มีการตั้งข้อสังเกตว่าเป็นครั้งแรกที่เอกสารด้านความมั่นคงของญี่ปุ่นระบุให้ไต้หวันเป็นประเทศที่แยกต่างหากแทนที่จะเป็นส่วนหนึ่งของจีนในเอกสารก่อนหน้านี้ จากเอกสารปกขาวด้านการกลาโหมของญี่ปุ่นที่ออกมาในช่วงสัปดาห์นี้ นอกจากนี้ในเอกสารว่าด้วย "การกลาโหมของญี่ปุ่น" ยังระบุในทำนองว่าจะส่งเสริมด้านเสถียรภาพโดยรอบไต้หวันด้วยจากความกังวลในเรื่องที่ไต้หวันกลายเป็นจุดที่สุ่มเสี่ยงต่อความตึงเครียดระหว่างจีนกับสหรัฐฯ

ที่มาภาพประกอบ: Arabani (CC BY-SA 2.0)

16 ก.ค. 2564 ในเอกสารปกขาว "การกลาโหมของญี่ปุ่น" ที่ออกมาในช่วงกลางสัปดาห์ที่ผ่านมานั้นเป็นครั้งแรกที่กระทรวงกลาโหมของญี่ปุ่นระบุไต้หวันเป็นประเทศและไม่ใช่ส่วนหนึ่งของจีนแบบในเอกสารก่อนหน้านี้ อีกทั้งยังระบุว่าจะเน้นเรื่องภัยความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นจากทางการจีนที่พยายามขยายอำนาจและอ้างความเป็นเจ้าของพื้นที่น่านน้ำแถบทะเลจีนใต้และภาคพื้นมหาสมุทรแปซิฟิกมากขึ้น

เอกสารปกขาวฉบับก่อนหน้านี้ของญี่ปุ่นมีการระบุถึงไต้หวันรวมอยู่กับประเทศจีนราวกับว่าเป็นพื้นที่เขตแดนส่วนหนึ่งของจีน ทำให้ชาวไต้หวันที่อาศัยอยู่ในญี่ปุ่นรู้สึกไม่ชอบใจ แต่ในครั้งล่าสุดนี้มีการเปลี่ยนแปลงโดยนำเสนอแผนที่ให้ไต้หวันเป็นประเทศๆ หนึ่งที่ไม่ใช่ส่วนหนึ่งของจีน ทำให้เว็บไซต์ไต้หวันนิวส์มองว่า "แสดงให้เห็นเรื่องการเปลี่ยนแปลงนโยบายจากรัฐมนตรีกลาโหมของญี่ปุ่น โนบุโอะ คิชิ"

ทั้งนี้ในเอกสารกลาโหมญี่ปุ่นยังระบุว่า "เสถียรภาพของสถานการณ์โดยรอบไต้หวันเป็นเรื่องสำคัญ ไม่ใช่แค่ต่อความมั่นคงปลอดภัยกับประเทศของเราเท่านั้น แต่ยังรวมถึงเสถียรภาพของชุมชนนานาชาติด้วย ... ประเทศของพวกเราจึงควรจับตามองอย่างใกล้ชิดกับเรื่องนี้ ด้วยความระแวดระวังยิ่งกว่าเดิม"

รัฐมนตรีต่างประเทศของไต้หวันระบุยินดีกับการเปลี่ยนแปลงนโยบายการกลาโหมของญี่ปุ่น และขอบคุณที่มีการเน้นย้ำความสำคัญในเรื่องเสถียรภาพโดยรอบไต้หวันและการจับตามองอย่างใกล้ชิดมากกว่าเดิม

ถ้อยแถลงจากไต้หวันระบุอีกว่าทางการไต้หวันขอเรียกร้องให้ประเทศที่มีแนวคิดคล้ายกันนี้คอยให้ความสนใจต่อเรื่องความมั่นคงและสันติภาพของช่องแคบไต้หวันเพื่อความมั่งคั่งและเสถียรภาพของภูมิภาคนี้

ขณะที่โฆษกรัฐมนตรีต่างประเทศของจีนแถลงเตือนว่าญี่ปุ่นไม่ควรจะแทรกแซงประเด็นของไต้หวันและบอกว่าทางการจีนขอแสดง "การต่อต้านอย่างหนักแน่น" ต่อถ้อยคำที่ใช้ในเอกสารรายงานของญี่ปุ่น

จ้าวลี่เจียน โฆษกการต่างประเทศของจีนกล่าวในการแถลงข่าวตามกิจวัตรเมื่อวันที่ 13 ก.ค. ที่ผ่านมาว่า "ฝ่ายญี่ปุ่นแทรกแซงกิจการภายในของจีนอย่างหนัก กล่าวหาอย่างไม่มีมูลต่อการก่อสร้างแนวป้องกันและกิจกรรมทางทหารโดยทั่วไปของจีน ชี้นิ้วมาที่กิจกรรมทางทะเลของจีน และปั่นกระแสสิ่งที่พวกเขาเรียกว่าภัยจากจีน ซึ่งถือเป็นความผิดและไร้ความรับผิดชอบ"

อย่างไรก็ตามในสัปดาห์ที่แล้ว นิตยสารจีนตีพิมพ์เนื้อหารายละเอียดว่าจีนจะทำการโจมตีทางทหารต่อไต้หวันอย่างไรบ้าง บทความดังกล่าวนี้ออกมาในช่วงเดียวกับที่ประธานาธิบดีสีจิ้นผิงมาปาฐกถารำลึกครบรอบ 100 ปี พรรคคอมมิวนิสต์จีนที่สีจิ้นผิงประกาศว่าการเข้าควบคุมไต้หวันให้ได้ถือเป็น "ภารกิจครั้งประวัติศาสตร์" ซึ่งในกฎหมายปัจจุบันของจีนทำให้สีจิ้นผิงกลายเป็นประธานาธิบดีแบบไม่มีกำหนดหมดวาระ เรื่องนี้ชวนให้สงสัยว่าจีนมีเจตนาอย่างไรกับพื้นที่ไต้หวันกันแน่

มีการตั้งข้อสังเกตอีกว่ารายงานกลาโหมของญี่ปุ่นออกมาหลังจากที่เมื่อต้นเดือน ก.ค. รองนายกรัฐมนตรี ทาโร อาโซะ สร้างความไม่พอใจให้จีนโดยการแถลงว่าญี่ปุ่นกับสหรัฐฯ จะช่วยปกป้องไต้หวันถ้าหากมีเหตุร้ายเกิดขึ้น

ถึงแม้ว่าญี่ปุ่นจะพยายามหลีกเลี่ยงที่จะทำให้จีนไม่พอใจในฐานะที่จีนเป็นคู่ค้าที่ใหญ่ที่สุด แต่ในเดือน เม.ย. ที่ผ่านมา ประธานาธิบดี โจ ไบเดน จากสหรัฐฯ และนายกรัฐมนตรี โยชิฮิเดะ ซุงะ ก็แถลงถึงความต้องการให้มีเสถียรภาพมากขึ้นต่อไต้หวัน อีกทั้งรัฐมนตรีกลาโหม คิชิ ก็ให้สัมภาษณ์ต่อสื่อเมื่อเดือน มิ.ย. ว่าความมั่นคงของไต้หวัน "เกี่ยวข้องโดยตรง" กับความมั่นคงของญี่ปุ่น

บลูมเบิร์กระบุว่าไต้หวันเป็นประเทศสำคัญที่ผลิตเซมิคอนดักเตอร์ซึ่งเป็นหนึ่งในวัตถุดิบที่ใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์เทคโนโลยีต่างๆ นับเป็นวัตถุดิบที่มีส่วนในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจญี่ปุ่น อีกทั้งช่องแคบลูซอน ซึ่งเป็นช่องแคบที่ตั้งอยู่ระหว่างไต้หวันทางตอนใต้กับเกาะลูซอนของฟิลิปปินส์ก็เป็นพื้นที่น่านน้ำสำคัญสำหรับเรือขนส่งลำเลียงเชื้อเพลิงที่จะเดินทางไปยังญี่ปุ่นซึ่งประเทศญี่ปุ่นต้องอาศัยพลังงานเชื้อเพลิงจากการขนส่งทางน้ำเช่นนี้ในการใช้กับโรงงานอุตสาหกรรมและตามบ้านเรือน

รายงานของกลาโหมญี่ปุ่นระบุว่า "รัฐบาลไบเดนแสดงจุดยืนอย่างชัดเจนว่าจะสนับสนุนไต้หวันในทางการทหาร และเป็นได้น้อยที่จีนจะยอมประนีประนอมกับท่าทีของสหรัฐฯ จึงมีความเป็นไปได้ที่การเผชิญหน้าระหว่างสหรัฐฯ กับจีนจะเกิดขึ้น"

นอกจากการแสดงออกเรื่องการทหารและการยอมรับทางการทูตแล้ว ถึงแม้ว่าญี่ปุ่นจะระบุว่าพวกเขาเคารพในนโยบาย "จีนหนึ่งเดียว" แต่รัฐบาลซุงะก็ยังสนับสนุนไต้หวันในการฟื้นฟูจากโรคระบาด COVID-19 ด้วยการบริจาควัคซีนให้มากกว่า 2 ล้านโดส ในช่วงที่ไต้หวันกล่าวหาว่าจีนทำให้เกิดความยากลำบากในการจัดการวัคซีน

เรียบเรียงจาก
Japan ends one-China policy, new map no longer shows Taiwan as part of China, MSN, 16-07-2021
Japan for First Time Mentions Taiwan Stability in Defense Paper, Bloomberg, 13-07-2021