เจ้าโอมิครอนกลายพันธุ์มามากมายอย่างนี้ได้อย่างไร

ความรู้ทางพันธุกรรมที่นักพันธุศาสตร์ไวรัสบอกเรา คือ เจ้าโอมิครอนมีพันธุกรรมที่กลายพันธุ์มาจากต้นตอเดิมไป เห็นว่าห้าสิบตำแหน่ง 

ความจริงการกลายพันธุ์เป็นเรื่องธรรมดา เพราะการเพิ่มจำนวนของเชื้อ มันต้องก๊อปปี้พันธุกรรมจากรุ่นหนึ่งสู่รุ่นต่อไป ระหว่างก๊อปปี้ย่อมเกิดความผิดเพี้ยนไปบ้าง ก๊อปยิ่งหลายทอดเท่าไหร่ ยิ่งเพี้ยนมากเท่านั้น ความผิดพลาดในการก๊อปปี้ทางพันธุกรรม ก็คือ การกลายพันธุ์นั่นเอง 

ลูกหลานหรือลูกศิษย์ลูกหาที่เราสั่งสอน ความจริงเราก็พยายามก๊อปปี้ความรู้และค่านิยมจิตสำนึกต่างๆ ในเค้าเพื่อถ่ายทอดพันธุกรรมทางความคิดของสังคมเราไปให้คนรุ่นต่อไป แต่การถ่ายทอดค่านิยมมันเพี้ยนไปจากเดิมได้มากโดยเฉพาะเมื่อสภาพแวดล้อมไม่เหมือนเดิม มีสายพันธุ์ความคิดอื่นๆ มาปะปน พันธุกรรมทางความคิดชิ้นเล็กๆ ก็สอดแทรกเข้าในพันธุกรรมกระแสหลักได้ เพราะฉะนั้น ท่านรุ่นเบบี้บูมเมอร์ทั้งหลายเอ๋ย อย่าเสียใจไปเลยที่คนรุ่นเจนแซดเขาจะไม่สืบทอดค่านิยมของท่าน มันเป็นไปตามธรรมชาติน่ะครับ ตถตา ตถตา

เจ้าสายพันธุ์อู่ฮั่นปรกติมันอาจจะเจอแต่ซาลาเปา เมื่อมันก็พยายามก๊อปปี้ระหว่างที่แพร่ไปในยุโรปต้องกินพาสต้าบ้าง กินครัวซองต์บ้าง อยู่ได้พักเดียวก็กลายเป็นสายพันธุ์ยุโรปหรืออังกฤษส่งออกไปทั่วโลก คงจะถึงอินเดียเจอต้องกินโรตีก็เลยก๊อปปี้เพี้ยนๆ ไปเป็นเดลต้าซึ่งแพร่ได้ดีกว่าสายพันธุ์อู่ฮั่นและสายพันธุ์อังกฤษ 

ความจริงเดลต้าเข้าไทยพร้อมๆ กับเบต้าจากอาฟริกาที่คนกลัวกัน เบต้าเข้ามาทางชายแดนมาเลเซีย ไม่ได้บินมาแล้วโดนกักตัวนะครับ เราไม่ต้องสนใจคนที่โดนกักหรอกครับ ชายแดนทางบกบ้านเราพรุนไปหมด เชื้อเข้าได้สบายอยู่แล้ว  เมื่อเจ้าเบต้าเข้ามาถึงยะลา มันก็หลุดเข้าไปในภูเก็ต ตอนนั้นเราก็กลัวเจ้าสายพันธุ์อัฟริกานี่มาก เพราะได้ข่าวว่าวัคซีนกันไว้ไม่ไม่อยู่ 

แต่อยู่ๆ ไม่รู้เจ้าโควิดอาฟริกาใต้รุ่นแรกที่ชื่อว่า เบต้า มันหายไปไหน คล้ายๆ กับชนเผ่าซาไกซึ่งเป็นเชื้อสายนิกรอยด์จากอาฟริกา ข้ามมหาสมุทรอินเดียเข้ามาในแหลมมลายูมาเป็นภูมิบุตร (ลูกของแผ่นดิน หรือ คนพื้นเมืองซี่งทางรัฐบาลมาเลเซียถือว่าด้อยโอกาส)  แต่ก็ต้องสูญพันธุ์ไปในที่สุดเพราะเจอกับเผ่าอื่นๆ ที่ประชากรมากกว่าและมีความเจริญก้าวหน้ามากกว่า เชื้อโควิดสายพันธุ์เบต้าจากอาฟริกา ในที่สุดก็ยกพื้นทีทั้งหมดให้กับเดลต้า

