ทั้งสเปนและสก็อตแลนด์ต่างก็ผ่านร่างกฎหมายปรับปรุงในเรื่องการรับรองเพศสภาพ เช่น การเปลี่ยนเพศในบัตรประชาชนของคนข้ามเพศหรือเพศอื่นๆ ให้สามารถเข้าถึงได้ง่ายขึ้น โดยที่ในสเปนผ่านร่างกม.ให้บุคคลสามารถเปลี่ยนเพศในบัตรได้โดยอาศัยเพียงแค่แจ้งความจำนง ขณะที่สก็อตแลนด์ยกเลิกเงื่อนไขข้อกำหนดให้ต้องมีใบรับรองการวินิจฉัยจากแพทย์

เมื่อวันที่ 22 ธ.ค. 2565 ที่ผ่านมา รัฐสภาสเปนได้ผ่านร่างกฎหมายสิทธิคนข้ามเพศ ที่อนุญาตให้บุคคลที่มีอายุ 16 ปีขึ้นไปสามารถยื่นขอเปลี่ยนแปลงเพศของตัวเองบนบัตรประชาชนได้ ด้วยวิธีการแค่แจ้งความจำนงเท่านั้น โดยที่สภาได้ผ่านร่างกฎหมายนี้ด้วยคะแนนเสียงสนับสนุน 188 เสียง คัดค้าน 150 เสียง และงดออกเสียง 7 เสียง

อย่างไรก็ตามร่างกฎหมายดังกล่าวนี้ยังคงต้องผ่านการพิจารณาจากวุฒิสภาในขั้นตอนต่อไป ซึ่งถ้าหากว่าวุฒิสภาลงมติอนุมัติโดยไม่มีการเปลี่ยนแปลงใดๆ ร่างกฎหมายฉบับนี้ก็จะถูกนำมาบังคับใช้ภายในอีกหลายสัปดาห์หลังจากนั้น

ก่อนหน้านี้ เคยมีข้อถกเถียงกันระหว่างกลุ่มสตรีนิยมสายเหยียดคนข้ามเพศในสเปน กับกลุ่มนักรณรงค์เรื่องความเสมอภาคกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศ (LGBTQ+) เกี่ยวกับเนื้อหาในร่างกฎหมายใหม่นี้

ร่างกฎหมายฉบับนี้ยังถือเป็นผลงานชูธงของ พรรคโปเดมอส พรรคฝ่ายซ้ายจัดซึ่งเป็นพรรคร่วมรัฐบาลที่มีที่นั่งในสภาน้อยกว่าพรรคที่เป็นผู้นำพรรคร่วมรัฐบาลอย่าง พรรคแรงงานสังคมนิยมสเปน (PSOE) ที่นำโดย เปโดร ซานเชซ

"ผู้หญิงข้ามเพศก็คือผู้หญิง" ไอรีน มอนเตโร รัฐมนตรีกระทรวงความเสมอภาคของสเปนกล่าว เธอเป็นสมาชิกพรรคโปเดมอสและเป็นหนึ่งในผู้ที่สนับสนุนสิทธิในการกำหนดเพศของตัวเอง เธอประณามผู้ที่ต่อต้านร่างกฎหมายใหม่นี้ว่าเป็น "ผู้ที่เหยียดคนข้ามเพศ"

ไอรีนบอกอีกว่ากฎหมายฉบับนี้จะช่วยให้เลิกมองว่าความเป็นคนข้ามเพศนั้นเป็นโรค และเป็นการการันตีสิทธิของคนข้ามเพศด้วย

ร่างกฎหมายฉบับใหม่ยกเลิกเงื่อนไขข้อกำหนดสำหรับบุคคลที่ต้องการเปลี่ยนเพศ โดยระบุว่าบุคคลที่มีอายุ 16 ปีขึ้นไปสามารถเปลี่ยนแปลงการระบุเพศในบัตรประชาชนได้ด้วยการแจ้งความจำนง แม้กระทั่งผู้ที่อายุ 12 ปี แต่ยังไม่ถึง 16 ปี ก็สามารถแจ้งความจำนงได้ภายใต้เงื่อนไขบางประการ สำหรับผู้ที่แจ้งความจำนงแล้วจะต้องรออีก 3 เดือน เพื่อยืนยันเจตจำนงที่จะเปลี่ยนแปลงอีกครั้งถึงจะถือว่าการเปลี่ยนแปลงของพวกเขาถูกต้องตามกฎหมาย

