นอน-ไบนารีก็มีตัวตน: คุณเป็นใครในระบบเพศ The Galactian Alignment System

คุยกับ 'คณาสิต พ่วงอำไพ' ผู้ก่อตั้งกลุ่มนอนไบนารี่แห่งประเทศไทย ทำความเข้าใจ ระบบ The Galactian Alignment System ที่พ้นระบบเพศสองขั้ว พร้อมทั้งที่มาของระบบนี้และการรณรงค์ทำความเข้าใจในไทย 

เรามักคุ้นเคยกับระบบเพศสองขั้ว (Gender Binary System) ซึ่งเป็นการแบ่งผู้คนออกเป็นหญิงและชาย เป็นระบบเพศที่ไม่อาจปฎิเสธได้ว่าไม่มีอำนาจในการครอบงำความคิดและชี้นำผู้คน เราสามารถเห็นได้จากรอบตัว เช่น ผลิตภัณฑ์ที่แยกสำหรับผู้ชายและผู้หญิง การกำหนดบทบาททางเพศ เป็นต้น

น้อยคนที่จะรู้จัก 'นอน-ไบนารี่ ซึ่งเป็นสำนึกทางเพศที่ไม่ใช่ทั้งหญิงและชาย เป็นการปฏิเสธระบบเพศตามบรรทัดฐานของสังคม และน้อยคนขึ้นไปอีกที่จะรู้ว่าโลกของเรานั้นยังมีระบบเพศอื่นๆอีกมากที่ถูกรังสรรค์ขึ้น หนึ่งในนั้นคือ 'The Galactian Alignment System'

คณาสิต พ่วงอำไพ ผู้ก่อตั้งกลุ่มนอนไบนารี่แห่งประเทศไทย

ในโอกาสนี้จึงขอชวนพูดคุยกับ คณาสิต พ่วงอำไพ หนึ่งในผู้ก่อตั้งกลุ่ม 'Non-Binary Thailand: กลุ่มนอนไบนารี่แห่งประเทศไทย' และเพจ 'นอกกล่องเพศ ; NON-BINARY' ในสังคมออนไลน์เฟซบุ๊ก นักต่อสู้คนสำคัญผู้เรียกร้องสิทธิและเสรีภาพทางเพศให้กลุ่มคนนอนไบนารี่ ผ่านบทสัมภาษณ์ที่จะชักชวนให้ทุกคนรู้จักกับ 'The Galactian Alignment System' เพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ร่วมกันในสังคม

ระบบ The Galactian Alignment System คืออะไร มีที่มาอย่างไร

คณาสิต: The Galactian Alignment System คือหนึ่งในระบบเพศ (Gender System) ที่กำลังได้รับความนิยมและถูกพูดถึง เกิดขึ้นในชุมชนออนไลน์ Tumblr เมื่อปี 2016 เหตุผลที่เกิดขึ้นเพราะโลกของเรานั้นเชื่อมต่อกันด้วยอินเตอร์เน็ต ชุมชนเสมือนจึงเกิดขึ้นทำให้สามารถแลกเปลี่ยนสร้างสรรค์ตัวตน สร้างความเข้าใจ และพบเจอกันได้อย่างรวดเร็ว ต่างจากโลกที่ไม่มีอินเตอร์เน็ตที่เราอาจต้องใช้เวลานานกว่าจะเจอผู้ที่ใช้นิยามต่างๆ เหมือนหรือใกล้เคียงกับเราเพื่อที่จะแลกเปลี่ยนสื่อสารกันเราเราแทบจะหากันไม่เจอ ทำให้ยากที่จะพัฒนาองค์ความรู้

โดยระบบเพศที่ทุกคนคุ้นเคยกันดี ครอบงำตัวของเราโดยที่เราไม่ได้เลือกนั่นคือ Gender Binary System ที่แบ่งแยกคนออกเป็นสองเพศและแบ่งแยกหน้าที่บรรทัดฐานให้ทุกคนเดินตามรอยนี้เพื่อที่จะได้สิทธิพิเศษบางอย่างตามที่สังคมมอบให้ แน่นอนว่า Gender Binary System ได้สร้างปัญหากับทั้งกลุ่มคนข้ามเพศ Non-binary และ Intersex เป็นอย่างมาก สร้างปัญหาให้กับชุมชนผู้มีความหลากหลายทางเพศที่ไม่สามารถแนบสนิทกับระบบสองเพศได้ทั้งยังสร้างปัญหาให้กับผู้คนที่นิยามตนเองว่าเป็นผู้ชายหรือผู้หญิงเองเสียด้วยซ้ำ ทำให้ไม่มีอิสระในการใช้ชีวิตและเป็นตัวของตัวเอง ดังนั้นระบบเพศที่มีมาเป็นระยะเวลานานจึงสร้างปัญหาให้กับทุกคน

ส่วน The Galactian Alignment System นั้นเกิดจากบุคคล Non-binary เกิดขึ้นเพื่อที่จะใช้สื่อสารกันในชุมชน เพราะระบบเดิมไม่เป็นมิตรกับกลุ่มคน Non-binary ทั้งยังสร้างความเข้าใจผิดหลายประการแก่บุคคลทั่วไป ระบบนี้จึงเกิดขึ้นมาเพื่อตอบโจทย์ แต่แน่นอนว่าไม่ใช่กลุ่มคน Non-Binary ทุกคนที่นิยามตัวเองด้วย The Galactian Alignment System พูดอีกอย่างคือ ระบบนี้ใช้ได้กับ Non-Binary แต่ไม่ใช่ Non-Binary ทุกคนที่จะเลือกใช้ระบบนี้หรือเลือกระบุตัวเองด้วยระบบนี้ 

The Galactian Alignment System นั้นเป็น Gender Alignment อาจจะไม่คุ้นหู เนื่องจากเป็นคำที่ใช้กันกลุ่มคน Non-binary เท่านั้น โดยทั่วไปเวลาได้ยินใครบอกว่าเป็น Non-binary ก็มักจะบอกว่าเขาไม่ใช่ผู้หญิงหรือผู้ชาย แต่จะเป็นอะไรนั้นก็มีความหลากหลายอยู่ในร่ม Non-Binary เช่น Genderfluid คือมีสำนึกทางเพศสภาพที่ลื่นไหลเปลี่ยนไปมาระหว่างชายหญิง หรือ Agender คือไร้เพศสภาพ

แต่ก็ยังมี Non-Binary บางคนมีความรับรู้ภายใน มีประสบการณ์ หรือมีสำนึกทางเพศร่วมกับผู้หญิง จึงเรียกตัวเองว่า Woman-Aligned Non-Binary และมีสำนึกทางเพศร่วมกับผู้ขาย เลยเรียกตัวเองว่า Man-Aligned Non-Binary 

เมื่อใช้มาเรื่อยๆ ก็มีคนเข้าใจผิด ตั้งคำถามว่าเป็น Non-Binary ประเภทไหนถึงบอกว่าเป็นผู้หญิงด้วย สุดท้ายก็เป็นผู้หญิงอยู่ดีใช่ไหม แล้วทำไมถึงต้องบอกว่าตัวเองเป็น Non-Binary ทำให้กลุ่มคน Non-Binary รู้สึกไม่ดีและรู้สึกว่าสื่อสารออกไปแล้ว คนอื่นไม่เข้าใจ เลยเลือกที่จะสร้างระบบ Gender Alignment ขึ้นมาใหม่เพื่อที่จะอธิบายตัวเองให้ไม่สับสน เพราะคำว่าผู้หญิง (Woman/Female) หรือผู้ชาย (Man/Male) เป็นคำที่เกิดขึ้นมาจากภาษาในระบบ Binary เมื่อนำมาใช้กับ Non-Binary จึงสร้างความไม่เข้าใจเพราะข้อจำกัดของภาษา หรือที่เรียกว่า Lexical Gap

