ดูเหมือนว่าการปิดกั้นเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับเหตุสลายชุมนุมเทียนอันเหมินจะขยายจากจีนแผ่นดินใหญ่มาสู่ฮ่องกงมากขึ้นเรื่อยๆ โดยล่าสุดผู้ว่าการฮ่องกงระบุพวกเขากวาดล้างหนังสือที่เกี่ยวข้องกับเหตุสลายชุมนุมเทียนอันเหมินออกจากห้องสมุด เพื่อที่จะจัดหาหนังสือที่ 'เป็นประโยชน์' ต่อฮ่องกงเท่านั้น

ห้องสมุดกลางฮ่องกง (ที่มา: แฟ้มภาพ/K.C. Tang/Wikipedia)

ห้องสมุดประชาชนในฮ่องกงได้ทำการถอดหนังสือและสารคดีส่วนใหญ่ที่เกี่ยวกับเหตุการณ์นองเลือดจัตุรัสเทียนอันเหมินปี 2532 ออกจากชั้นวาง ซึ่งสื่อตะวันตกดิอินดิเพนเดนต์มองว่าเป็นอีกหนึ่งตัวอย่างของการที่รัฐบาลจีนทำการละเมิดเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น

การกวาดล้างดังกล่าวนี้เกิดขึ้นหลังจากที่เมื่อเดือน เม.ย. ที่ผ่านมา ผู้สอบบัญชีของรัฐบาลฮ่องกงบอกให้ห้องสมุดประชาชนใช้ความพยายามมากขึ้นในการทำให้แน่ใจว่าห้องสมุดของพวกเขาไม่มีเนื้อหาที่ "ขัดต่อความมั่นคงในชาติ"

หลังจากที่มีการกวาดล้างดังกล่าว เมื่อวันที่ 16 พ.ค. ที่ผ่านมา แคตาล็อกห้องสมุดประชาชนฮ่องกงก็ไม่แสดงเนื้อหาผลลัพธ์ใดๆ หลังจากที่มีการสืบค้นด้วยคำว่า "เทียนอันเหมิน" "ประท้วง" "4 มิ.ย." (วันเกิดเหตุปราบปรามผู้ชุมนุมเทียนอันเหมิน) และ "การปฏิวัติ"

นอกจากนี้ยังมีการตั้งข้อสังเกตอีกว่า มีหนังสือเกี่ยวกับการปราบปรามผู้ชุมนุมบางเล่มที่มีชื่อเสียงถูกนำออกจากห้องสมุด หนึ่งในนั้นคือหนังสือภาษาจีนที่ชื่อ "ประชาชนจะไม่ลืม" เขียนโดยนักข่าวฮ่องกง 64 ราย และอีกเล่มหนึ่งคือ "พลังแห่งเทียนอันเหมิน" โดยนักสังคมวิทยาฮ่องกง Zhao Dingxin

โฆษกกรมสันทนาการเเละวัฒนธรรมของฮ่องกง ซึ่งเป็นผู้ดูแลห้องสมุด 71 แห่ง ในฮ่องกงกล่าวว่า หนังสือที่ถูกถอดออกจากชั้นวางนั้น "ออกนอกลู่นอกทางการพัฒนา" ตามแนวทางของกรม นอกจากนี้ยังบอกอีกว่า "หนังสือที่มีเนื้อหาต้องสงสัยว่าฝ่าฝืนกฎหมายความมั่นคงแห่งชาติหรือกฎหมายอื่นๆ ในประเทศจะต้องถูกถอดออกจากชั้นโดยทันทีเพื่อนำมาทำการพิจารณา"

จอห์น ลี ผู้ว่าการฮ่องกง กล่าวปกป้องการกวาดล้างหนังสือเทียนอันเหมินว่า ห้องสมุดควรจะจัดให้มีหนังสือที่ "รับใช้ผลประโยชน์ของฮ่องกง" เท่านั้น และอ้างว่า "ประชาชนสามารถเข้าถึงหนังสือเหล่านี้ได้จากร้านหนังสือเอกชน ถ้าพวกเขาอยากจะซื้อ ก็ซื้อได้"

