สื่อพม่ารายงาน ทหารพม่าไม่ออกหนังสือเดินทางให้พลเมืองชาติตัวเองตั้งแต่สัปดาห์ที่แล้ว นักสิทธิคาด หวั่นคนทำงานต่างประเทศส่งเงินหนุนฝ่ายต่อต้าน และนักกิจกรรมที่ลี้ภัยในต่างแดน
24 ม.ค. 2566 รายงานของสำนักข่าวอิรวดี เมื่อ 23 ม.ค. 2566 ระบุว่า ทางการพม่าระงับออกหนังสือเดินทางแก่พลเมืองมาตั้งแต่ 17 ม.ค. 2566 เป็นอย่างน้อยจนถึงขณะนี้ หรือประมาณ 7 วัน เบื้องต้น ยังไม่มีคำชี้แจงจากทหารพม่าว่าเพราะเหตุใด และจะระงับเป็นระยะเวลานานเท่าไร
ก่อนหน้านี้ สภาบริหารแห่งรัฐ หรือ SAC ซึ่งเป็นรัฐบาลที่บริหารประเทศพม่าปัจจุบัน เคยระงับการออกหนังสือเดินทางเมื่อ ธ.ค. 2565 แต่ในครั้งนั้นยังอนุญาตให้แรงงานข้ามชาติสามารถรับหนังสือเดินทางได้ ในกรณีไปทำงานผ่าน "ช่องเชียว" หรือไปแสวงบุญที่พุทธคยา ประเทศอินเดีย โดยอยู่ภายใต้บันทึกความเข้าใจที่พม่าทำร่วมกับรัฐบาลต่างชาติที่เกี่ยวข้อง
แต่ในครั้งนี้ ทางการพม่าระงับการออกหนังสือเดินทางทั้งหมด ไม่ว่าจะมาในรูปแบบของการออกหนังสือ ต่ออายุหนังสือ หรือรับคำร้องของหนังสือเดินทางใหม่ แนวโน้มในรอบนี้เริ่มเห็นได้ตั้งแต่การปิดสำนักงานออกหนังสือเดินทางที่นครย่างกุ้ง เมื่อ 2 ม.ค.ที่ผ่านมา ด้านนักสิทธิเชื่อว่าการตัดสินใจครั้งนี้ มาจากแรงจูงใจทางการเมืองของกองทัพพม่า
นักกิจกรรมสิทธิแรงงานเชื่อว่า ทหารพม่ากำลังพยายามตัดแหล่งทุนของกองกำลังปกป้องประชาชน (PDFs) ซึ่งส่วนหนึ่งมาจากการบริจาคของแรงงานพม่าในต่างแดน อย่างไรก็ตาม การระงับออกหนังสือเดินทางในครั้งนี้ถือเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนชาวพม่ารูปแบบหนึ่ง
"พวกเขา (ผู้สื่อข่าว - ทหารพม่า) คงคิดว่าประชาชนจะทำงานไม่ได้ ถ้าพวกเขาไม่มีหนังสือเดินทาง หรือทำงานต่อไม่ได้แล้ว ถ้าหนังสือเดินทางหมดอายุ และถ้าพวกเขาไม่มีรายได้ พวกเขาจะไม่สามารถให้ทุนแก่การปฏิวัติได้ พวกเขาทำแบบนี้ โดยมีความคิดแบบนั้นอยู่ในหัว" ตูซาหม่อง นักกิจกรรมแรงงานพม่ากล่าว
ตูซาหม่อง ระบุอีกว่า แรงงานส่วนใหญ่ในมาเลเซียบริจาคเงินสนับสนุนให้กับขบวนการเคลื่อนไหวเพื่อประชาธิปไตยในพม่า หลังการรัฐประหารแรงงานเหล่านี้ตัดสินใจอยู่เกินระยะเวลาที่กำหนด เพราะไม่ต้องการข้องเกี่ยวกับสถานทูตภายใต้การควบคุมของคณะรัฐประหาร และขอสมัครงานและสถานะผู้พำนักถาวรในต่างประเทศแทน
"แรงงานพลัดถิ่นของพม่าหลายคนไม่ได้ถือหนังสือเดินทางแล้ว เวลาที่พวกเขาขอความช่วยเหลือจากเรา เราช่วยเหลือพวกเขาด้วยการให้ติดต่อกับสำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ ซึ่งเป็นหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง" ตูซาหม่อง ระบุ
