สำนักข่าว RFA รายงานว่าอดีต ส.ส.พม่าเผยปัจจุบันคณะรัฐประหารพม่าสูญเสียการควบคุมพื้นที่ส่วนใหญ่ในรัฐยะไข่เรียบร้อยแล้ว หลังกองกำลังอาระกันปกครองพื้นที่ในรัฐไปกว่า 2 ใน 3 ในทางปฏิบัติ

23 ม.ค. 2565 ปัจจุบันกองทัพอาระกันปกครองพื้นที่ส่วนใหญ่ของรัฐยะไข่ได้เกือบทั้งหมดแล้วระหว่างหยุดยิงกับกองทัพพม่า ประชาชนในพื้นที่เผยร้องเพลงชาติของกลุ่มชาติพันธุ์แทนเพลงชาติพม่า ฟ้องคดีผ่านศาลขององค์กรกลุ่มชาติพันธุ์มากกว่าศาลของคณะรัฐประหาร ด้านโฆษกกองทัพพม่าระบุกองทัพพม่าสนิทกับกองทัพอาระกัน ไม่ได้เป็นศัตรูกันแต่อย่างใด แต่ภาคพื้นระบุยังมีการเตือนประชาชนให้ใช้ศาลรัฐบาลพม่าและแจ้งการเคลื่อนไหวของกองทัพอาระกัน ส่วนผู้บัญชาการกองกำลังอาระกันพูดในงานต่างๆ ว่าต้องการทวงคืนอำนาจอธิปไตยให้รัฐยะไข่

สำหรับกองกำลังอาระกันเริ่มต้นขึ้นอย่างถ่อมตัวในปี 2552 แต่ปัจจุบันเติบโตกลายเป็นหนึ่งในกองกำลังชาติพันธุ์ที่มีอำนาจมากที่สุดในพม่าแล้ว โดยกองกำลังดังกล่าวต่อสู้กับรัฐบาลทหารพม่ามาตลอด ก่อนที่จะกล้ำกลืนยอมรับการเจรจาหยุดยิงในปี 2563

ขณะที่พม่าถูกทหารยึดอำนาจเมื่อวันที่ 1 ก.พ. รัฐยะไข่ไม่ได้รับผลกระทบจากความรุนแรงเท่ากับพื้นที่อื่นๆ ในพม่า ขณะนั้นกองกำลังอะระกันและองค์กรสหสันนิบาตแห่งอาระกัน ซึ่งเป็นปีกการเมืองของกองกำลังอาระกัน ได้สถาปนาการปกครองคู่ขนาดขึ้น และปัจจุบันเป็นผู้ครองรัฐในทางปฏิบัติ โดยเฉพาะในพื้นที่ตอนเหนือของรัฐยะไข่

ซอว์ ตุน ผู้อาศัยในเมืองมะเยาะอู้ของรัฐยะไข่บอกกับ RFA สาขาพม่าว่ารัฐยะไข่ปกติแล้วจะเดินตามการจัดลำดับความสำคัญที่กำหนดโดยรัฐบาลกลางของพม่า “โดยไม่มีอัตลักษณ์ ความเชื่อ หรือความฝันของตัวเอง”

“แต่หลังมีปฏิบัติการขององค์กรสหสันนิบาตแห่งอาระกันและกองกำลังอาระกันผ่านไปประมาณ 2-3 ปี ตอนนี้เรารู้สึกประหลาดใจที่พบว่ารัฐยะไข่กำลังเดินในเส้นทางของตนเอง ตอนนี้เราร้องเพลงชาติของตนเอง เราเข้าใจว่าสถานการณ์ใหม่ส่วนใหญ่เกิดมาจากอำนาจที่เพิ่มมากขึ้นขององค์กรสหสันนิบาตแห่งอาระกันและกองกำลังอาระกัน” ซอว์ ตุนกล่าว

ตุน วน อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของพม่าจากเมืองเจาะตอ บอกกับสำนักข่าว RFA ว่าปัจจุบันเริ่มมีความชัดเจนขึ้นสำหรับผู้อาศัยในรัฐยะไข่ว่าพวกเขา “ต้องสร้างชะตากรรมของตนเองด้วยการกำหนดมันด้วยมือของเราเอง”

“เราพบว่าประชาชนที่นี่ยอมรับแนวคิดเรื่องการเสริมความเข้มแข็งให้กับความเชื่อทางการเมืองแบบนี้มากขึ้นเรื่อยๆ ความคิดแบบนี้พบได้ในคนส่วนใหญ่ เราเห็นความมั่นใจอย่างมากว่าเราสามารถบรรลุเป้าหมายทางการเมืองที่เราปรารถนาได้ด้วยองค์กรแห่งชาติที่เข้มแข็ง” เขากล่าว 

ระหว่างการหยุดยิง กลุ่มกองกำลังอาระกันได้ควบคุมกลไกการปกครองของรัฐยะไข่ไปเรียบร้อยแล้ว ฝ่ายตุลาการในพื้นที่ส่วนใหญ่ถูกปกครองโดยกองกำลังอาระกัน และกองกำลังอาระกันได้เรียกร้องให้ผู้อาศัยรายงานเหตุการณ์อาชญากรรมที่เกิดขึ้นทั้งหมดในรัฐยะไข่ให้พวกเขาทราบตั้งแต่วันที่ 1 ส.ค. 64 

อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของพม่า อ่อง เทิง ฉ่วย บอกกับสำนักข่าว RFA ว่าประชาชนพึ่งพาศาลที่บริหารงานโดยองค์กรสหสันนิบาตแห่งอาระกันมากกว่าศาลของรัฐประหารทหารพม่าแล้ว 

“ตอนนี้เราจะเห็นได้ว่าฝ่ายตุลาการของรัฐบาลและกลไกการปกครองของคณะรัฐประหารกำลังอ่อนแอลง อีกด้านหนึ่ง ประชาชนกำลังพึ่งพาองค์กรสหสันนิบาตแห่งอาระกันเพื่อเรียกร้องความยุติธรรม เรียกได้ว่านี่เป็นความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ อ่อง เทิง ฉ่วย กล่าว

อ่อง เทิง ฉ่วย กล่าวด้วยว่าอาชญากรรมในพื้นที่ชนบทลดลงอย่างมีนัยสำคัญหลังจากกองกำลังอาระกันเข้ายึดองค์กรตุลาการของรัฐยะไข่

เป ทาน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรคนที่สามในรายงานนี้ประเมินว่ากองกำลังอาระกันควบคุมพื้นที่ในรัฐยะไข่ไปกว่า 2 ใน 3 แล้ว

“ในอดีต กองทัพของพม่าเคยยึดรัฐยะไข่ไปทั้งหมด กองทัพพม่าควบคุมพื้นที่โดยใช้ทหารประมาณ 80 กรม” เป ทาน กล่าว “ปัจจุบัน พวกเขาสูญเสียอาณาเขตไปเยอะมาก และบางกรมแทบออกมาจากฐานทัพตนเองไม่ได้ด้วยซ้ำ กองกำลังไม่สามารถปฏิบัติการในพื้นที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพอีกต่อไป”

ผู้อาศัยในรัฐยะไข่หลายคนบอกกับ RFA ว่าคณะรัฐประหารเคยเตือนเมืองต่างๆ ไม่ให้สนับสนุนกองกำลังอาระกันแล้ว หรือไม่เช่นนั้นก็ออกคำสั่งให้ฟ้องร้องคดีผ่านศาลของคณะรัฐประหารพม่าและรายงานกิจกรรมทั้งหมดของกองกำลังอาระกันในพื้นที่ให้คณะรัฐประหารทราบ

อย่างไรก็ตาม โฆษกของกองทัพพม่า ซอว์ มิน ตุน ระบุว่ากองทัพพม่ามีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับกองกำลังอาระกัน 

“เราเคยเห็นความพยายามยุยงปลุกปั่นจากศัตรูของเราหลายครั้ง เพื่อพยายามทำให้กองกำลังอาระกันเข้ามาพัวพันในการต่อสู้ การทำแบบนี้สร้างความเข้าใจผิดหลายอย่างระหว่างกองทัพและกองกำลังอาระกันในระดับภาคพื้น ผมขอเรียนว่าเรามีความสัมพันธ์ใกล้ชิดทั้งในระดับบนและในระดับล่าง” ซอว์ มิน ตุน กล่าว

ขณะเดียวกัน ผู้บัญชาการกองกำลังอาระกัน พล.อ. ตุนเมียตหน่าย กล่าวในการพูดช่วงที่ผ่านมาเขากำลังทำงานอย่างค่อยเป็นค่อยไป เพื่อทวงคืนอำนาจอธิปไตยกลับมาให้กับประชาชนชาวยะไข่อีกครั้ง เพื่อประชาชนชาวยะไข่จะได้เป็นผู้สรรค์สร้างอัตลักษณ์ของตนเอง

ที่มา
Arakan Army, not military junta, run the show in Myanmar’s Rakhine state (RFA, 19 January 2022)