ก่อนส่งท้ายปีเก่า 2565 รัฐบาลกลางจีนอนุญาตให้เจ้าหน้าที่ระดับสูงฮ่องกงสามารถห้ามทนายความต่างชาติว่าความให้จำเลยในคดี 'ความมั่นคง' ได้ อาจเปิดทางสู่การห้าม'ทิม โอเว่น' ทนายความช่วยเหลือทางคดี 'จิมมี ไหล' เจ้าของสื่อสนับสนุนประชาธิปไตยในฮ่องกง หลังก่อนหน้านี้ 'จอห์น ลี' ผู้บริหารสูงสุดฮ่องกง 'แพ้คาบ้าน' เนื่องจากศาลฮ่องกงตัดสินว่ารัฐบาลไม่มีสิทธิห้ามทนายความต่างชาติในการเป็นผู้แทนจำเลยถึง 3 ครั้ง

คำวินิจฉัยของรัฐบาลกลางจีนจากคณะกรรมาธิการสามัญประจำสภาประชาชนแห่งชาติ ซึ่งมีหน้าที่ตีความวินิจฉัยกฎหมายพื้นฐานของเขตบริหารพิเศษฮ่องกง ถูกเผยแพร่เมื่อ 30 ธ.ค. 65 ที่ผ่านมา เปิดทางให้คณะกรรมการความมั่นคงแห่งชาติ ที่จอห์น ลี ผู้บริหารสูงสุดของฮ่องกงและผู้ประสานงานหลักกับรัฐบาลปักกิ่งเป็นประธาน มีอำนาจพิจารณาได้ว่าจะอนุญาตให้ทนายความต่างชาติเป็นผู้แทนจำเลยในคดีต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความมั่นคงของชาติหรือไม่

คำวินิจฉัยนี้มีผลผูกพันทางกฎหมายต่อศาลในฮ่องกงด้วย สำนักข่าว HKFP รายงานเรื่องคำตัดสินของรัฐบาลกลางจีนโดยระบุว่า ศาลในฮ่องกงจะต้องได้รับใบรับรองก่อน จึงจะมีสิทธิพิจารณาได้ว่าจะเปิดให้ทนายต่างชาติเข้าว่าความในศาลได้หรือไม่ หากไม่มีใบรับรองดังกล่าว คณะกรรมการความมั่นคงแห่งชาติของเขตบริหารพิเศษฮ่องกงอาจใช้สิทธิในการวินิจฉัยในประเด็นนี้ได้

หลังคำวินิจฉัยของรัฐบาลกลางจีนเผยแพร่ออกมา ฝ่ายตุลาการของฮ่องกงได้ออกมาประกาศขานรับมติดังกล่าวแล้ว แต่ผู้เชี่ยวชาญก็ได้ออกมาแสดงความกังวล เช่น เควิน แยม ทนายความและนักกิจกรรมสิทธิชาวออสเตรเลีย วิพากษ์วิจารณ์ว่านี่อาจเป็นการแทรกแซงการทำงานของฝ่ายตุลาการโดยอ้างเหตุผลความมั่นคงของชาติ และการทำเช่นนี้อาจขยายผลไปสู่การใช้อำนาจของฝ่ายบริหารตามอำเภอใจโดยปราศจากการตรวจสอบ

อย่างไรก็ตาม จอห์น ลี รู้สึกยินดีกับการวินิจฉัยของรัฐบาลปักกิ่งครั้งนี้ หลังเขาเป็นผู้ยื่นคำร้องให้รัฐบาลกลางจีนวินิจฉัยในเรื่องนี้เอง เขาไม่รู้สึกว่าเป็นการแทรกแซงการทำงานของศาลแต่อย่างใด เพราะเห็นว่าการยอมให้ทนายความต่างชาติว่าความในคดีความมั่นคงอาจทำให้ความลับที่ละเอียดอ่อนรั่วไหลไปยังประเทศที่ไม่เป็นมิตร ก่อนหน้านี้ เขาเคยพยายามขอให้ศาลฮ่องกงห้ามทิม โอเว่น เป็นทนายความให้กับจิมมี ไหล แต่ประสบความล้มเหลวถึง 3 ครั้ง

ทิม โอเว่น อายุ 65 ปี เป็นทนายความที่มีชื่อเสียงของสหราชอาณาจักร มีความเชี่ยวชาญในคดีหลายประเภท เขาได้รับแต่งตั้งให้เป็นทนายความ "ราชมนตรี (King Counsel)" โดยประมุขรัฐของสหราชอาณาจักรภายใต้คำแนะนำของตุลาการ เป็นตำแหน่งทรงคุณวุฒิสำหรับทนายความอาวุโสที่ทำประโยชน์ต่อกระบวนการทางกฎหมายของสหราชอาณาจักร

จิมมี ไหล เป็นผู้ก่อตั้งสำนักข่าวแอปเปิลเดลี่ และเป็นสื่อที่สนับสนุนการชุมนุมเพื่อประชาธิปไตยในฮ่องกง การดำเนินคดีกับจิมมี ไหล และทีมงานกองบรรณาธิการถูกวิจารณ์จากองค์กรสิทธิว่าเป็นการบ่อนทำลายเสรีภาพสื่อและเสรีภาพการแสดงออกในฮ่องกง สำนักข่าวแอปเปิลเดลี่ปิดตัวหลังเผยแพร่หนังสือพิมพ์ฉบับสุดท้ายในวันที่ 24 มิ.ย. 62 เพียงไม่กี่วันหลังจากเจ้าหน้าที่ตำรวจหลายร้อยนายทำการบุกสำนักข่าวและระงับการเข้าถึงบัญชีธนาคาร

จิมมี ไหล ถูกฟ้องร้องในข้อหา "สมรู้ร่วมคิดกับต่างชาติ" หลายคดี ภายใต้กฎหมายความมั่นคงชาติที่รัฐบาลปักกิ่งเริ่มบังคับใช้หลังการประท้วงใหญ่ในฮ่องกง โดยระหว่างการพิจารณาคดีเหล่านี้​ เขายังคงถูกคุมขังอยู่ในเรือนจำจากคำตัดสินของศาลเมื่อเดือน​ ธ.ค. 2565 ในคดีข้อหาต้มตุ๋นโดยการปล่อยเช่าพื้นที่ข้างสำนักงานของบริษัท Next Digital​ซึ่ง​เป็น​การละเมิดข้อตกลงกับนิคมอุตสาหกรรมเจิ้งกวนโอที่เป็นเจ้าของพื้นที่ คดีนี้ศาลพิพากษาให้จำคุก 5 ปี 9 เดือน และปรับเป็นเงินอีก 2 ล้านดอลลาร์ฮ่องกง

จิมมียังต้องเผชิญข้อกล่าวหา 'สมรู้ร่วมคิดต่างชาติ' จากการเผยแพร่บทความ วิดิโอ และเนื้อหาที่ถูกมองว่าเป็นการ 'ยุยงปลุกปั่น' ผ่านสำนักข่าวแอปเปิ้ลเดลี่ 161 ครั้ง นับตั้งแต่ 1 เม.ย. 2562 โดยมีเป้าหมายเพื่อ 'ชักจูงความเห็นประชาชน' ให้เข้าร่วมการประท้วง และในบทความบางชิ้นพบการร้องขอ 'กลุ่มนอกประเทศ' ให้ 'ออกมาตรการคว่ำบาตรหรือปิดกั้น หรือมีส่วนร่วมในกิจกรรมที่ไม่เป็นมิตรต่อสาธารณรัฐประชาชนจีนหรือเขตบริหารพิเศษฮ่องกง'

หลังจากจิมมีให้การปฏิเสธว่าไม่ได้กระทำความผิดแล้ว ศาลนัดพิจารณาคดีครั้งถัดไปไกลถึงเดือนกันยายน 2566 ปกติแล้วฮ่องกงใช้ระบบพิจารณาคดีโดยคณะลูกขุน ซึ่งเป็นการแต่งตั้งคนธรรมดาไม่ได้อยู่ในวงการกฎหมายให้เข้ามามีส่วนร่วมในการตัดสินคดี อย่างไรก็ตาม คดีในขอบเขตของกฎหมายความมั่นคงแห่งชาติที่บังคับใช้โดยรัฐบาลปักกิ่ง รัฐบาลจะเป็นผู้คัดเลือกผู้พิพากษาเข้ามาพิจารณาคดี

แปลและเรียบเรียงจาก

• Beijing gives Hong Kong leader power to bar foreign lawyers after loss at top court 
• Hong Kong committee can bar foreign lawyers from national security cases: Beijing