เพื่อที่จะได้ไม่ต้องใช้คำว่าผู้หญิงหรือผู้ชายในการระบุตัวตนอีกต่อไป คำที่เกิดขึ้นมาใหม่ใน The Galactian Alignment System จึงไม่มีคำจากภาษา Binary มากวนใจ เช่น ถ้าคุณเป็น Woman-Aligned Non-Binary คุณนิยามตัวเองด้วย The Galactian Alignment System คุณสามารถเรียกตนเองว่า Lunarian ถ้าคุณเป็น Man-Aligned Non-Binary คุณก็จะเป็น Solarian โดยทั้ง Lunarian และ Solarian ไม่ได้พูดถึง Man, Male, Masculine, Woman, Female หรือ Feminine เลย แต่คนในชุมชน Non-Binary ก็จะเข้าใจทันทีว่านิยามนี้แปลว่ามีสำนึกทางเพศ หรือประสบการณ์ทางเพศใกล้ชิดกับผู้ชาย หรือผู้หญิง 

ทั้งนี้ ทุกอัตลักษณ์ที่มีอยู่ใน The Galactian Alignment System คือ Alignment ไม่ใช่ Gender Identity หรือสำนึกรู้ว่าเราคือเพศอะไร แต่ก็ก่ำกึ่งที่จะพัฒนาเป็น Gender Identity ได้อัตลักษณ์ทางเพศคือการที่เรารับรู้ภายในว่าเราคือใคร เป็นเรื่องของสังคม ชุมชน ดังนั้นสำหรับ Non-Binary ทุกอย่างมีพลวัต สามารถพัฒนาขึ้นมาได้เมื่อมีการถกเถียง แลกเปลี่ยน และเมื่อมีความเข้าใจและตกลงร่วมกัน แต่ ณ ตอนนี้ ยังคงใช้ในความหมายของ Gender Alignment อยู่

Gender Alignments ใน The Galactian Alignment System ณ ขณะนี้มี 30 กว่านิยาม และมีแนวโน้มที่จะเพิ่มขึ้นมาเรื่อยๆ ในปี 2021 ก็อาจจะเพิ่มขึ้นมาอีก 2022 ก็อาจจะปรับปรุงขึ้นมาอีก สิ่งที่เป็นเสน่ห์ของระบบเพศสภาพนี้ คือการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา

เริ่มตั้งแต่ปี 2016 ผู้ใช้รายหนึ่งใน Tumblr ประกาศนิยาม Alignment 3 กลุ่ม หรือ 3 อัตลักษณ์หลัก คือ Lunarian, Solarian และ Stellarian 3 กลุ่มนี้คือ Pure Alignments หลังจากนั้นจึงมี Combination Alignments เกิดขึ้นในปี 2016 คือ Eclipsian, Nebularian, Galaxian และ Novarian ซึ่งเกิดจากการผสมผสานของ Pure Alignments  ยกตัวอย่างเช่น Galaxian เกิดจากการรวมตัวกันของ Lunarian, Solarian และ Stellarian อีกตัวอย่างคือ Eclipsian เกิดจาก Lunarian ผสมกับ Solarian แปลว่าคนหนึ่งคน สามารถมี Gender Alignment ได้มากกว่า 1 และสามารถเปลี่ยนแปลงไปมาได้ตามช่วงเวลา 

ปี 2017 มีการประกาศนิยาม Singularian ขึ้นมา คือคนที่ปฏิเสธการจัดกลุ่ม Gender Alignments ทั้งหมด ฉันไม่ใช่ Man-Aligned ไม่ใช่ Woman-Aligned ไม่ใช่ Neutral-Aligned/Unaligned ฉันไม่สนใจที่จะจัดตัวเองอยู่ใน Gender Alignment ไหน แต่ฉันเข้าร่วม The Galactian Alignment System

ปี 2018 เกิด Demi-Alignments ขึ้นมา ซึ่งก็คือคนที่มีสำนึกบางส่วนเป็น Gender Alignments นั้นๆ เช่น Celestian คือมีบางส่วนเป็น Stellarian หรือ Constellian คือมีบางส่วนเป็น Galaxian แปลว่าฉันมีสำนึกนี้อยู่แค่บางส่วน อาจจะ 50 เปอร์เซ็นต์ ที่เหลือจะเป็นอะไรนั้นไม่รู้ อีกนิยามคือ Aurorian เป็น Gender Alignment ที่ลื่นไหลไปมาระหว่างแต่ละกลุ่ม คล้ายๆ กับ Genderfluid

ปี 2019 เพิ่ม Xenic/Xeno

/Xenine - Combination Alignments เข้ามา คือมีบางส่วนที่ใกล้ชิดกับ Xenogender คืออัตลักษณ์หนึ่งของกลุ่มคน Non-Binary พวกเขาบอกว่าสำนึกทางเพศของเขาอยู่เหนือความเข้าใจของมนุษย์ หรือเหนือไปจากการรับรู้เรื่องเพศสภาพของมนุษย์ 

ปี 2020 ได้เพิ่ม Xenic/Xeno/Xenine - Pure Alignments ขึ้นมา ซึ่งก็คือ Spacialian และเพิ่มนิยามอื่นๆอีก 2-3 ตัวให้ครบถ้วนเป็นเรื่องปกติเพราะเมื่อมีใครสักคนเข้ามาในระบบ และไม่มีนิยามที่เข้ากับตัวเอง เขาก็สร้างขึ้นมันมาใหม่เรื่อยๆและประกาศนิยาม

จัดตัวเองในระบบเพศนี้หรือเปล่า ใช้นิยามว่าอะไร

คณาสิต: นิยามตัวเองในระบบนี้เหมือนกัน เรียกตัวเองว่า Phoenixian เป็น Xenic Combination Alignment มาจาก Spacialian เหตุผลคือมีส่วนนึงที่เรารับรู้ว่าตัวเองเป็น Xenogender เพศสภาพที่ไม่สามารถเข้าใจได้ด้วยประสบการณ์ของมนุษย์ และที่จริงแล้วรากศัพท์ของคำว่า Xeno ก็แปลว่า Alien (มนุษย์ต่างดาว) เพื่อที่จะสื่อสารว่าเพศของเขามันหลุดออกไปจากการรับรู้ของคนทั่วไปมากๆเลย หลุดไปจาก Non-Binary อีก แต่ก็ยังเป็น Non-Binary อยู่ เช่น เพศสภาพของเขาอาจจะเป็นรูป รส กลิ่น เสียง พลังงาน อาร์คีไทป์ (Archetype) บวกกับการเป็น stellarian เพราะเราเป็น Neutral-Aligned/Unaligned

แล้วจะรู้ได้อย่างไรว่าเราเป็น Xenogender มันก็จะมีประสบการณ์ที่เขาเปิดเผยเรื่องนี้ แน่นอนว่าในสังคมเรามันเข้าใจได้ยาก เพราะมันมีสิ่งที่เรียกว่า Lexical Gap คือช่องว่างของศัพท์ เพราะภาษาของเราถูกออกแบบมาเพื่อระบบเพศสองขั้วเป็นหลัก อย่างเช่น ภาษาอังกฤษฝรั่งเศส หรือภาษาอื่นที่กำหนดเรื่องเพศสภาพกับแทบทุกสิ่ง มันทำให้เราไม่สามารถอธิบายตัวตนอื่นนอกเหนือจากหญิงและชายได้ นี่คือช่องว่างทางศัพท์ที่เกิดขึ้น 

สิ่งที่น่าสงสารที่สุดคือ Xenogender ในวัยเด็กที่กำลังเรียนรู้เรื่องเพศสภาพของตนเอง แต่เมื่อคุณครูไม่มีความเข้าใจเรื่องนี้ เขาก็จะถูกปิดกั้น เช่น เมื่อครูให้วาดรูปเพื่อแสดงตัวตนทางเพศของตัวเอง ส่วนใหญ่ก็จะวาดผู้ชาย ผู้หญิง เด็ก LGBTIQAN+ บางคนก็อาจจะเริ่มมีองค์ประกอบบางอย่างที่บ่งชี้ หรือบางคนที่เป็น Non-Binary ก็อาจจะวาดตัวเองสลับไปมาระหว่างผู้ชายและผู้หญิง หรือวาดทั้งคู่ แต่เมื่อเด็กสักคนหนึ่งวาดตัวเองเป็นยูนิคอร์น คุณครูก็จะดุ บอกว่าแบบนี้ไม่ได้ คนจะเป็นม้ายูนิคอร์นได้อย่างไร การวาดสัตว์เป็นสำนึกทางเพศสภาพนั้นผิด แปลว่าตัวตนของ Xenogender ได้ถูกทำลายลงตั้งแต่เด็ก และเด็กคนนั้นก็จะอึดอัดไปตลอดชีวิต

