เพลงนี้ถูกแต่งขึ้นโดย พ.อ.บุญส่ง หักฤทธิ์ศึก ในปี 2518 ช่วงหลังเหตุการณ์ 14 ต.ค. 2516 ซึ่งช่วงหลังจากขบวนการนักศึกษาได้รับชัยชนะเหนือระบอบเผด็จการ สามารถโค่นล้มจอมพลถนอมและประภาสลงจากอำนาจได้ เกิดกระแสเบ่งบานทางประชาธิปไตย นักศึกษาและประชาชนเริ่มเปิดรับอุดมการณ์สังคมนิยม ทฤษฎีสังคมนิยมกลายเป็นอาวุธในการวิพากษ์สังคมไทยอย่างไม่เคยปรากฏมาก่อน โดยการวิเคราะห์และวิพากษ์สังคมไทยว่าเป็นสังคมชนชั้น ที่มีการกดขี่ขูดรีดกันอย่างรุนแรง ขณะที่ในประเทศเพื่อนบ้านมีการจัดตั้งกองกำลังคอมมิวนิสต์เพื่อเข้าชิงอำนาจรัฐ เพลงหนักแผ่นดิน จึงเป็นเพลงที่ทำหน้าที่ในฐานะเครื่องมือการต่อสู้ทางการเมืองเพื่อตอบโต้กระแสอุดมการณ์ทางการเมืองที่เกิดขึ้นในเวลานั้น
เนื้อหาในเพลงดังกล่าว ทำหน้าที่ในการสร้างกรอบจำกัดของความเป็นไทย พร้อมไปกับการสร้างศัตรูที่อยู่ร่วมในชาติเดียวกัน เช่น “คนใดใช้ชื่อไทยอยู่ กายก็ดูเหมือนไทยด้วยกัน ได้อาศัยโพธิ์ทองแผ่นดินของราชันย์ แต่ใจมันยังเฝ้าคิดทำลาย” , “คนใดคิดร้ายราวี ประเพณีของไทยไม่ต้องการเกื้อหนุนอคติ เชื่อลัทธิอันธพาล แพร่นำมันมาบ้านเมืองเรา”
อ่านทั้งหมดได้ที่: https://prachatai.com/journal/2019/02/81089
ประชาไท #อ่านให้ฟัง หยิบบทความที่น่าสนใจมาอ่านให้คุณฟัง แบบไม่ต้องอ่าน