA Watch รายงานผ่านเฟซบุ๊กแฟนเพจตัวเองว่า เมื่อ 2 ต.ค. 63 ประเทศอินเดียและประเทศแอฟริกาใต้ร่วมกันยื่นข้อเสนอ (เลขที่ IP/C/W/669) ต่อองค์การการค้าโลก เพื่อขอให้มีการระงับการบังคับความตกลงว่าด้วยการค้าที่เกี่ยวกับทรัพย์สินทางปัญญา (ชื่อย่อว่า TRIPs) บางมาตรา ทั้งในเรื่องสิทธิบัตร ความลับทางการค้า ลิขสิทธิ์ และการออกแบบทางอุตสาหกรรม ในส่วนที่เกี่ยวกับการควบคุม การป้องกัน และการรักษาโควิด 19  

ข้อเสนอดังกล่าวได้รับการสนับสนุนจากประเทศสมาชิกในองค์การการค้าโลก เข่น โบลิเวีย อียิปต์ เอสวาตินี เคนยา โมแซมบิค มองโกเลีย ปากีสถาน เวเนซุเอลา และซิมบาเว  นอกจากนี้ ยังมีประเทศกำลังพัฒนาและประชาสังคมโลกให้การสนับสนุนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ 

อย่างไรก็ดี ในการประชุมสภาความตกลง TRIPs ขององค์การการค้าโลกที่ผ่านในเดือน ธ.ค. ยังมีบางประเทศที่คัดค้าน ซึ่งส่วนใหญ่เป็นประเทศที่พัฒนา เช่น กลุ่มประเทศสหภาพยุโรป สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร แคนาดา ฯลฯ  และบางประเทศมีท่าทีแบ่งรับแบ่งสู้ยังไม่ยอมรับข้อเสอน เช่น นิวซีแลนด์ เกาหลีใต้ และไทยด้วย

FTA Watch ระบุว่า ข้อเสนอให้ระงับการบังคับใช้ข้อบัญญัติบางมาตราของความตกลง TRIPs จะช่วยให้ไม่มีการผูกขาดและกระจายเทคโนโลยี ที่จำเป็นในการควบคุม การป้องกัน และการรักษา ซึ่งรวมถึงยา วัคซีน และอุปกรณ์ทางการแพทย์ต่างๆ ให้ทั่วถึงไปในประเทศต่างๆ ในราคาที่ไม่แพง ท่ามกลางการระบาดของเชื้อโควิด 19  ซึ่งอุตสาหกรรมยาและวัคซีนที่เป็นบริษัทข้ามชาติกำลังฉกฉวยโอกาสนี้ในการทำกำไรงามจากความทุกข์ร้อนจากวิกฤตนี้ โดยอาศัยกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาในการผูกขาดเทคโนโลยีตามความตกลง TRIPs

องค์กรพัฒนาเอกชนและกลุ่มภาคประชาสังคมในประเทศต่างๆ ทั่วโลก ร่วมกันเรียกอย่างหนักให้ประเทศสมาชิกในองค์การการค้าโลก ทั้งที่คัดค้านหรือมีท่าทีแบ่งรับแบ่งสู้ ให้เปลี่ยนท่าทีมาสนับสนุนข้อเสนอนี้ เพื่อให้สภาความตกลง TRIPs สามารถมีมติให้ระงับการบังคับใช้บางมาตราของความตกลงได้ ซึ่งจะส่งผลให้ไม่มีอุปสรรคทางทรัพย์สินทางปัญญามาขัดขวางการวิจัยและพัฒนา การผลิต และการจำหน่ายยาและวัคซีน รวมถึงผลิตภัณฑ์และเทคโนโลยีในรูปอื่น ในการจัดการกับปัญหาโควิด 19 ได้ในราคาไม่แพงและครอบคลุมได้ทั่วถึง ไม่จำกัดเฉพาะเพียงประเทศที่ร่ำรวย

FTA Watch ยังรายงานด้วยว่า เมื่อวันที่ 24 ก.พ. ที่ผ่านมา องค์กรภาคประชาสังคมไทยส่งจดหมายถึงสถานทูตของ 18 ประเทศในไทย ที่คัดค้านหรือยังมีท่าทีที่ไม่ชัดเจนต่อข้อเสนอให้ระงับการบังคับใช้ความตกลง TRIPs เพื่อจัดการปัญหาการระบาดเชื้อโควิด 19 เพื่อเรียกร้องให้รัฐบาลของประเทศเหล่าเปลี่ยนท่าที 

ก่อนหน้านั้น ในเดือนตุลาคม ก่อนที่จะมีการประชุมของสภาความตกลง TRIPs ภาคประชาสังคมก็ส่งจดหมายที่มีเนื้อหาคล้ายคลึงกันให้กับคณะผู้แทนของไทยในองค์การการค้าโลกและกระทรวงการต่างประเทศ โดยเรียกร้องให้ไทยเปลี่ยนท่าทีจากประเทศที่ไม่แสดงความคิดเห็นมาเป็นประเทศที่สนับสนุน
  
FTA Watch ระบุอีกว่า ปฏิเสธไม่ได้แล้วว่าไม่มีใครไม่ได้รับผลกระทบจากวิกฤตครั้งนี้  เพราะสุดท้ายแล้ว ไวรัสไม่เลือกสัญชาติ เชื้อชาติ หรือฐานะทางเศรษฐกิจ ไม่เลือกประเทศว่าสนับสนุนหรือคัดค้าน หรือเลือกแบ่งรับแบ่งสู้  ยิ่งไปกว่านั้น มีโอกาสที่ไวรัสสกลายพันธุ์จนยากต่อการป้องกันและรักษามากยิ่งขึ้นในอนาคตอันใกล้ ถ้าเราไม่เร่งจัดการเสียแต่ตอนนี้ 

การประชุมของสภาความตกลง TRIPs ขององค์การการค้าโลกเพื่อพิจารณาข้อเสนอนี้ จะมีขึ้นในวันที่ 10-11 มี.ค. นี้