หนทางที่จะแก้ไขสิ่งนี้ได้ในต่างประเทศเกิดขึ้นแล้ว คือมูฟเม้นท์ที่จะสร้างคำที่เป็นกลางทางเพศ ซึ่งสุดท้ายมันก็อาจจะยังไม่พอ หากจะเข้าใจ Non-Binary ได้ถ่องแท้ต้องสร้างภาษาใหม่ขึ้นมาด้วยซ้ำ เพื่อให้เข้าใจสิ่งที่อยู่นอกเหนือ Binary ได้ เพราะ Gender Binary System มีอิทธิพลอยู่ในวัฒนธรรมและภาษาของเรา ซึ่งสุดท้ายเมื่อเราโตมาในวัฒนธรรมและภาษาแบบนี้ มันก็จะปิดกั้นจินตนาการที่เราจะสามารถเข้าใจสิ่งที่อยู่นอกเหนือจากนี้ไปได้ ปิดกั้นการรับรู้ ว่าสิ่งที่อยู่นอกเหนือสิ่งที่เคยรู้ มันไม่มีอยู่ มันเป็นไปไม่ได้

ฝากอะไรเพิ่มเติม

คณาสิต: ในปัจจุบันนี้ นอกจากใน Tumblr ที่เป็นต้นกำเนิดของ The Galactian Alignment System แล้ว ในประเทศไทยก็มีกลุ่มคนที่ใช้ระบบนี้ในการนิยามตัวเอง และเรียกตัวเองว่า "สหพันธรัฐกาแลกติก/The Galactian Federation" ตอนนี้ยังไม่รู้ว่าสามารถพัฒนาไปสู่อะไรได้บ้างแต่รวมกลุ่มกันแล้ว และตัวตนของเราก็จะทำให้คนรู้ว่าวิธีการที่จะต่อสู้กับ Gender Binary System มันมีวิธีอะไรอีกบ้าง นอกจากการสลายกรอบเพศ

แน่นอนมีคนที่บอกว่าเพ้อเจ้อ สรุปมันใช่ Non-Binary จริงไหม เราก็ตอบไปว่า ถ้าคุณคิดว่า The Galactian Alignment System มันเพ้อเจ้อเกินจริง ตั้งขึ้นมาทำไม จริงจังหรือเปล่า เราก็จะถามเขาว่าแล้ว Gender Binary System ที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้มันเป็นความจริงหรือเปล่า มันปลอดภัยสำหรับทุกคนหรือเปล่า ลองคิดดูว่ามีคนที่ทนใช้สิ่งนี้ไม่ได้ จนต้องออกมาตั้ง Gender System ของตัวเอง แปลว่ามันมีปัญหาอะไรบางอย่างหรือเปล่า และ Gender System ใหม่ๆที่เกิดขึ้นทุกปีๆ มันคือการต่อสู้รูปแบบหนึ่ง

ดังนั้นหากอยากพบเจอเรื่องราวที่มากกว่านี้ เจอชุมชนที่มีชีวิตจริงๆ ประสบการณ์จริง อยากแลกเปลี่ยนประสบการณ์เรื่องนี้ ก็เชิญได้ที่กลุ่ม Non-Binary Thailand ในเฟซบุ๊ก หรือชุมชนหลักของเขาที่ Tumblr

สำหรับ นันท์พนิตา สุขิตกุลพฤทธิพร ผู้สัมภาษณ์และเรียบเรียงชิ้นนี้ บัณฑิตศิลปศาสตร์บัณฑิต สาขาจิตวิทยา จาก มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ปัจจุบันฝึกงานกับกองบรรณาธิการข่าวประชาไท

หมายเหตุ : กองบรรณาธิการต้องขออภัยที่ใช้ทับศัพท์ภาษาอังกฤษจำนวนมากเนื่องจากยังไม่มีคำแปลที่เหมาะสม 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท