ช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ชาวโปแลนด์มากกว่า 100,000 คนร่วมชุมนุมเดินขบวนสนับสนุนการคงสถานะสมาชิกแห่งสหภาพยุโรป หลังศาลรัฐธรรมนูญโปแลนด์มีคำวินิจฉัยว่า "กฎหมายของ EU ขัดต่อรัฐธรรมนูญโปแลนด์" ก่อให้เกิดข้อโต้แย้งจนประชาชนกลัวว่าอาจนำประเทศไปสู่การถอนตัวจากสมาชิกภาพแห่งสหภาพยุโรป หรือ Polexit

13 ต.ค. 2564 ผู้จัดการประท้วงในโปแลนด์เปิดเผยกับสำนักข่าวอัลจาซีราว่าเมื่อวันที่ 10 ต.ค. ที่ผ่านมา มีการประท้วงเกิดขึ้นในโปแลนด์มากกว่า 100 เมือง และมีการประท้วงในประเทศอื่นๆ นอกโปแลนด์ด้วย ผู้ประท้วงมากกว่า 100,000 คน ประท้วงเรียกร้องให้โปแลนด์ยังคงสถานะสมาชิกแห่งสหภาพยุโรปต่อ หลังจากที่ศาลโปแลนด์มีคำวินิจฉัยว่ากฎหมายของสหภาพยุโรปหลายฉบับมีความขัดแย้งกับกฎหมายของประเทศ ทำให้ประชาชนชาวโปแลนด์กังวลว่าอาจเกิดกรณี Polexit หรือการที่โปแลนด์แยกตัวออกจากสหภาพยุโรป แบบเดียวกับที่เกิดขึ้นกับสหราชอาณาจักร หรือที่เรียกว่า Brexit

การเดินขบวนประท้วงเกิดขึ้นหลังจากที่ศาลรัฐธรรมนูญโปแลนด์มีคำวินิจฉัยเมื่อวันที่ 7 ต.ค. ที่ผ่านมาว่ากฎหมายบางส่วนของสหภาพยุโรปขัดกับรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบันของโปแลนด์ ซึ่งคำวินิจฉัยนี้ถือว่าลดทอนหลักการกฎหมายที่กลุ่มประเทศสมาชิกภาพอียู 27 ประเทศมีร่วมกัน อีกทั้งเรื่องนี้ยังนับเป็นจุดของเปลี่ยนสถานการณ์ระหว่างสหภาพยุโรปกับรัฐบาลโปแลนด์พรรค PiS ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายขวาที่เข้าสู่อำนาจในปี 2558 และมีความตึงเครียดต่อกันนับตั้งแต่นั้นมา

อย่างไรก็ตาม เรื่องนี้ก็มีเสียงต่อต้านจากประชาชนนั่นคือกลุ่มผู้ชุมนุมมากกว่า 100,000 คนทั่วโปแลนด์ โดยจุดที่มีการชุมนุมคับคั่งที่สุด คือ กรุงวอร์ซอ เมืองหลวงของประเทศ ผู้ชุมนุมบางคนชูธงชาติโปแลนด์และธงอียูร่วมกัน พร้อมบอกว่า "พวกเราจะยังอยู่(ในอียู)"

มีรายงานว่าผู้ประท้วงอย่างน้อย 4 คนถูกจับกุมโดยตำรวจเมื่อวันที่ 11 ต.ค. ที่ผ่านมา หนึ่งในนั้นเป็นหลานของมาเทอุส โมราเวียสกี นายกรัฐมนตรีคนปัจจุบันของโปแลนด์รวมอยู่ด้วย ตำรวจให้การว่าปราเนก โบรดา หลานของนายกฯ ซึ่งเป็นนักวิจารณ์รัฐบาลและเป็นนักกิจกรรมเพื่อความหลากหลายทางเพศ เตะศีรษะเขา ขณะกำลังพยายามควบคุมตัวด้วยการกดตัวโบรดาแนบกับพื้น ทั้งนี้ โฆษกตำรวจแถลงยืนยันเฉพาะการจับกุมประชาชน แต่ไม่ได้พูดถึงกรณีตำรวจใช้ความรุนแรงกับประชาชน