นอกจากนี้ร่างกฎหมายใหม่ยังมีการสั่งห้ามไม่ให้มีการบำบัดแก้เพศวิถี (ซึ่งหมายถึงการบีบบังคับให้ผู้มีเพศวิถีแบบที่ไม่ใช่รักต่างเพศเปลี่ยนมาเป็นรักต่างเพศ ซึ่งไม่ได้ผลและกลับจะส่งผลกระทบต่อจิตใจของผู้ถูกบังคับให้เข้ารับการบำบัดด้วย) มีการระบุให้มีการส่งเสริมการยกเลิกการเลือกปฏิบัติต่อผู้มีความหลากหลายทางเพศในที่ทำงาน และมุ่งเน้นที่จะ "พัฒนาในเรื่องการคำนึงถึงอย่างครอบคลุม" กลุ่มผู้หญิงข้ามเพศโดยเฉพาะกลุ่มคนที่ได้รับผลกระทบมากเป็นพิเศษ

สก็อตแลนด์ยกเลิกเกณฑ์ต้องมีใบรับรองแพทย์ สำหรับผู้ต้องการเปลี่ยนเพศทางกฎหมาย

ประเทศแรกในยุโรปที่มีการอนุญาตให้บุคคลเปลี่ยนเพศตามกฎหมายได้โดยไม่ต้องมีเงื่อนไขกำหนดทางการแพทย์คือเดนมาร์ก โดยมีการเปลี่ยนแปลงกฎหมายในเรื่องนี้ตั้งแต่ปี 2557 อีกประเทศหนึ่งที่เพิ่งจะมีการเปลี่ยนแปลงกฎหมายในแง่นี้คือสก็อตแลนด์ ที่ผ่านร่างปฏิรูปกฎหมายการรับรองเพศสภาพเมื่อวันที่ 22 ธ.ค. ที่ผ่านมา

จากที่ก่อนหน้านี้คนข้ามเพศในสก็อตแลนด์จะต้องผ่านกำแพงด่านแรกคือการได้รับการวินิจฉัยทางการแพทย์ว่ามีภาวะ "ความทุกข์ใจในเพศสภาพ" (gender dysphoria) เสียก่อนถึงจะสามารถเปลี่ยนแปลงเพศตามกฎหมายได้ แต่ในการปรับปรุงกฎหมายล่าสุดที่มีคะแนนเสียงโหวตสนับสนุน 86 ต่อ 39 เสียงนั้น ก็มีมติให้ยกเลิกกำแพงการวินิจฉัยทางการแพทย์ที่ว่านี้

ร่างกฎหมายใหม่ในสก็อตแลนด์นั้น กำหนดให้บุคคลที่ต้องการขอ "ใบรับรองเพศสภาพ" สามารถทำได้ผ่านระบบการประกาศเจตจำนงของตนเอง โดยไม่จำเป็นต้องเสนอหลักฐานหรือการพิสูจน์ใดๆ ว่าพวกเขาได้ใช้ชีวิตตามเพศสภาพที่แท้จริงของตัวเองมาก่อน นอกจากนี้ยังลดเพดานอายุลงมาเท่ากับของสเปนคือให้บุคคลที่อายุ 16 ปีขึ้นไปสามารถแจ้งขอเปลี่ยนเพศตัวเองทางกฎหมายได้

โคลิน แมคฟาร์เลน ผู้อำนวยการสาขาสก็อตแลนด์ขององค์กรสโตนวอลล์ กล่าวว่า การเปลี่ยนแปลงกฎหมายในครั้งนี้ถือเป็น "ความก้าวหน้าอย่างใหญ่หลวงสำหรับสิทธิคนข้ามเพศและสำหรับชาว LGBTQ+ ในสก็อตแลนด์"

แมคฟาร์เลนกล่าวอีกว่าเรื่องนี้จะช่วยทำให้สก็อตแลนด์หลายเป็นหนึ่งในผู้นำโลกด้านสิทธิมนุษยชนได้ โดยการ "สร้างความเปลี่ยนแปลงเล็กๆ" ที่จะทำให้คนข้ามเพศมีเกียรติ์และศักดิศรีความเป็นมนุษย์ จากการที่มีการยอมรับทางกฎหมายในสิ่งที่พวกเขาเป็น แมคฟาร์เลนบอกอีกว่ารัฐบาลสหราชอาณาจักรควรจะเดินตามรอยสก็อตแลนด์เพื่อให้คนข้ามเพศสามารถเข้าถึงมาตรฐานสิทธิมนุษยชนแบบเดียวกันได้

พรรคกรีนส์ของสก็อตแลนด์กล่าวว่า การปรับปรุงกฎหมายนี้เป็น "การเปลี่ยนแปลงเล็กๆ แต่ก็มีความสำคัญ" ต่อเรื่องความเสมอภาค

ถึงแม้ว่าการปรับปรุงกฎหมายนี้ได้รับการสนับสนุนจากเสียงข้างมากในสภาสก็อตแลนด์ แต่ก็มีการต่อต้านอยากหัวแข็งจากกลุ่มพรรคทอรีแห่งสก็อตแลนด์ที่เป็นพรรคสายอนุรักษ์นิยม

เรียบเรียงจาก
Spanish MPs approve new bill on transgender rights, France 24, 22-12-2022
Scotland passes sweeping gender recognition reform in ‘tremendous step forward for trans rights’, Pink News, 22-12-2022