ส่วนสายพันธุ์เดลต้า มาจากอินเดียปรับตัวได้ดีกว่า เหมือนแขกอินเดียบรมครูทางวัฒนธรรมของเรา ภาษาบาลีและสันกฤตเข้ามาสุวรรณภูมิและอาเซียนและสร้างฐานทางวัฒนธรรมได้ดีฉันใด สายพันธุ์เดลต้าก็ยึดอาเซียนได้มั่นคงฉันนั้น 

คราวนี้ต้องดูต่อไปว่าทีมอาฟริกาใต้รุ่นสอง หรือ เจ้าโอมิครอนจะหลุดรอดล่องหนเข้ามาได้ทางไหน จะมาสร้างฐานแทนเดลต้าได้หรือไม่

กลับมาเรื่องก๊อปปี้อีกหน่อยนึง ที่นักวิทยาศาสตร์เค้ารายงานว่าเจ้าโอมิครอนมันกลายพันธุ์จากต้นตอไปไกลมาก ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น เพราะอัตราความผิดพลาดในการก๊อปปี้ตามธรรมชาติน่าจะค่อนข้างคงที่ เจ้าโอมิครอนนี่กลายพันธุ์ไปไกลจากต้นตอเดิม แสดงว่ามันผ่านการก๊อปปี้เป็นจำนวนครั้งมากกว่าสายพันธุ์อื่นๆ 

แต่ถ้าเป็นอย่างนั้นจริงมันต้องระบาดมานานแล้ว นี้มันเพิ่งโผล่มาให้เขาเห็นกับเมื่อปลายเดือนพฤศจิกายนนี่เอง มันแอบไปทำอะไรที่ไหนมาถึงได้เปลี่ยนไปมากอย่างนี้ 

มีคนเค้าพยายามอธิบายว่าแถวอาฟริกามีคนไข้โรคเอดส์เยอะ คนเหล่านี้ภูมิคุ้มกันต่ำ ร่างกายเป็นเรือนเพาะชำแปรเปลี่ยนพันธุ์ที่ดีเป็นพิเศษ เหมือนเรือนเพาะชำของนักค้าต้นกระบองเพชรเมื่อต้นปี และนักค้าบอนสีเมื่อปลายปี สถานที่ซึ่งเพาะพันธุ์กระบองเพชรรุ่นใหม่ๆ หรือ บอนสีลายใหม่ๆ จะเป็นตัวส่งต้นอ่อนออกไปขายในตลาด เหมือนสภาพแวดล้อมในอาฟริกาที่คอยเพาะพันธุ์โควิดสายพันธุ์ใหม่ส่งออกไปทั่วโลก 

ผมคิดไปเรื่อยเปื่อยว่า เจ้าสิ่งแวดล้อมหรือคนในอาฟริกาใต้อาจจะไม่ได้เร่งอัตราการก๊อปปี้ของเชื้อโควิด แต่อาจจะมีอะไรบางอย่างทำให้การก๊อปปี้แต่ละครั้งเพี้ยนได้มากกว่าการก๊อปปี้ปรกตินิดหน่อย ในไม่ช้าก็เพื้ยนไปมากๆ เป็นเจ้าโอมิครอน มีคนบอกว่าบางทีอาจจะเป็นด้วยผู้ติดเขื้อทั้งโควิดและเอ็ชไอวีในอาฟริกาใต้ซึ่งมีจำนวนมาก กินยาฆ่าเชื้อเอ็ชไอวีเข้าไปแบบกินบ้างไม่กินบ้าง เจ้าโควิดในร่างกายโดนแรงกดดันอ่อนๆ จากยาฆ่าเชื้อเอชไอวีเลยต้องกลายพันธุ์หนี อันนี้เขาก็ว่าไปอย่างนั้นตามทฤษฎี ซึ่งผมคิดว่าถ้าจริงน่าจะเกิดขึ้นในพื้นที่ซึ่งมีทั้งเอชไอวีและโควิดร่วมกันมากๆ อย่างสหรัฐ หรือ ประเทศไทยด้วย ทำไมจะต้องเป็นเฉพาะอาฟริกาใต้

ที่นี้มาคุยเรื่องวัคซีนบ้าง 

เอ แล้ววัคซีนที่เราทำสัญญาจ่ายเงินซื้อมาจากจีนก็ดี อเมริกาก็ดี อังกฤษก็ดี มันจะป้องกันโอมิครอนได้หรือเปล่า เราจะต้องสั่งซื้อวัคซีนเจนใหม่จากบริษัทต่างชาติมาเพื่อความมั่นคงทางวัคซีนของเรามั้ย

ผมอยากจะบอกว่าที่ผ่านมาวัคซีนได้ผลในการป้องกันการแพร่เชื้อได้เฉพาะรุ่นแรกๆ ตอนโควิดเป็นสายพันธุ์อังกฤษเท่านั้น พอเปลี่ยนไปเป็นสายพันธุ์อินเดียไม่ว่าวัคซีนยี่ห้ออะไรจากประเทศไหนก็ป้องกันการติดเชื้อไม่ค่อยได้ผลเอาเสียเลย คุณหมอคุณพยาบาลในภาคใต้ฉีดวัคซีนดีที่สุดเต็มพิกัด ระดับแอนตี้บอดี้ก็น่าจะสูงปี๊ด ก็ยังติดเชื้อจนต้องปิดโรงพยาบาลบางส่วนเมื่อเดือนสองเดือนที่แล้ว

โอมิครอนเมื่อเข้าถึงไทย ก็จะเจาะพวกคนไทยที่ยังไม่ได้รับวัคซีนเลยซักเข็มซึ่งมีอยู่ราวหนึ่งในห้าของคนไทยทั้งหมด (ไม่รวมเด็กๆ) พวกนี้ คือ เหยื่ออันโอชะของโอมิครอนแน่นอน

วัคซีนอาจจะไม่ได้ผลในการลดการแพร่เชื้อโอมิครอน เหมือนที่ไม่ได้ผลในการลดการแพร่เชื้อเดลต้า ความจริงโอมิครอนก็ไม่เห็นจะต้องไปตามหาคนที่ยังไม่ฉีดวัคซีนให้ลำบากเลย จะแพร่ให้ใครก็ได้ ไม่ว่าจะฉีดวัคซีนแล้วหรือยังไม่ฉีด คนไทยก็จะติดเชื้อและแพร่เชื้อกันเองต่อไป ไม่ต้องรอการนำเข้า

เมื่อเดือนกรกฏา-สิงหาปีนี้ที่ผมเรียกว่า funeral phase สิ เดลต้าบู๊ดุเดือด ที่เวียดนามก็เหมือนกัน เวียดนามปลอดโควิดมาเกือบตลอด พอโดนเดลต้าลุยเวียดนามใต้เมื่อเดือนกันยายนปีนี้ จำนวนคนตายจากเดลต้าก็แซงไทยไปภายในเวลาสองสามเดือน

แต่เดลต้าก็ไม่ได้เก่งตลอด มันแผงฤทธิ์ในอินเดียและอาเซียนได้เฉลี่ยแล้ว 2-3 เดือนก็จะซาลง คนรุ่นหลังๆ ติดเชื้อได้แต่ไม่ค่อยตาย 

นักระบาดวิทยาทางอินเดียบอกว่า คนพวกนี้ส่วนใหญ่เป็นการติดเชื้อซ้ำ (ครั้งแรกติดเชื้อโดยไม่มีอาการ) 
สัตว์ร้าย ดุๆ อย่างเดลต้า อยู่ไปเรื่อยๆ ก็อาจจะกลายเป็นสัตว์เลี้ยง ภูมิต้านทานที่เรามีอยู่ในประชากรจะค่อยๆ กล่อมเกลาความดุดันของโรคระบาดให้ลดลง

ตอนนี้จำนวนผู้ป่วยใน กทม. บางวันก็น้อยกว่าสงชลา ทั้งๆ ที่ กทม. มีประชากรมากกว่าสงขลากว่าสิบเท่า ภูมิต้านทานของชาวกทม.เดนตาย คงกล่อมเกลาเดลต้าไปเรียบร้อยแล้ว 

กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์กำลังสำรวจภูมิต้านทานว่าชาว กทม.มีระดับแอนตี้บอดี้สูงจริงหรือเปล่า แอนตี้บอดี้จะสูงได้ทั้งจากการติดเชื้อและจากการฉีดวัคซีน ถ้าตรวจด้วยแลปดีๆ เราจะบอกได้ว่า แอนตี้บอดี้จากส่วนไหนช่วยคนกรุงเทพฯ ได้มากกว่ากัน

ถ้าโอมิครอนเข้า กทม. ในสองสามสัปดาห์ข้างหน้าจะเป็นอย่างไร คนกรุงเทพฯ ซึ่งตอนนี้ไม่ต้องกลัวเดลต้าแล้วต้องกลัวโอมิครอนไหม 

ผมนึกถึงสงครามเวียดนาม คนเวียดนามรบชนะฝรั่งเศส ยึดป้อมค่ายเดียนเบียนฟูได้ (ความจริงมีทหารชนเผ่าไทยดำในบริเวณนั้นช่วยรบเยอะมาก) เมื่อจะต้องรบกับอเมริกาที่เข้มแข็งกว่าฝรั่งเศสหลายเท่า จะไหวไหม ลุงโฮบอกว่าต้องไหวสิลูก แล้วเวียดนามก็ชนะ

อาฟกานิสถานก็ต้องรบขับไล่ทหารสหภาพโซเวียตผู้รุกราน อยู่ได้ราวสิบปีโซเวียตแพ้ถอยทัพกลับ พักรบภายในได้ราวห้าปี ก็ต้องรบกับสหรัฐต่ออีกเกือบยี่สิบปี สุดท้ายสหรัฐก็พ่ายแพ้ออกจากอาฟานิสถานเมื่อไม่กี่เดือนที่ผ่านมา

คนกรุงเทพฯ เพิ่งชนะเดลต้า เหมือนเวียดนามซึ่งเพิ่งชนะฝรั่งเศลในศึกเดียนเบียนฟู และอาฟกานิสถานชนะสหภาพโซเวียต พร้อมที่จะรบป้องกันประเทศอีกรอบ ถ้าโอมิครอนเข้ามาบุกกรุงเทพฯ ก็จะ เหมือนอเมริกาบุกเวียดนามและบุกอาฟกานิสถาน ภูมิต้านทานของคนกรุงเทพเพิ่งผ่านการรบขนาดใหญ่มาไม่นาน ในขณะนี้น่าจะพอเอาอยู่โอมิครอนอยู่  กรุงเทพเราจะไม่แตกแล้วและไม่มี funeral phase อีก การติดเชื้อในกรุงเทพฯ อาจจะมีบ้าง แต่น่าไม่รุนแรง 

ควรจะต้องฉีดเข็มสามหรือเข็มสี่ให้คนกรุงเทพฯ ไหม ฉีดไปก็อาจจะไม่ได้อะไรมากนัก รอให้มีหลักฐานว่าระดับภูมิต้านทานของประชากรเริ่มต่ำ หรือ เริ่มมีการป่วยหนักประปราย ค่อยมาฉีดก็ยังทัน เพราะหลังการฉีดกระตุ้นร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันอย่างรวดเร็วมาก ไม่เหมือนตอนฉีดรองพื้นเข็มสองเข็มแรก

แทนที่จะห่วงกรุงเทพฯ ควรจะห่วงจังหวัดที่ยังไม่เคยมีการระบาดและไม่เคยฉีดวัคซีนจะดีกว่า

วัคซีนเป็นเหมือนสินค้าที่เสื่อมเร็ว (perishable goods) เหมือนผักสด และ เหมือนหนังสือพิมพ์รายวัน วันแรกเราเรียกว่า หนังสือพิมพ์ อีกสองสามวันเราเรียกใหม่ว่า กระดาษหนังสือพิมพ์ ทำเป็นถุงใส่กล้วยแขก 
วัคซีนของเก่าก็ตกค้างและกำลังจะหมดอายุ วัคซีนใหม่ก็ทะยอยเข้ามาสบทบ คนไทยอีกจำนวนมากก็ยังไม่ฉีดวัคซีน

เวียดนามเพื่อนบ้านของเรามีโควิดระบาดทีหลังเราตายมากกว่าเรา เริ่มฉีดวัคซีนหลังเรา ตอนนี้เขาอาจจะแซงเราในไม่ช้านะครับ 

อัตราการฉีดวัคซีนแสดงถึงความสามารถในการแข่งขัน ถ้าไม่ฉีดวัคซีนชาวต่างชาติอาจจะไม่ค่อยกล้ามาลงทุน 

เราอยากให้เขามาลงทุนก็ฉีดกันเข้าไปให้ครบถ้วนก็แล้ว นอกจากเป็นการแข่งขันทางเศรษฐกิจอย่างที่ฝรั่งว่าแล้ว วัคซีนยังเป็นไม้ตายไม้เดียวที่จะสู้กับโอมิครอนในพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศได้ ฉีดวัคซีนไว้เถอะครับ อุ่นใจกว่า

ที่มา: Facebook Viroj NaRanong