ขณะเดียวกัน ผู้สังเกตการณ์ก็วิเคราะห์ไปหลายทิศทาง เช่น รายงานของไทยพีบีเอส อ้างอิงความเห็นของมหาชนในอินเทอร์เน็ต คาดการณ์ว่าการระงับออกหนังสือเดินทางครั้งนี้ เพราะทหารพม่าต้องการปราบปรามการทุจริตในหน่วยงานออกหนังสือเดินทาง และต้องการให้คนอยู่ในประเทศเพื่อเลือกตั้ง
รายงานของอิรวดี อ้างความเห็นของผู้สังเกตการณ์อีกส่วนหนึ่ง เชื่อว่าการระงับออกหนังสือเดินทางครั้งนี้มาจากรัฐบาลทหารต้องการสกัดกั้นไม่ให้นักกิจกรรมทางการเมืองและผู้เห็นต่าง ใช้สถานะแรงงานต่างด้าวในการเดินทางออกนอกประเทศ
นับตั้งแต่พม่าเกิดรัฐประหารเมื่อ 1 ก.พ. 2564 ประเทศต้องประสบกับปัญหาสมองไหล หรือคนทำงานทักษะเดินทางออกนอกประเทศ เพราะคนรุ่นใหม่ต้องการย้ายประเทศเพื่อไปหาชีวิตที่ดีกว่า ประเทศปลายทางส่วนใหญ่ ได้แก่ ไทย มาเลเซีย เกาหลี และญี่ปุ่น ในประเทศไทยพบแรงงานพลัดถิ่นพม่าย้ายมาทำงานมากที่สุดนับตั้งแต่การรัฐประหาร มีตัวเลขสูงกว่า 4 แสนคน
ทางการไทยระบุว่าในปี 2565 มีแรงงานพม่าถูกจับกว่า 6 หมื่นคน ขณะที่องค์การระหว่างประเทศเพื่อการโยกย้ายถิ่นฐานระบุเมื่อ ธ.ค. 2565 ว่าพลเมืองสัญชาติพม่าเดินทางออกนอกประเทศเดือนละกว่า 4 หมื่นคน จากความขัดแย้งและเหตุผลทางเศรษฐกิจ ส่วนใหญ่เดินทางเข้ามาในประเทศไทย ทั้งผ่านช่องทางถูกกฎหมายและผิดกฎหมาย
โมโจ นักสิทธิแรงงานและประธานคณะกรรมการปฏิบัติการร่วมเพื่อกิจการพม่า สำนักงานตั้งอยู่ที่ อ.แม่สอด จ.ตาก กล่าวกับอิรวดี ว่าการระงับออกหนังสือเดินทางแก่แรงงานพม่าในครั้งนี้ถือ "เป็นการละเมิดสิทธิความเป็นพลเมืองและสิทธิมนุษยชนของประชาชนชาวพม่าอย่างชัดเจน"
กลุ่มสิทธิแรงงานพม่าในประเทศไทยเคยสะท้อนว่า ความยุ่งยากในการขออนุมัติทำให้แรงงานพม่าใช้ช่องทางผิดกฎหมายมากขึ้น ส่งผลให้พวกเขาไม่ได้รับความคุ้มครอง การระงับออกหนังสือเดินทางของรัฐบาลทหารพม่าในครั้งนี้อาจทำให้สถานการณ์น่าเป็นห่วงขึ้นอีกสำหรับแรงงานพม่าในประเทศไทย
แปลและเรียบเรียงจาก
https://prachatai.com/journal/2022/06/99170
https://www.thaipbsworld.com/myanmar-temporarily-suspends-processing-of-new-passport-applications/
https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2023/01/03/myanmar-closes-yangon-passport-office-with-no-reopening-date-in-sight
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)