ปิยบุตรเสนอแก้ รธน.กระจายอำนาจท้องถิ่นแก้ปัญหาอำนาจซ้ำซ้อน ยันไม่ได้ยกเลิกกำนัน-ผู้ใหญ่บ้าน

ปิยบุตรเสนอใน “ดาวดิน ทอล์ก” เรื่องแก้ไข รธน.กระจายอำนาจท้องถิ่นแก้ปัญหาอำนาจซ้ำซ้อนของส่วนกลางกับ อปท. แต่ยืนยันไม่ได้ยกเลิกตำแหน่งกำนัน-ผู้ใหญ่บ้าน แต่เสนอทางเลือกให้รัฐบาลแก้เอาเข้ามาเป็นข้าราชการท้องถิ่นมีเงินเดือนประจำหรือเสนอให้มีสภาพลเมืองจะช่วยประชาชนได้มากกว่าเป็นเครื่องมือให้รัฐส่วนกลาง

17 พ.ค.2565 ทีมสื่อคณะก้าวหน้ารายงานถึง ปิยบุตร แสงกนกกุล เลขาธิการคณะก้าวหน้า กล่าวในรายการ "ดาวดิน ทอล์ก" หัวข้อ "ยุติรัฐราชการรวมศูย์ เอายังไงต่อ" เมื่อคืนวานนี้ (16 พ.ค.) ตอนหนึ่งว่า ปัญหารัฐราชการรวมศูนย์ในประเทศไทยเป็นอุปสรรคในบริหารราชการแผ่นดิน เป็นปัญหาเชิงโครงสร้างที่กระทบชีวิตความเป็นอยู่ประชาชน ได้แก่

1. สร้างปัญหาในชีวิตประจำวัน เนื่องจากอำนาจที่รวมเข้าไปนั้นเป็นอำนาจที่แตกเป็นเสี่ยงๆ หน่วยงานใครหน่วยงานมัน ทำให้เกิดโครงการที่ประชาชนไม่อยากได้แต่ส่วนกลางจัดมาให้ ขณะสิ่งที่ประชาชนอยากได้กลับไม่ทำ นอกจากนี้จะติดต่อให้หน่วยงานราชการแก้ปัญหาความเดือดร้อนให้ประชาชน ก็โยนกลองกันวุ่น แต่ละหน่วยก็บอกว่าตนไม่มีอำนาจบ้าง ไม่มีงบบ้าง ไม่มีใครเป็นเจ้าภาพแท้จริง

2. สร้างการเมืองเชิงเครือข่ายอุปถัมถ์ ประชาชนที่เดือดร้อนต้องวิ่งหาสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) เพื่อให้แก้ปัญหา ทั้งๆ ที่ ส.ส.ไม่มีอำนาจ ไม่มีงบประมาณ แต่ ส.ส.ก็ต้องช่วยเหลือด้วยการวิ่งหารัฐมนตรีเพื่อของบฯ มาทำพื้นที่ ไม่งั้นสมัยหน้าสอบตก พร้อมกันนี้ก็ต้องส่งเมีย ส่งลูก ส่งน้องลงการเมืองท้องถิ่นไว้เพื่อทำงานช่วยเหลือนี้ เกิดเป็นเครือข่าย คนหน้าใหม่ต้องการเข้ามาสนามการเมืองก็ต้องไปต่อคิวเข้าในระบ

3.กดทับพลังทางเศรษฐกิจ ความคิดสร้างสรรค์และอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่แตกต่างไม่ให้ระเบิดพลังออกมา นอกจากนี้ การกดทับความแตกต่างเช่นนี้ ยังนำมาซึ่งความขัดแย้งด้วยในบางพื้นที่

4. ความที่ระบบราชการใหญ่โตทำให้การบริหารราชการแผ่นดินมีปัญหา เพราะแทนที่ส่วนกลางจะได้ไปคิดทำภาพใหญ่ เช่น เศรษฐกิจมหภาค การลงทุนระดับประเทศ ราชการส่วนกลางกลับต้องมาหมดเวลากับเรื่องน้ำไหล ไฟสว่าง ทางดี ซึ่งควรเป็นเรื่องของท้องถิ่น แต่ทว่าท้องถิ่นที่อยากทำและทำได้ดีกว่าเพราะรู้ปัญหาอยู่ใกล้ชิดพื้นที่ กลับไม่ได้ทำเพราะไม่มีอำนาจ ไม่มีงบ

"ปัญหาของการกระจายอำนาจ ไม่ใช่แค่เรื่องการเลือกตั้ง แท้จริงแล้ว คือ การที่เรายังไม่ได้เอาอำนาจอย่างเต็มรูปแบบไปไว้ที่ท้องถิ่น และการที่ยังมีอำนาจซ้ำซ้อนกันระหว่างราชการส่วนกลาง ราชการภูมิภาค กับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ซึ่งถ้าไปดูในส่วนกฎหมายอำนาจส่วนกลางกับส่วนภูมิภาคจะเขียนไว้กว้างมาก ขณะที่ท้องถิ่นนั้นน้้นต้องไปเปิดดูกฎหมายจัดตั้ง อปท.ว่ามีอำนาจให้ทำอะไรได้บ้าง พ.ร.บ.แผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจฯ มีอำนาจอะไรให้บ้าง จะทำเกินนี้ไม่ได้ ซึ่งหลายเรื่องก็ไปซ้อนทับกับกรม กระทรวงต่างๆ แล้ววิธีการตีความขององค์กรต่างๆ คือให้มีอำนาจทั้งคู่ทั้งส่วนกลางส่วนภูมิภาคและท้องถิ่น ก็เลยให้ต่างคนต่างทำ ซึ่งแน่นอนว่า กรม กระทรวงมีศักยภาพกว่าทั้งบุคลากร งบประมาณ เครือข่าย ที่มากกว่า ลักษณะแบบนี้ถ้าปล่อยไปเรื่อยๆ ก็จะทำให้ส่วนกลางขึ้นมาขี่คอกดทับท้องถิ่นไปโดยปริยาย”

ปิยบุตรชี้ถึงปัญหาและกล่าวถึงข้อเสนอเอาไว้ว่า คือต้องเปลี่ยนวิธีคิด เปลี่ยนอำนาจใหม่ โดยเขียนไว้ในรัฐธรรมนูญว่าให้ท้องถิ่นมีอำนาจจัดทำบริการสาธารณะในพื้นที่่ตัวเองทุกเรื่อง ยกเว้นบางเรื่อง เช่น การต่างประเทศ การเงินการคลัง ความมั่นคง และส่วนกลางมีหน้าที่เสริมถ้าท้องถิ่นไหนไม่มีศักยภาพ หรือท้องถิ่นนั้นร้องขอมา เมื่อเป็นแบบนี้บริการสาธารณะในพื้นที่ก็จะเป็นอำนาจหน้าที่ท้องถิ่นทั้งหมด ส่วนกลางก็จะได้ไปคิดเรื่องใหญ่ๆ ของประเทศ และถ้าจัดการเรื่องอำนาจให้เป็นแบบนี้แล้ว ก็จะทำให้เกิดคำถามว่ายังจะต้องมีราชการส่วนภูมิภาคอยู่หรือไม่ ซึ่งตรงนี้เราเสนอให้ทำประชามติถามประชาชนต่อไป

ปิยบุตร กล่าวด้วยว่า การแก้ไขรัฐธรรมนูญในภาพใหญ่อย่างจัดการกลไกค้ำยันระบอบประยุทธ์หรือแก้ไขเพื่อไปสู่การทำใหม่ทั้งฉบับนั้น ในความเห็นตนแล้วคิดว่าไม่มีทางเกิดขึ้นได้ในรัฐบาลชุดนี้ เพราะเขาได้ประโยชน์และสืบทอดอำนาจด้วยรัฐธรรมนูญฉบับนี้ อีกทั้งกระบวนการแก้ไขยากมาก ต้องมีสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) ร่วมด้วยทุกครั้ง สิ่งที่แก้ได้ทุกวันนี้ จึงเป็นแค่เรื่องของระบบการเลือกตั้งที่พรรคการเมืองใหญ่ได้ผลประโยชน์ร่วมกัน ส่วนเรื่องอื่นๆ ที่ประชาชนจะได้ประโยชน์นั้น แก้ยากมาก แต่อย่างไรก็ตาม การรณรงค์เข้าชื่อเพื่อแก้ไขรัฐธรรมนูญ หมวด 14 การปกครองส่วนท้องถิ่นครั้งนี้ก็เพราะเรามองว่าเป็นเรื่องสำคัญ และเป็นเรื่องที่พรรคการเมืองต่างๆ, ส.ว., หรือแม้แต่ผู้ชุมนุมอย่าง กปปส. ก็เห็นด้วย และเอาด้วยกับเรื่องการกระจายอำนาจ ถ้าไม่ยุบสภาเสียก่อนคาดว่าร่างนี้จะเข้าสู่การพิจารณาของสมาชิกรัฐสภาช่วงปลายปี ตัวเขาเองคิดว่าร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญก็น่าจะมีโอกาสผ่าน

ปิยบุตรกล่าวยืนยันว่าการแก้ไขรัฐธรรมนูญเรื่องนี้ไม่ได้ไม่ได้ยกเลิกตำแหน่งกำนันผู้ใหญ่บ้าน แต่เป็นเพียงการเอาอำนาจให้กับท้องถิ่นและจัดการเรื่องอำนาจหน้าที่ส่วนกลางที่มีความซ้ำซ้อนกัน ที่ผ่านมาในประวัติศาสตร์ก็มีการปฏิรูปกำนันผู้ใหญ่บ้านตามปกติ ซึ่งทางแก้คือการสร้างบทสนทนาเพื่อหาทางออกดีกว่าซุกปัญหาไว้ใต้พรมไปเรื่อยๆ ซึ่งรัฐบาลจะต้องออกแบบมาว่าจะยกระดับเป็นพนักงานราชการท้องถิ่นมีเงินเดือนประจำหรือจะมาอยู่ในส่วนสิ่งที่เราเสนอให้มีอย่างสภาพลเมืองน่าจะมีโอกาสช่วยประชาชนได้ดีกว่า

“ทั้งหมดนี้เป็นไปได้ในหลากหลายรูปแบบ เรื่องนี้ต้องถกต้องคุยกันยาวๆ แต่อย่างไรก็ตาม ผมคิดว่าจะเป็นประโยชน์ในระยะยาว เพราะนี่จะทำให้กำนันผู้ใหญ่บ้านได้เกียรติยศ ศักดิ์ศรี มีบทบาทชัดเจนที่ได้ดูแลประชาชนกลับคืนมา ไม่ใช่เป็นแต่เพียงเครื่องมือของราชการส่วนกลางหรือส่วนภูมิภาค ไม่ใช่เป็นเครื่องมือของมหาดไทย แต่ต้องปลดล็อกให้กำนัน ผู้ใหญ่บ้านกลับมามีบทบาทบำบัดทุกข์บำรุงสุขประชาชน ใกล้ชิดประชาชน ไม่เป็นเครื่องมือรัฐราชการ" ปิยบุตร กล่าว

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท