“เฮาสู้มามากพอแล้ว สู้มา 20 กว่าปีนี้ มากเกินพอแล้วอีหลี มันควรจะยุติได้แล้ว การต่อสู้ควรจะจบลงที่รุ่นพี่ พอเป็นรุ่นลูกรุ่นหลานรุ่นน้อง ให้เขาได้รับผลประโยชน์จากการต่อสู้นี้ ให้เขาได้สืบต่อสืบเนื่อง ได้รับรางวัลจากการต่อสู้นี้ ได้สืบต่อความรักความหวงแหนต่อไปในอนาคต โดยที่เขาบ่ต้องไปต่อสู้กับใครอีกแล้ว ให้มันจบที่รุ่นเรา อีหลี” - มณีนุด อุทัยเรือง กลุ่มอนุรักษ์ป่าชุมชนเขาเหล่าใหญ่-ผาจันได

“ก็ตัดสินใจว่าสู้เนาะ เฮาสูญเสีย เฮาก็เสียย้อนอันนี้แล้ว แม่นเฮาสิเอาผิดคนที่เขาฆ่าบ่ได้แล้วก็ช่าง ขออย่างเดียวว่าให้ภูผาป่าไม้เฮานี้ยัง มื้อนี้เฮาฮักษาไว้นี่ ลูกเฮาเกิดได้ใหญ่มา ลูกหลานเฮาใหญ่มา ก็สิได้มากินอยู่ตรงนี้ มาอยากอยู่ตรงนี้ เพราะว่า เฮาแต่ก่อนก็ได้เก็บหน่อไม้ที่ภูนี้นี่แหละ” - สอน คำแจ่ม ภรรยาของกำนันทองม้วน คำแจ่ม แกนนำคัดค้านเหมืองหินที่ถูกลอบสังหาร

000

เมื่อ 28 ปีที่แล้วชาวบ้านรอบป่าชุมชน-เขาเหล่าใหญ่ผาจันใด คัดค้านการทำเหมืองแร่หินอุตสาหกรรมชนิดหินปูนและโรงโม่หิน ที่ตั้งอยู่บน ‘ภูผาฮวก’ ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ ป่าเก่ากลอยและป่านากลาง ต.ดงมะไฟ อ.สุวรรณคูหา จ.หนองบัวลำภู ตามประทานบัตรที่ 27221/15393 ของบริษัทเอกชนแห่งหนึ่ง การต่อสู้ดำเนินมา 26 ปี จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2563 เมื่อใบประทานบัตรเหมืองหินหมดอายุเมื่อ 24 กันยายน ชาวบ้านจึงตัดสินใจเข้าปิดพื้นที่เหมืองหินและโรงโม่หิน พร้อมประกาศจะฟื้นฟูเหมืองหินให้กลายเป็นป่าชุมชน

สารคดีชุดนี้ พาสำรวจหลังประกาศปิดเหมืองหินไปแล้ว 2 ปี ชาวบ้านรอบป่าชุมชนเขาเหล่าใหญ่-ผาจันใดมีความเป็นอยู่อย่างไร ในเมื่อนโยบายกำหนดพื้นที่แหล่งหินอุตสาหกรรมของกระทรวงอุตสาหกรรม ยังเป็นความท้าทายของการพลิกฟื้นเหมืองหินปูนเก่าให้เป็นฟื้นฟูป่าชุมชน รวมทั้งความตายของแกนนำชุมชนทั้ง 4 คนรวมทั้ง “พ่อกำนันทองม้วน คำแจ่ม” ที่ยังเอาผิดคนร้ายไม่ได้ ทั้งหมดนี้ติดตามได้ในสารคดี “2 ปีปิดเหมืองหินดงมะไฟและก้าวต่อไปของการฟื้นฟูป่าชุมชน”