ลีกล่าวว่า ห้องสมุดของฮ่องกงไม่ควรจะมีการฝ่าฝืนกฎหมายใดๆ รวมถึงเรื่องลิขสิทธิ์ และไม่ควรจะมีหนังสือที่แพร่กระจายเนื้อหาที่ "ไม่ส่งผลประโยชน์ต่อฮ่องกง" ด้วย โดยไม่ได้อธิบายเพิ่มเติมในเรื่องนี้

นักวิจารณ์กล่าวหาว่ารัฐบาลจีนทำการปิดกั้นการแสดงออกต่อต้านรัฐบาลและเล่นงานเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น หลังจากที่จีนบังคับใช้กฎหมายความมั่นคงในฮ่องกงเมื่อปี 2563 เป็นต้นมา

ข้อมูลจากรายงานเรื่องเสรีภาพสื่อฮ่องกงที่ออกมาเมื่อปี 2564 ระบุว่าห้องสมุดในฮ่องกงมีหนังสือเกี่ยวกับการปราบปรามประชาชนที่จัตุรัสเทียนอันเหมินประมาณ 120 เล่ม แต่มีการนำออกมาวางบนชั้นหนังสือเพียงแค่ 26 เล่ม เท่านั้น นอกเหนือจากนั้นจะเข้าถึงได้ด้วยการยื่นขอต่อห้องสมุด

หนังสือพิมพ์ Ming Pao ของฮ่องกงระบุว่า มีหนังสือและวิดีโอที่ถูกระบุว่า "มีเนื้อหาการเมือง" ร้อยละ 40  ถูกนำออกจากห้องสมุดประชาชนนับตั้งแต่ปี 2563 เป็นต้นมา

คณะกรรมาธิการสอบบัญชีที่ได้รับการหนุนหลังจากรัฐบาลระบุในรายงานเมื่อเดือน เม.ย. ที่ผ่านมาว่ารัฐบาลได้พิจารณาเนื้อหาของสื่อต่างๆ ในห้องสมุดแล้วพบว่ามีหนังสือที่ "ขัดต่อผลประโยชน์ของความมั่นคงในชาติ และมีการถอดหนังสือเหล่านั้นออกจากห้องสมุด"

ก่อนหน้านี้ฮ่องกงเคยเป็นพื้นที่ๆ อนุญาตให้มีการจัดการรำลึกถึงการนองเลือดที่เทียนอันเหมินได้ ตรงกันข้ามกับในจีนแผ่นดินใหญ่ที่จะมีการเซนเซอร์และเป็นเรื่องต้องห้าม

อย่างไรก็ตาม รัฐบาลฮ่องกงเคยมีการอ้างใช้ข้อจำกัดเรื่อง COVID-19 มาทำการสั่งแบนการจุดเทียนรำลึกเหตุการณ์ 4 มิ.ย. ตลอดช่วง 3 ปีที่ผ่านมา นอกจากนี้ยังมีการถอดถอนรูปปั้นอนุสรณ์สาธารณะ "เทพีแห่งประชาธิปไตย" ออกจากมหาวิทยาลัย 3 แห่งด้วย

นอกจากเรื่องของเทียนอันเหมินแล้ว ก่อนหน้านี้รัฐบาลฮ่องกงยังเคยถอดหนังสือของนักกิจกรรมส่งเสริมประชาธิปไตยอย่าง จิมมี ไหล และ โจชัว หว่อง ออกจากชั้น แม้กระทั่งเรื่องที่ไม่ใช่การเมืองแต่เป็นนิยายรักที่มาจากนักการเมืองฝ่ายประชาธิปไตยฮ่องกงก็ถูกสั่งแบนไปด้วย

เรียบเรียงจาก

Hong Kong libraries have been purged of books relating to Tiananmen Square massacre, The Independent, 17-05-2023