ข้าพเจ้ามีคำถามเกิดขึ้นมากมาย หลังจากได้ทราบข่าวว่าอานนท์ และเพนกวิ้น จะได้ประกันตัวด้วยจำนวนเงินประกันมากกว่า 2 ล้านบาท ขณะที่ในช่วงเวลาเดียวกันนั้น ตำรวจซึ่งขับรถบิ๊กไบค์ชนคนตายบนทางม้าลายได้รับการประกันตัวด้วยวงเงิน 5 หมื่นบาท แต่เอาเถอะ อาจมีคำอธิบายว่าสืบเนื่องมาจากบุคคลทั้งสองถูกกล่าวหาเป็นจำนวนหลายสิบคดี จึงทำให้วงเงินประกันต้องสูงในขนาดนั้น

แต่เมื่อได้รับทราบว่าทั้งสองถูกปฏิเสธการให้ประกันตัวจากศาลอีกแห่ง และด้วยกระบวนการวินิจฉัยที่ชวนให้เกิดความสงสัยเป็นอย่างมาก เพราะเกิดขึ้นด้วยความเห็นของผู้พิพากษาในระดับผู้บริหาร อันเป็นเรื่องที่ไม่ค่อยปรากฏให้เห็นหรือแทบไม่เคยได้ยินมาก่อน

ทั้งหมดจึงนำมาซึ่งความสงสัยถึงการทำงานของตุลาการนั้นว่าสามารถดำเนินไปโดยปราศจากบรรทัดฐาน หรือไม่มีความสม่ำเสมอ (consistency) ต่อผู้คนและข้อพิพาทต่าง ๆ ที่ปรากฏต่อหน้าได้กระนั้นหรือ

ตุลาการเป็นองค์กรที่ถูกจัดตั้งขึ้นด้วยความหวังว่าจะเป็นผู้ที่ชี้ขาดข้อพิพาทประเด็นข้อขัดแย้งต่าง ๆ ด้วยการใช้กฎหมายมาเป็นเครื่องมือในการวินิจฉัย แน่นอนว่าในการใช้กฎหมายนั้นต้องไม่ใช่เพียงแค่การอ้างเอากฎหมายมาเป็นสิ่งบังหน้าเพียงอย่างเดียว

อันมีความหมายว่าในการตัดสินปัญหาไม่ว่าจะเป็นระหว่างประชาชนด้วยกันเอง หรือโดยเฉพาะระหว่างประชาชนกับรัฐ การใช้กฎหมายของตุลาการต้องเป็นไปบนฐานของการใช้กฎหมายที่ตั้งอยู่บนหลักวิชา ความรู้ รวมถึงความรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเองอย่างเปิดเผย 

การอ้างอิงถึงกฎหมายจึงไม่ใช่เพียงแค่อ้างว่าเป็นไปตามกฎหมายหรืออำนาจ โดยปราศจากคำอธิบายต่อคำถามที่เกิดขึ้น

ยิ่งในสภาพที่สังคมมีข้อกังขาอย่างกว้างขวาง ก็ยิ่งมีความจำเป็นที่จะต้องมีคำอธิบายเพื่อให้เกิดความเข้าใจว่าการกระทำที่เกิดขึ้นมีเหตุผลหรือหลักวิชาอย่างใดในการสนับสนุนคำตัดสินนั้น ๆ ไม่ใช่การปิดบังตนเองอย่างหลบ ๆ ซ่อน ๆ ในการทำหน้าที่ หากมั่นใจว่าตนเองได้ทำในสิ่งที่ถูกต้องเหตุใดจึงต้องหวั่นเกรงกับความจริงที่ได้กระทำลง หรือว่าเอาเข้าจริงสิ่งต่าง ๆ ที่ได้กระทำไปก็เป็นไปเพื่อตอบสนองต่อผู้มีอำนาจหรืออุดมการณ์บางด้าน 

ถ้าเช่นนั้นแล้ว ตุลาการจะแตกต่างอะไรไปจากกลุ่มโจรนอกจากเพียงมีกฎหมายอยู่ในมือเท่านั้น

พึงตระหนักว่าอำนาจของตุลาการจะตั้งอยู่ได้อย่างมั่นคงไม่ใช่เพราะการอิงซบกับอำนาจบังคับทางกายภาพหรืออำนาจทางกฎหมาย แม้ว่าอำนาจเช่นนี้อาจลงโทษหรือปิดปากผู้คนได้ในบางช่วงจังหวะเวลา แต่อำนาจเช่นนี้จะไม่สามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคงแต่อย่างใด 

สังคมจำเป็นต้องมีฝ่ายตุลาการ แต่ไม่จำเป็นที่จะต้องมีโจรถือกฎหมาย