นักสตรีนิยมข้ามเพศโบลิเวีย สร้างพื้นที่ท้าทายแนวคิดชายเป็นใหญ่

ในโบลิเวียมีกลุ่มนักสตรีนิยมข้ามเพศ (transfeminist) ที่ก่อตั้งขบวนการเพื่อต่อสู้กับแนวคิดแบบชายเป็นใหญ่และต่อต้านการเหยียดเพศสภาพเพศวิถี โดยการใช้โซเชียลมีเดียสร้างพื้นที่ให้คนรับรู้มองเห็นคนข้ามเพศและนอนไบนารีในสังคมมากขึ้น รวมถึงสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับการต่อสู้ดิ้นรนของคนข้ามเพศและนอนไบนารีในสังคม

"ลา เฟซาดา ซับเวอร์ซิวา" เป็นชื่อกลุ่มนักสตรีนิยมข้ามเพศ (transfeminist) จากเมืองซานตา ครูซ ประเทศโบลิเวีย พวกเขากำลังเคลื่อนไหวผ่านทางโลกออนไลน์เพื่อโค่นล้มระบบแนวคิดชายเป็นใหญ่ โดยใช้ชื่อการเคลื่อนไหวว่า "มันจะต้องล่มสลาย" (Se va a caer)

กลุ่มนักสตรีนิยมข้ามเพศกลุ่มนี้ใช้ช่องทางโซเชียลมีเดียอย่าง TikTok ทำให้ผู้มีความหลากหลายทางเพศสภาพเป็นที่มองเห็นรับรู้ในสังคมมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มคนข้ามเพศ นอนไบนารี หรือกลุ่มกะเทยแต่งหญิงที่เรียกว่า "travesti" ในโบลิเวีย

การเคลื่อนไหวนำร่องของกลุ่มนักสตรีนิยมข้ามเพศโบลิเวียเป็นส่วนหนึ่งของการเคลื่อนไหวต่อเนื่องที่จะครอบคลุมประเด็นอื่นๆ หลายประเด็นไม่ว่าจะเป็นประเด็นเรื่องสิทธิทางเลือกในการทำแท้ง, งานบริการทางเพศ, สิทธิในเนื้อตัวร่างกาย, อาชญากรรมจากความเกลียดชังอัตลักษณ์ และการดิ้นรนของคนข้ามเพศ สิ่งที่พวกเขาต้องการโค่นล้มและมองว่า "มันจะต้องล่มสลาย" คือสังคมในแบบที่ดำเนินไปตามสภาพที่ถูกกำหนดโดยแนวคิดชายเป็นใหญ่และบรรทัดฐานรักต่างเพศ (Heteronormativity)

ซึ่ง "บรรทัดฐานรักต่างเพศ" ที่ว่านี้หมายถึงอคติในสังคมที่มองว่ามีแต่ความรักแบบต่างเพศเท่านั้นที่ปกติ ความรักในรูปแบบอื่นๆ ไม่ปกติ จนนำมาซึ่งการเหยียด กีดกัน หรือมองข้าม คนรักเพศเดียวกันหรือเพศวิถีแบบอื่นๆ

ขณะที่ระบบแนวคิดชายเป็นใหญ่เองก็ไม่ได้ให้ประโยชน์กับผู้ชายไปทั้งหมด ระบบแนวคิดแบบนี้เองก็กดขี่ผู้ชายที่ไม่ดำเนินไปตามบรรทัดฐานทางสังคมด้วยเช่นกัน เช่น แนวคิดการบีบบังคับให้ผู้ชาย "ต้องไม่ร้องไห้" ซึ่งเป็นหนึ่งในแนวคิดแบบชายเป็นใหญ่เช่นกัน

ในโบลิเวียนั้นประสบปัญหาเหตุการณ์ความรุนแรงต่อชุมชน LGBTQI+ โดยในปี 2563 มีเหตุการณ์ทำนองนี้เกิดขึ้น 60 กรณีและมีการประเมินว่ามีเพียง 1 ใน 10 กรณีเท่านั้นที่ได้รับการรายงาน เพราะบุคคลหลากหลายทางเพศกลัวการถูกกีดกันเลือกปฏิบัติ

ถึงแม้ว่าประเทศโบลิเวียจะออกกฎหมายรับรองเพศสภาพของบุคคลในปี 2559 ที่อนุญาตให้คนอายุ 18 ปี ขึ้นไปเปลี่ยนการระบุเพศของตัวเองทางกฎหมายได้โดยมีเงื่อนไขบางอย่าง แต่การจดทะเบียนสมรสของคู่รักเพศเดียวกันก็ยังเป็นเรื่องยาก

ทั้งนี้ในปี 2559 มีผลสำรวจที่กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 65 เห็นด้วยว่า "สิทธิมนุษยชนต้องครอบคลุมถึงทุกคน" ไม่ว่าบุคคลนั้นจะมีเพศวิถีแบบใดหรือมีเพศสภาพแบบใดก็ตาม

กลุ่ม ลา เฟซาดา ซับเวอร์ซิวา ต้องการจะสอดแทรกข้อเรียกร้องในเชิงต่อต้านแนวคิดชายเป็นใหญ่บนพื้นที่ออนไลน์ โดยที่กลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศเป็นผู้ส่งเสียงตัวเอง พวกเขานำเสนอความคิดจากแขกผู้ร่วมรายการอย่างเช่น Vanina Lobo นักกิจกรรมคนข้ามเพศที่เป็นชนพื้นเมือง และ Catalina Parada ผู้ที่เป็นนักกิจกรรมด้านสิทธิมนุษยชนและเป็นคนทำงานบริการทางเพศ

โดยที่ Lobo ได้พูดถึงความยากลำบากในการได้เงื่อนไขเพื่อที่จะเปลี่ยนเพศตามกฎหมายได้ และพูดว่ามีอะไรที่ยังต้องทำบ้างเพื่อสิทธิมนุษยชนสำหรับชุมชน

สาเหตุที่พวกเขาเลือกใช้พื้นที่ TikTok นั้น Chris Egüez นักกิจกรรมผู้ท้าทายด้านเพศวิถีมองว่ามันเป็นพื้นที่ๆ ส่งเสริมให้ผู้คนสะท้อนตัวเองออกมา มีเยาวชนคนรุ่นใหม่อยู่มาก และมีผู้คนหลากหลายที่พูดคุยหารือกัน ปฏิสัมพันธ์กันผ่านทางวิดีโอที่มีความยาวไม่เกิน 1 นาที ทำให้ Egüez มองว่ามันเป็นโอกาสที่ดีที่จะส่งเสริมให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมผ่านทางพื้นที่นี้ ขึ้นอยู่กับว่าจะสามารถสร้างการอภิปรายและการสร้างอารมณ์ร่วมได้มากพอภายในเวลา 1 นาทีหรือไม่

เป้าหมายของ ลา เฟซาดา ซับเวอร์ซิวา คือการทำให้มุมมองแบบสตรีนิยมไม่ถูกทิ้งให้หายไปในพื้นที่ดิจิทัล พวกเขาต้องการให้มีเรื่องราวแบบอื่นๆ ในโซเชียลมีเดียด้วยไม่อยากให้ความรุนแรงกลายเป็นเรื่องราวแบบเดียวที่ครอบงำพื้นที่นี้

มีวิดีโอหนึ่งที่ Chris Egüez วิเคราะห์ว่าสื่อแบบดั้งเดิมอย่างพวกวิทยุหรือโทรทัศน์ในโบลิเวียเป็นตัวสร้างวาทกรรมเหยียดคนข้ามเพศได้อย่างไร จากการที่สื่อล้าหลังเหล่านี้ไม่ยอมรับอัตลักษณ์ทางเพศของคนข้ามเพศ

Alejandra Menacho นักสตรีนิยมเห็นด้วยว่าพวกเขาต้องใช้พื้นที่ที่มีคนรุ่นเยาว์จำนวนมาก เธอในฐานะที่เป็นคุณยายพูดถึงการที่เธอยอมรับและรักในตัวหลานๆ ของเธอที่เป็นส่วนหนึ่งของผู้มีความหลากหลายทางเพศ Menacho เชื่อว่าพวกเขาสามารถใช้โซเชียลมีเดียไปในทางยึดครองพื้นที่เพื่อก่อให้เกิดเนื้อหาที่สร้างสรรค์ได้โดยที่ไม่ละทิ้งการต่อสู้และประเด็นทางสังคม

ในช่วงที่เกิดโรคระบาดหนัก มีผู้คนใช้เวลาในโลกออนไลน์มากขึ้นยิ่งส่งเสริมให้เกิดวาทกรรมในเชิงกีดกันทางอัตลักษณ์มากขึ้นไปด้วย ทำให้การเคลื่อนไหวที่ชื่อว่า "มันจะต้องล่มสลาย" ถึงได้สร้างพื้นที่ให้กับคนข้ามเพศและนอนไบนารีเพื่อให้สามารถแสดงออกได้

เรียบเรียงจาก

Down with the patriarchy: Transfeminist and non-binary Bolivians speak out on TikTok, Global Voices, 22-12-2021

ข้อมูลเพิ่มเติมจาก
https://en.wikipedia.org/wiki/Travesti_(gender_identity)
https://en.wikipedia.org/wiki/LGBT_rights_in_Bolivia

ที่มาของภาพประกอบ: Global Voices

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท