บทความโดย “กานดา นาคน้อย” ตั้งปมจาก “วรรณกรรมชาตินิยมโรแมนติค” เรื่อง “ทวิภพ” พร้อมเปิดประเด็น “การเสียดินแดนอาจจะเป็นวีรกรรมหรือความผิดพลาดก็ได้ แล้วแต่ขนาดของคู่พิพาท”

ถ้า'พ่อเทพ'และ'แม่มณี'มีชีวิตจริงและอายุยืนถึงวันนี้   จะโดนกลุ่มชาตินิยมยกพวกไปประท้วงที่หน้าเรือนหรือไม่? 

ในวรรณกรรมชาตินิยมโรแมนติคเรื่องทวิภพ พ่อเทพและแม่มณีเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงเจรจากับฝรั่งเศสจนพ่อเทพได้เป็นวีรบุรุษและแม่มณีได้เป็นวีรสตรีที่ปกป้องสยามจากฝรั่ง เมื่อกาลเวลาผ่านไปกัมพูชาได้รับที่ดินจากฝรั่งเศส คนบางกลุ่มพากันหันมาชี้นำว่าการเสียดินแดนให้กัมพูชาเป็นความผิดพลาดอันแสดงถึงความไม่รักชาติ

ทำไมการเสียดินแดนให้ฝรั่งเศส (และอังกฤษ) กลายเป็นวีรกรรม แต่การเสียดินแดนให้กัมพูชากลายเป็นความผิดพลาด? 

ประเด็นสำคัญคือสถานะของฝรั่งเศสและกัมพูชา ฝรั่งเศสเป็นเจ้าอาณานิคมแต่กัมพูชาเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสและอาณานิคมของสยามในอดีต ในเชิงปริมาณฝรั่งเศสเป็นประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่แต่กัมพูชาเป็นประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจเล็ก  โปรดสังเกตว่าไม่มีผู้เสนอให้รัฐบาลไทยไปทวงคืนดินแดนที่มาเลเซียรับไปจากอังกฤษ แม้ขนาดเศรษฐกิจของมาเลเซียจะเล็กกว่าไทย แต่มาเลเซียก็ใหญ่กว่ากัมพูชาและใหญ่พอที่จะทำให้การเสียดินแดนเป็นวีรกรรมต่อไป 

อนุมานได้ว่าการเสียดินแดนอาจจะเป็นวีรกรรมหรือความผิดพลาดก็ได้ แล้วแต่ขนาดของคู่พิพาท

ถ้าคู่พิพาทใหญ่และเรารบแพ้ ก็เรียกการเสียดินแดนว่าวีรกรรม

ถ้าคู่พิพาทเล็กและเรารบชนะ ก็เรียกการเสียดินแดนว่าความผิดพลาด

ถ้าคู่พิพาทเล็กแต่เรารบแพ้ จะเรียกการเสียดินแดนว่าอะไร? วีรกรรมหรือความผิดพลาด?