‘ทูตสวีเดน’ ทวีตข้อความว่า สถานทูตสวีเดน กรุงเทพฯ จะหยุดอำนวยความสะดวกให้คนงานไทยไปเก็บเบอร์รี่ หลังพบเอกสาร-สัญญาจ้างปลอมในกระบวนการจ้างงาน ด้าน ‘ปีกแรงงาน ก้าวไกล’ ตั้งข้อสงสัยพฤติการณ์ ‘บ.นายหน้า’ จี้ ‘จัดหางาน’ มีเอี่ยวหรือไม่

19 ม.ค. 2566 จากกรณี ยูน โอสตร็อม เกรินดาห์ล เอกอัครราชทูตสวีเดน ประจำกรุงเทพฯ ทวีตข้อความ เมื่อวันที่ 13 ม.ค. ว่า สถานทูตฯ จะหยุดอำนวยความสะดวกให้คนงานไทยไปเก็บเบอร์รี่ จนกว่านายจ้างจะมีกระบวนการจ้างงานที่เป็นธรรม สภาพการทำงานที่ปลอดภัยและเหมาะสม หลังพบเอกสาร-สัญญาจ้างปลอมในกระบวนการจ้างงาน ไชยวัฒน์ วรรณโคตร หนึ่งในคณะทำงานด้านแรงงาน พรรคก้าวไกล เปิดเผยเรื่องสัญญาปลอม พร้อมตั้งข้อสงสัยพฤติการณ์ ‘บ.นายหน้าแห่งหนึ่ง’

Unscrupulous employment actors with shadow contracts and fake documents have no place in the labour market. The Swedish Embassy in Bangkok will not facilitate berry pickers to until all employers guarantee fair recruitment, safety standards and decent working conditions.

— Ambassador of Sweden in Thailand (@SwedeninTH) January 13, 2023

‘บ.นายหน้า’ และ ‘สัญญาปลอม’

“สถานทูตฯ ก็เพิ่งทราบเรื่องนี้หลังจากที่ผมเข้าไปพบ คือวันเดียวกับที่ทูตทวีตครับ” 

ไชยวัฒน์ วรรณโคตร หนึ่งในคณะทำงานด้านแรงงาน พรรคก้าวไกล ผู้ติดตามเรื่องคนงานเก็บเบอร์รี่อย่างใกล้ชิด เปิดเผยกับผู้สื่อข่าวประชาไทว่า ตนเข้าไปพบและก็ชี้แจงรายละเอียดทั้งหมดแก่สถานทูตฯ ว่า ‘บริษัทนายหน้าแห่งหนึ่ง’ มีการทำสัญญาจ้างงานที่เป็นธรรม (decent work) บังหน้ากรมจัดหางานและสถานทูตเพื่อให้ผ่านกระบวนการออกวีซ่าได้ แต่กลับไปแอบทำสัญญาอีกฉบับกับคนงาน ที่มีลักษณะให้คนงานแบกรับความเสี่ยงทุกอย่างด้วยตัวเอง ซึ่งสัญญาดังกล่าวเป็นสัญญาที่นำมาใช้ปฏิบัติจริง

“สัญญาตัวนั้นมันถูกใช้ยื่นให้สถานทูตฯ เพื่อขอวีซ่า และถูกใช้ยื่นกรมจัดหางานให้มันผ่านด่าน แต่ว่าบริษัทฯ ไปแอบทำสัญญาอีกฉบับกับคนงาน ถือว่าเป็นการทำนิติกรรมอำพราง” 

ไชยวัฒน์ เล่าต่อว่า สัญญาฉบับดังกล่าวไม่ได้มีนิติสัมพันธ์กับระหว่างนายจ้าง-ลูกจ้าง เป็นเพียงเอเจนซีพาไปเก็บเบอร์รี่ และไม่มีการกำหนดเงื่อนไขในการทำงาน

“มีแต่ว่าให้คนงานไปเก็บเบอร์รี่ ให้คนงานจ่ายทุกอย่างเอง แบกความเสี่ยงทุกอย่างเอง แล้วก็เอาเบอร์รี่มาชั่งขาย คือก็ไม่ได้เป็นลูกจ้าง เป็นแค่เอเจนซีพาไปเก็บเบอร์รี่ แล้วก็เอาเบอร์รี่มาชั่งขายเฉยๆ ครับ ประมาณนั้น อันนั้นก็คือสัญญาอีกฉบับที่บริษัทไปแอบทำกับคนงานและถูกใช้จริง”

สงสัย ‘จนท.รัฐ’ มีเอี่ยวหรือไม่  

“เรากำลังสงสัยว่าสัญญานี้มันถูกทำขึ้นวันที่คนงานอบรมก่อนไปสวีเดน แล้ววันที่คนงานอบรม มีเจ้าหน้าที่ของกรมจัดหางานอยู่ด้วย เราก็เลยสงสัยว่า เอ๊ะ ทำไมในเมื่อกรมจัดหางานอยู่ด้วย ทำไมคุณยอมให้เกิดการทำนิติกรรมอำพรางขึ้น เราก็เลยสงสัยว่า ไม่แน่ใจว่ากรมจัดหางานหรือกระทรวงแรงงานมีส่วนเกี่ยวในการทำนิติกรรมอำพรางต่อสถานทูตสวีเดนด้วยหรือเปล่า ต่อรัฐบาลสวีเดนด้วยหรือเปล่า” ไชยวัฒน์กล่าวเพิ่มเติมถึงการอบรมดังกล่าวว่าเกิดขึ้นใน จ.ขอนแก่น

สอดคล้องกับที่ ไทยพีบีเอส รายงานถึงกระบวนการจ้างงานดังกล่าวระบุว่า เกิดขึ้นระหว่างช่วงเดือน ก.ค. - ต.ค. ที่มีการเปิดรับสมัครคนงานไปเก็บเบอร์รี่ที่ประเทศสวีเดน มีการจัดอบรมและทำสัญญาจ้างที่ศาลากลาง จ.ขอนแก่น โดยมีเจ้าหน้าที่ในชุดเครื่องแบบราชการที่อ้างว่าเป็นเจ้าหน้าที่ของกระทรวงแรงงานอยู่ด้วย

เมื่อวันที่ 17 ม.ค. โอวาท ทองบ่อมะกรูด ผู้อำนวยการกองบริหารแรงงานไทยไปต่างประเทศ แจ้งต่อผู้สื่อข่าวว่า บุคลากรจากเอกอัครราชทูตสวีเดนประจำกรุงเทพฯ เข้าพบอธิบดีกรมจัดหางานเพื่อหารือกันในประเด็นดังกล่าว ในวันที่ 18 ม.ค. 

เกี่ยวกับเรื่องนี้ ผู้สื่อข่าวประชาไทสอบถามเพิ่มเติมไปที่กรมจัดหางาน และสถานเอกอัครราชทูตสวีเดนประจำกรุงเทพฯ แต่ไม่มีการตอบกลับ