ผลสำรวจผู้บริหารองค์กรสื่อ 132 คน จาก 42 ประเทศ พบวิกฤต COVID-19 ได้กระตุ้นให้ 'การทำงานไฮบริด' ทั้งทำงานทางไกลผสมกับเข้าออฟฟิศแบบดั้งเดิม เป็นเทรนด์ใหม่ของ 'กองบรรณาธิการข่าว' 

วิกฤต COVID-19 ได้กระตุ้นให้ 'การทำงานไฮบริด' เป็นเทรนด์ใหม่ของ 'กองบรรณาธิการข่าว' | ที่มาภาพประกอบ: Elvira Megías/elDiario.es (อ้างใน Reuters Institute for the Study of Journalism)

จากรายงาน Changing Newsrooms 2021: hybrid working and improving diversity remain twin challenges for publishers โดย Reuters Institute for the Study of Journalism ที่ได้ทำการสำรวจความคิดเห็นผู้บริหารและหัวหน้าผู้ปฎิบัติงานในวงการสื่อสารมวลชน 132 คน จาก 42 ประเทศ (รวมถึงบทสัมภาษณ์เชิงลึก) เมื่อช่วงเดือน ก.ย. 2564 ผลการศึกษาได้ชี้ให้เห็นว่า 'การทำงานแบบผสมผสาน' หรือ 'การทำงานแบบไฮบริด' (hybrid working) ทั้งทำงานทางไกลผสมกับเข้าออฟฟิศแบบดั้งเดิม กำลังจะกลายเป็นบรรทัดฐานใหม่สำหรับองค์กรสื่อ

ผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ (ร้อยละ 79) กล่าวว่าขณะนี้องค์กรของพวกเขาอยู่ในระหว่างการเปลี่ยนผ่านไปใช้ระบบการทำงานแบบไฮบริด และมากกว่านั้น (ร้อยละ 89) ระบุว่าพวกเขาเองก็มีความมุ่งมั่นในการเปลี่ยนแปลงรูปแบบนี้

ผู้ตอบแบบสอบถามประมาณ 1 ใน 3 (ร้อยละ 34) ระบุว่าองค์กรของตนได้ตัดสินใจและกำลังดำเนินการทำงานแบบไฮบริดแล้ว แต่กว่าครึ่ง (ร้อยละ 57) ระบุว่าอยู่ในกระบวนการหาวิธีที่ดีที่สุดเพื่อปรับองค์การมาทำงานแบบไฮบริด มีเพียงประมาณ 1 ใน 10 (ร้อยละ 9) เท่านั้นที่ระบุว่าจะกลับไปใช้รูปแบบการทำงานแบบเก่าก่อนเกิดการระบาดใหญ่ของ COVID-19

รายงานชิ้นนี้ยังชี้ให้เห็นว่าองค์กรสื่อยังคงพยายามดิ้นรนเพื่อดึงดูดและรักษาผู้มีทักษะด้านเทคโนโลยีและข้อมูลซึ่งเป็นที่ต้องการเป็นอย่างมากในแวดวงสื่อ แต่ในทางตรงกันข้ามผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ (ร้อยละ 63) ยังคงมีความมั่นใจว่าจะรักษาพนักงานในกองบรรณาธิการข่าว (Newsrooms) ของตนเองไว้ได้ แต่ประมาณเกือบครึ่งหนึ่งของผู้ตอบแบบสอบถาม (ร้อยละ 47) รู้สึกว่า COVID-19 ส่งผลกระทบให้การสรรหาและรักษาบุคลากรด้านสื่อได้ยากขึ้น โดยมีเพียงส่วนน้อย (ร้อยละ 17) ของผู้ตอบแบบสอบถามที่ระบุว่าการสรรหาและรักษาบุคลากรง่ายกว่าช่วงก่อนเกิด COVID-19

ผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ (ร้อยละ 78) ระบุว่าองค์กรสื่อของตนสร้างบรรยากาศการทำงานให้เข้ากับความหลากหลายทางเพศได้ดี แต่มีเพียงไม่กี่คนเท่านั้นที่ตอบทำนองเดียวกันเมื่อเปลี่ยนมาเป็นประเด็นความหลากหลายทางชาติพันธุ์ (ร้อยละ 38) หรือการจัดการกับมุมมองทางการเมืองที่หลากหลาย (ร้อยละ 33)

จากการเคลื่อนไหว Black Lives Matter และกระแสการตระหนักรู้ถึงความอยุติธรรมทางประวัติศาสตร์ที่มากขึ้น ประเด็นความหลากหลายทางชาติพันธุ์ถือเป็นสิ่งสำคัญที่สุดสำหรับองค์กรสื่อ ผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ (ร้อยละ 35) ยกให้การปรับปรุงความหลากหลายทางเชื้อชาติในกองบรรณาธิการข่าวเป็นสิ่งสำคัญที่สุด ตามด้วยความหลากหลายทางเพศ (ร้อยละ 26) และการให้ความสำคัญแก่กลุ่มกลุ่มด้อยโอกาส (ร้อยละ 17)

การเปลี่ยนจาก 'การทำงานทางไกล' ในช่วง COVID-19 สู่ 'การทำงานแบบไฮบริด'

ในช่วงที่ COVID-19 ยังไม่คลี่คลาย องค์กรสื่อต้องปรับตัวอย่างรวดเร็วและย้ายพนักงานส่วนใหญ่ไปทำงานทางไกล (Remote Working) | ที่มาภาพ: Susie Ferguson (อ้างใน Public Media Alliance)

การระบาดใหญ่ของ COVID-19 ได้เปลี่ยนแปลงชีวิตผู้คนทั่วโลก นอกจากผลกระทบอย่างมากต่อสุขภาพแล้ว ก็ยังส่งผลกระทบในด้านการใช้ชีวิตและหน้าที่การงาน ซึ่งรวมถึงรูปแบบวิธีการทำงานและบทบาทของสำนักงานแบบดั้งเดิม

ช่วงที่รัฐบาลในประเทศต่าง ๆ บังคับใช้มาตรการล็อกดาวน์ครั้งแรกเมื่อปี 2563 องค์กรสื่อต้องปรับตัวอย่างรวดเร็ว โดยให้พนักงานส่วนใหญ่ไปทำงานทางไกล (Remote Working) สื่อวิทยุ โทรทัศน์ และหนังสือพิมพ์ต้องให้ทีมข่าวทำงานทางไกลเกือบทั้งหมด ซึ่งเป็นปรากฎการณ์ใหม่หลังการระบาดของ COVID-19 และเช่นเดียวกับอาชีพอื่น ๆ อีกหลายอาชีพ นักข่าวและคนงานในอุตสาหกรรมสื่อต่างประสบกับปัญหาเส้นแบ่งระหว่างชีวิตการทำงานและชีวิตส่วนตัวที่ไม่ชัดเจน

เมื่อการระบาดของ COVID-19 เริ่มคลี่คลาย สำนักงานหลายแห่งได้เปิดทำการอีกครั้ง องค์กรสื่อจำนวนมากก็เริ่มเปลี่ยนผ่านจากการทำงานระยะไกลมาสู่การทำงานแบบไฮบริด โดยให้บางคนกลับมาทำงานที่สำนักงาน และให้บางคนก็ยังคงทำงานจากที่บ้าน 

"การเรียนรู้การเปลี่ยนแปลงจากการทำงานระยะไกลสู่การทำงานแบบไฮบริด และการปรับกระบวนการภายในทั้งหมดให้เป็นวิธีการทำงานแบบใหม่นี้ถือเป็นหนึ่งในสิ่งที่เราให้ความสำคัญสูงสุดในขณะนี้ สิ่งสำคัญคือการรับฟังความต้องการของทีม การรวมเพื่อนร่วมงานใหม่และหลากหลายเข้ากับวัฒนธรรมของเรา และให้ความสำคัญกับประเด็นทางจิตวิทยาของการทำงานทางไกล ผมเชื่อว่าการทำงานแบบผสมผสานจะยังคงอยู่ – แม้การเปลี่ยนแปลงอาจจะดูเป็นเรื่องยุ่งยาก แต่มันก็คุ้มค่าแน่นอน แทนที่จะย้อนกลับไปใช้วิธีการทำงานที่เกือบทุกคนอยู่ในสำนักงานเกือบตลอดเวลา" 

มาร์ติน โคตีเนค บรรณาธิการบริหารของ 'Der Standard' ประเทศออสเตรีย

จากแบบสอบถาม พบว่าส่วนใหญ่ผู้บริหารและบรรณาธิการข่าวมีความมุ่งมั่นที่จะเปลี่ยนรูปแบบการทำงานแบบผสมผสานและยืดหยุ่น ผู้นำองค์กรระดับสูงส่วนใหญ่ (ร้อยละ 89) ระบุว่าพวกเขาพร้อมสำหรับการทำงานที่ยืดหยุ่นและผสมผสาน 

กองบรรณาธิการข่าวจำนวนมากดูเหมือนจะมุ่งมั่นที่จะปรับตัวให้เข้ากับการทำงานแบบไฮบริด แต่ก็มีปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้แผนงานต่าง ๆ ยังคงไม่แน่นอน โดยเฉพาะในหลายประเทศสถานการณ์ COVID-19 ยังดูไม่น่าไว้วางใจ การทำงานทางไกลจึงยังคงความจำเป็นสำหรับองค์กรสื่อหลายแห่ง ผู้ตอบแบบสอบถามบางคนยังเน้นย้ำด้วยว่าแม้ว่าจะมีการเร่งเปลี่ยนรูปแบบไปสู่การทำงานทางไกลซึ่งมีความจำเป็นในช่วงการระบาดใหญ่ แต่การปรับองค์กรให้ทำงานได้อย่างยืดหยุ่นมากขึ้นก็มีมาก่อนหน้านั้นแล้ว และบางทีปัจจัยขับเคลื่อนเบื้องหลังอาจไม่ได้เชื่อมโยงกับการแพร่ระบาดของ COVID-19 ทั้งหมด

จากการสำรวจพบว่าองค์กรสื่อต่าง ๆ ที่ต้องการสร้างสมดุลระหว่างความต้องการในการปฏิบัติงานและความต้องการของพนักงานในด้านความยืดหยุ่น ผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ (ร้อยละ 64) ซึ่งเป็นผู้บริหารระบุว่าพวกเขาต้องการเห็นพนักงานกลับมาที่สำนักงานเป็นบางครั้ง โดยมีเพียงส่วนน้อย (ร้อยละ 11) เท่านั้นที่บอกว่าควรเป็นทางเลือกของพนักงานแต่ละคน

"เราไม่คาดหวังให้ทุกคนทำงานในออฟฟิศอีกต่อไป และหากพวกเขาทำ พวกเขาจะทำงานเพียงไม่กี่วันและส่วนที่เหลือของสัปดาห์ก็จะได้ทำงานที่บ้าน" 

สตีเวน กัน บรรณาธิการบริหารของ Malaysiakini ประเทศมาเลเซีย

อย่างไรก็ตาม ผู้ตอบแบบสอบถาม 1 ใน 5 (ร้อยละ 20) ระบุว่าพวกเขาต้องการให้พนักงานกลับเข้ามาทำงานที่ออฟฟิศอีกครั้ง (ทั้งหมดหรือเกือบตลอดเวลา) ข้อมูลนี้สอดคล้องกับผู้ตอบแบบสำรวจ ร้อยละ 9 ที่กล่าวถึงในข้างต้นว่าองค์กรของพวกเขาคาดหวังที่จะกลับไปใช้รูปแบบการทำงานก่อนเกิดโรคระบาด นี่คือการส่งสัญญาณที่ว่าผู้บริหารองค์กรสื่อบางคนยังคงนิ่งเฉยหรือแม้แต่วางตัวเป็น 'ปฏิปักษ์' ต่อการเปลี่ยนแปลง ทั้งนี้พวกเขาอาจกังวลเกี่ยวกับการสูญเสียที่อาจเกิดขึ้น ทั้งเรื่องประสิทธิภาพการทำงาน หรือการเสียอำนาจควบคุม

โอกาสและความท้าทาย

การทำงานทางไกลเพียงอย่างเดียว อาจจะทำให้การประชุมกองบรรณาธิการข่าวไม่มีประสิทธิภาพเท่ากับการได้ประชุมแบบเจอตัวกัน | ที่มาภาพ: LSE Blogs

ในการสำรวจยังพบว่าผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ (ร้อยละ 70) กล่าวว่าการทำงานที่ยืดหยุ่นทำให้องค์กรข่าวมีประสิทธิภาพมากขึ้น การประชุมออนไลน์ที่จัดขึ้นระหว่างการทำงานทางไกลมักจะสั้นลงและคล้ายกับการประชุมทางธุรกิจมากกว่า ในขณะที่เวลาเดินทางที่ลดลงทำให้มีเวลามากขึ้นสำหรับการทำงานที่มีประสิทธิผลมากขึ้น ผู้ตอบแบบสอบถามราว 6 ใน 10 (ร้อยละ 61) รู้สึกว่าโดยเฉลี่ยแล้วคุณภาพชีวิตของพนักงานดีขึ้นด้วย แม้ว่าหลายคนแสดงความกังวลเกี่ยวกับอาการหมดไฟในการทำงาน (Burnout) และสุขภาพจิตของพนักงานบางคน

ผู้ตอบแบบสอบถามยังเน้นย้ำถึงผลกระทบด้านลบที่พวกเขารู้สึกว่าการทำงานระยะไกลมีต่อ 'ทักษะทางสังคม' หรือ 'ทักษะทางอารมณ์' (Soft Skills) เช่น ความคิดสร้างสรรค์ การสื่อสาร การทำงานร่วมกันทั้งในทีมและทั่วทั้งองค์กร  ผู้ตอบแบบสอบถามเกือบครึ่ง (ร้อยละ 48) รู้สึกว่าความคิดสร้างสรรค์ของคนในองค์กรแย่ลง และมากกว่า 4 ใน 10 (ร้อยละ 43) รู้สึกว่าการสื่อสารก็ประสบปัญหาเช่นกัน 

"ธุรกิจข่าวก็เหมือนกีฬาประเภททีม กองบรรณาธิการได้รับการออกแบบให้เป็นพื้นที่เปิด เราทำผลงานได้อย่างยอดเยี่ยมในการรักษารายการข่าวและนำเสนอข่าวดิจิทัลในขณะที่ทำงานจากระยะไกล แต่ก็มีผลกระทบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ต่อความคิดสร้างสรรค์ การทำงานร่วมกัน การอยู่ร่วมกัน และสุขภาพจิต ไม่ต้องสงสัยเลยว่ามันจะดีกว่าเมื่อเราอยู่ด้วยกัน"

โบรดี เฟนลอน บรรณาธิการบริหาร CBC News ประเทศแคนาดา

ที่มาข้อมูล
Changing Newsrooms 2021: hybrid working and improving diversity remain twin challenges for publishers (Federica Cherubini Nic Newman Prof. Rasmus Kleis Nielsen, Reuters Institute for the Study of Journalism, 11 November 2021)