ศาลอาญาระหว่างประเทศเริ่มไต่สวน ‘อาชญากรรมสงคราม’ ในดินแดนปาเลสไตน์อย่างเป็นทางการ

ศาลอาญาระหว่างประเทศ (ICC) เปิดการไต่สวนอาชญากรรมสงครามที่ก่อความรุนแรงบริเวณฉนวนกาซาและเขตเวสต์แบงก์ ซึ่งเป็นพื้นที่พิพาทระหว่างอิสราเอลและปาเลสไตน์ โดยหัวหน้าอัยการศาลฯ ระบุจะดำเนินการไต่สวนอย่างเป็นธรรม และมุ่งเน้นไปที่ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับเหยื่อจากความรุนแรง ด้านสหรัฐฯ-อิสราเอล จับมือค้านการไต่สวนนี้

8 มี.ค. 2564 ฟาตู เบนซูดา หัวหน้าอัยการประจำศาลอาญาระหว่างประเทศ (ICC) ซึ่งมีสำนักงานใหญ่อยู่ที่กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์ ประกาศเมื่อวันที่ 3 มี.ค. ที่ผ่านมาว่า ICC เริ่มต้นไต่สวนข้อกล่าวว่าเรื่องอาชญากรรมสงครามในดินแดนปาเลสไตน์อย่างเป็นทางการแล้ว แม้ว่าจะได้รับเสียงต่อต้านจากทางการอิสราเอลก็ตาม

เบนซูดา กล่าวในแถลงการณ์ว่า การไต่สวนคดีดังกล่าวจะเป็นไปอย่างอิสระ เป็นกลาง ไร้อคติ และปราศจากความกลัวหรือการเข้าข้างฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด

“ดิฉันขอยืนยันในวันนี้ว่าเจ้าหน้าที่อัยการประจำศาลอาญาระหว่างประเทศได้เริ่มต้นไต่สวนคดีเกี่ยวกับเหตุอาชญากรรมสงครามที่เกิดขึ้นในดินแดนปาเลสไตน์ โดยจะเจาะจงไปที่ข้อกล่าวหาต่างๆ นับตั้งแต่วันที่ 13 มิ.ย. 2557” เบนซูดากล่าว

ศาลอาญาระหว่างประเทศ (ICC) สำนักงานใหญ่ ณ กรุงเฮก ประเทศเนเธอร์แลนด์
ภาพจาก United Nations Photo (flickr)

ภายหลังการแถลงของศาลอาญาระหว่างประเทศ องค์การบริหารแห่งชาติปาเลสไตน์ ซึ่งเป็นองค์การปกครองที่ตั้งขึ้นเพื่อปกครองเวสต์แบงก์และฉนวนกาซา อันเป็นผลจากข้อตกลงกรุงออสโลปี 2537 ได้แสดงความยินดีที่ศาลอาญาระหว่างประเทศเริ่มต้นการไต่สวนคดีดังกล่าว

“ถือเป็นการรอคอยที่ยาวนานอันคุ้มค่ากับการแสวงหาความยุติธรรมและความรับผิดชอบอย่างไม่เคยเหนื่อยล้าของปาเลสไตน์ ซึ่งทั้ง 2 อย่างนี้ถือเป็นเสาหลักสำคัญแห่งความสงบสุขที่ชาวปาเลสไตน์ตามหาและสมควรได้รับ” รัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างประเทศขององค์การบริหารแห่งชาติปาเลสไตน์กล่าวในแถลงการณ์

นอกจากนี้ กลุ่มฮามาสซึ่งเป็นพรรคการเมืองที่มีกองกำลังติดอาวุธของปาลเสไตน์ ยังออกแถลงการณ์ชื่นชมการตัดสินใจของศาลอาญาระหว่างประเทศ พร้อมแก้ต่างให้กับการกระทำของกลุ่มตน

“เราขอชื่นชมการตัดสินใจของศาลอาญาระหว่างประเทศในการไต่สวนอาชญากรรมสงครามต่อประชาชนของเราซึ่งเกิดจากการรุกรานของอิสราเอล ถือเป็นเส้นทางอันก้าวหน้าสู่ความยุตธิกรรมของเหยื่อ ผู้เป็นประชาชนของเรา” ฮาเซม กอเซม โฆษกกลุ่มฮามาสในฉนวนกาซากล่าวกับผู้สื่อข่าวรอยเตอร์ส