โดนัลด์ ทัสก์ อดีตประธานคณะมนตรียุโรปชาวโปแลนด์ เป็นผู้เรียกร้องและสนับสนุนการเดินขบวนในวันอาทิตย์ที่ผ่านมา ปัจจุบันเขาเป็นหัวหน้าพรรคซีวิคแพลตฟอร์ม ซึ่งเป็นผู้นำฝ่ายค้านของโปแลนด์ ทัสก์แถลงต่อหน้าประชาชนว่านโยบายของพรรค PiS กำลังทำลายอนาคตของโปแลนด์ในสหภาพยุโรป ทัสก์บอกอีกว่าสาเหตุที่พรรคฝ่ายขวาต้องการออกจากสหภาพยุโรปเพราะ "พวกเขาจะได้ละเมิดกฎกติกาประชาธิปไตยได้แบบลอยนวล พ้นผิด"

ผลสำรวจความเห็นของประชาชนในประเทศสมาชิกสหภาพยุโรป (Eurobarometer Survey) ในเดือน มิ.ย.-ก.ค. ที่ผ่านมาระบุว่าชาวโปแลนด์ที่เชื่อมั่นใจสหภาพยุโรปมากกว่ารัฐบาลตัวเอง 2 เท่า อย่างไรก็ตาม ผู้ประท้วงหลายคนบอกว่าพวกเขาแปลกใจที่สหราชอาณาจักรเลือกโหวตออกจากกสหภาพยุโรปในปี 2559 และกลัวว่าโปแลนด์อาจจะเดินไปบนเส้นทางเดียวกันหลังจากที่รัฐบาลโปแลนด์ขัดแย้งกับสหภาพยุโรปอย่างเต็มที่

นอกจากนี้ ยังมีการตั้งข้อสังเกตว่า TVP สื่อโทรทัศน์ของรัฐบาลโปแลนด์ ซึ่งมักถูกวิจารณ์ว่านำเสนอแต่มุมมองของรัฐบาลอย่างเดียวนั้น นำเสนอภาพการประท้วงโดยแปะป้ายให้ผู้ประท้วงว่าเป็นการ "ประท้วงต่อต้านรัฐธรรมนูญ" ทั้งที่ผู้ประท้วงเหล่านี้ประท้วงต่อต้านการนำโปแลนด์ออกจากสหภาพยุโรป

พรรค PiS กล่าวว่าพวกเขาไม่ได้มีแผนจะนำโปแลนด์ออกจากสหภาพยุโรป โดยยาเซก ซาซิน สมาชิกพรรค PiS บอกว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ฝ่ายค้าน "กุกันขึ้นมาเองโดยไม่รู้อะไร"

รัฐบาลฝ่ายขวาของโปแลนด์มีความขัดแย้งกับสหภาพยุโรปอียูมากขึ้นเรื่อยๆ นับตั้งแต่กรณีการลิดรอนสิทธิกลุ่มคนผู้มีความหลากหลายทางเพศ (LGBTQ+) ไปจนถึงเรื่องอำนาจตุลาการ สำหรับกรณีล่าสุดนี้ ศาลรัฐธรรมนูญโปแลนด์รับเรื่องพิจารณาหลังจากที่นายกรัฐมนตรีโปแลนด์ถามศาลว่าสหภาพยุโรปสามารถยับยั้งการจัดระเบียบตุลาการของโปแลนด์ได้หรือไม่ ก่อนหน้านี้ในเดือน มี.ค. ที่ผ่านมา ศาลแห่งสหภาพยุโรปเคยตัดสินว่ากฎหมายใหม่ของโปแลนด์เกี่ยวกับการแต่งตั้งศาลสูงสุดอาจละเมิดกฎหมายของสหภาพยุโรป และสั่งให้โปแลนด์ระงับการใช้กฎหมายดังกล่าว

หลังจากที่ศาลรัฐธรรมนูญโปแลนด์มีคำวินิจฉัยในทำนองดังกล่าว ทำให้นักการเมืองทั่วยุโรปแสดงความผิดหวัง ยกเว้นโมราเวียสกีและพรรค PiS ที่แสดงความยินดี

เรียบเรียงจาก:

• Fearing ‘Polexit’, Poles join mass pro-EU rallies, Aljazeera, 11-10-2021