“การตอบโต้ของเรานั้นชอบด้วยกฎหมาย เพื่อปกป้องประชาชนของเรา ซึ่งกฎหมายระหว่างประเทศทุกฉบับรับรองการตอบโต้ดังกล่าว” กอเซมกล่าวเสริม

ด้าน เบนจามิน เนทันยาฮู นายกรัฐมนตรีอิสราเอล ส่งเสียงวิจารณ์ไปยัง ICC พร้อมโต้แย้งว่าอิสราเอลเป็นฝ่ายถูกจู่โจม

“การตัดสินใจของศาลอาญาระหว่างประเทศคือกระบวนการสำคัญของลัทธิต่อต้านยิว” เนทันยาฮูกล่าวในวิดีโอที่โพสต์ลงทวิตเตอร์

ในขณะที่ โอมาร์ อะวาดัลละห์ หัวหน้าคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติประจำกระทรวงการต่างประเทศของปาเลสไตน์ ให้สัมภาษณ์กับผู้สื่อข่าวของสำนักข่าวอัลจาซีราในกรุงรอมัลลอฮ์ เมืองหลวงของดินแดนปาเลสไตน์ว่าเจ้าหน้าที่ของอิสราเอลคงกังวลต่อการสอบสวนครั้งนี้

“เราเข้าใจว่าเนทันยาฮูและบรรดาอาชญากรสงครามของเขาคงจะกลัวแล้วในตอนนี้ นั่นเป็นเพราะจุดยืนและกระบวนการไต่สวนของศาลอาญาระหว่างประเทศ แม้ว่าผลการสอบจะไม่ส่งผลต่อประเด็นสถานภาพความเป็นรัฐ แต่ยุคสมัยแห่งการละเว้นโทษของอิสราเอลใกล้จบลงแล้ว” อะวาดัลละห์กล่าว

สหรัฐฯ พร้อมสนับสนุนอิสราเอล

กมลา แฮร์ริส รองประธานาธิบดีสหรัฐฯ ร่วมประกาศจุดยืนกับผู้นำอิสราเอล โดยเน้นย้ำว่าสหรัฐฯ ไม่เห็นด้วยกับศาลอาญาระหว่างประเทศที่เปิดการไต่สวนอาชญากรรมสงครามในดินแดนปาเลสไตน์ และกล่าวว่าศาลอาญาระหว่างประเทศไม่มีอำนาจในการไต่สวน ซึ่งการเรียกร้องครั้งนี้เป็นครั้งแรกนับตั้งแต่การเข้ารับตำแหน่งของแฮร์ริส และประธานาธิบดีโจ ไบเดน

ปัญหาที่เกิดขึ้นในภูมิภาค

เบนซูดา หัวหน้าอัยการศาลอาญาระหว่างประเทศกล่าวไว้เมื่อ พ.ศ.2562 ว่าการเปิดไต่สวนกองทัพอิสราเอลในคดีอาชญากรรมสงครามบริเวณพื้นที่ฉนวนกาซาและเขตเวสต์แบงก์ ถือเป็นหลักการขั้นพื้นฐานที่สมเหตุสมผล โดยเธอยังบอกอีกว่ามีความเป็นไปได้ว่ากลุ่มติดอาวุธในปาเลสไตน์ เช่น กลุ่มฮามาส ก็อาจเป็นผู้ร่วมก่อการอาชญากรรม

จากสมมติฐานดังกล่าว เบนซูดาได้ขอให้ผู้พิพากษาศาลอาญาระหว่างประเทศขยายขอบเขตอำนาจศาลให้ครอบคลุมพื้นที่พิพาทในภูมิภาค โดยในเดือน ก.พ. ที่ผ่านมา ศาลอาญาระหว่างประเทศมีคำสั่งขยายขอบเขตอำนาจศาลให้ครอบคลุมดินแดนปาเลสไตน์ที่อิสราเอลเข้ายึดครองในช่วงสงครามหกวันระหว่างอิสราเอลและอียิปต์เมื่อ พ.ศ.2510 ซึ่งอิสราเอลชนะสงครามและยึดครองพื้นที่ในดินแดนอาหรับได้จำนวนมาก รวมถึงฉนวนกาซาและเขตเวสต์แบงก์

ผู้พิพากษาศาลอาญาระหว่างประเทศกล่าวว่าการตัดสินใจขยายขอบเขตอำนาจศาลอยู่บนพื้นฐานของเจตจำนงค์ในการก่อตั้งศาลอาญาระหว่างประเทศ และไม่ได้มีนัยยะด้านการกำหนดสถานะความเป็นรัฐหรือขีดเส้นพรมแดนทางกฎหมาย ด้าน อิสราเอลซึ่งไม่ได้เป็นสมาชิกของศาลอาญาละหว่างประเทศ จึงออกตัวคัดค้านการขยายขอบเขตอำนาจดังกล่าว ด้วยการประณามการตัดสินใจไต่สวนครั้งนี้ว่าเป็นการตัดสินใจทางการเมือง รวมเป็นการกระทำที่แสดงออกถึงการล้มละลายของศีลธรรมและหลักกฎหมาย

“อิสราเอลจะทำทุกวิถีทางที่จำเป็นเพื่อปกป้องพลเมืองและทหารของตนจากถูกกลั่นแกล้งทางกฎหมาย” กาบี อัซเกนาซี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศอิสราเอล กล่าวผ่านแถลงการณ์

ความหวาดกลัวและความซับซ้อน

ชาวปาเลสไตน์เรียกร้องให้ศาลอาญาระหว่างประเทศไต่สวนการกระทำของอิสราเอลตั้งแต่ช่วงสงครามบริเวณฉนวนกาซาในปี 2557 รวมถึงการตั้งชุมชนใหม่ในเขตเวสต์แบงก์และฝั่งตะวันออกของกรุงเยรูซาเล็ม โดยในอดีต เจ้าหน้าที่ของอิสราเอลเคยกล่าวหาศาลฯ ว่ารุกล้ำเขตอำนาจของตน

เบนซูดา ระบุว่า การไต่สวนของอัยการจะมุ่งเน้นไปที่การค้นหาความจริงอย่างค่อยเป็นค่อยไป เพราะปัจจัยภายนอกต่างๆ เช่น การระบาดของโรคโควิด-19 ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด และภาระงานของศาลฯ ที่มีมากเป็นทุนเดิม

“ความท้าทายที่ทั้งน่าหวาดกลัวและซับซ้อนจะไม่มีทางเบี่ยงเบนความสนใจของเราออกการการปฏิบัติหน้าที่จนถึงที่สุด ดั่งที่เราเคยให้สัตยาบันไว้แก่ธรรมนูญกรุงโรม” เบนซูดากล่าว โดยอ้างอิงธรรมนูญกรุงโรมว่าด้วยศาลอาญาระหว่างประเทศ ซึ่งเป็นสนธิสัญญาซึ่งมีเนื้อหาสาระเป็นการจัดตั้งและจัดเขตอำนาจศาลอาญาระหว่างประเทศ

ขั้นตอนต่อไปหลังจากเปิดการไต่สวน คือ การค้นหาความจริงว่าเจ้าหน้าที่ฝั่งอิสราเอลหรือปาเลสไตน์มีการสอบสวนและประเมินภายในหรือไม่

“ในตอนท้าย ความกังวลหลักของเราต้องพุ่งเป้าไปที่เหยื่อของอาชญากรรม ไม่ว่าจะเป็นชาวปาเลสไตน์หรือชาวอิสราเอล ประชาชนทั้งหมดนี้ตกอยู่ภายใต้วงจรความรุนแรงและความไม่มั่นคง ซึ่งเป็นผลที่เกิดจากความทุกข์ยากที่ฝังลึกและความสิ้นหวังของทุกฝ่าย” เบนซูดากล่าว

“สำนักงานอัยการประจำศาลอาญาระหว่างประเทศจะปฏิบัติตามหลักการและปราศจากความลำเอียง ซึ่งเป็นหลักที่ปรับใช้ได้กับทุกสถานการณ์ตามขอบเขตของอำนาจศาล” เบนซูดากล่าวทิ้งท้าย

ที่มา:

ข่าว