องอาจ เดชา : รายงาน

 

หากเราเดินทางไปเยือนแม่สาย จากถนนพหลโยธิน สายเชียงราย-แม่สาย และเมื่อเข้าสู่เขต อ.แม่สาย ก่อนจะถึงประตูข้ามสะพานชายแดนไทย-พม่า ประมาณ 7 กิโลเมตร ในพื้นที่ของบ้านป่าเหมือดรุ่งเจริญ ทางฝั่งซ้ายมือ เราจะมองเห็นห้างสรรพสินค้าเทสโก้ โลตัสแม่สาย ตั้งเด่นตระหง่านอยู่ตรงนั้น บนพื้นที่ 33 ไร่

 

แน่นอน หลายคนอาจคิดและเข้าใจว่า นั่นคือการบ่งบอกถึงความเจริญทางด้านการค้าของชาวแม่สาย เป็นการเพิ่มศักยภาพการลงทุนทางด้านเศรษฐกิจ เป็นการเพิ่มรายได้ให้กับคนแม่สาย ทว่าเมื่อ "ประชาไท" ได้ลงพื้นที่ และเข้าไปสอบถามตัวแทนคนแม่สาย กลับได้ยินคำพูด ได้รับคำตอบว่า แท้จริงแล้ว ห้างสรรพสินค้าเทสโก้ โลตัส แม่สาย นั้นคือมหันตภัยร้ายที่กำลังเข้าควบคุม ครอบงำ และกำลังทำลายระบบการตลาด การค้าของคนท้องถิ่น จนถึงขั้น ร้านมินิมาร์ท-ซุปเปอร์สโตร์ รวมถึงร้านโชว์ห่วยต่างพากันปิดกิจการกันอย่างน่าตกใจ

 

ขณะชาวบ้านรวมกลุ่มคัดค้าน

ห้างโลตัสกลับดึงดันสร้างจนสำเร็จ

 

 

 

"ผ้าง พลชัย" ที่ปรึกษาชมรมรักษ์แม่สาย

 

"ผ้าง พลชัย" ที่ปรึกษาชมรมรักษ์แม่สาย กล่าวออกมาด้วยสีหน้าเคร่งเครียดว่า เดิมทีไม่มีใครรู้มาก่อน ว่าจะมีการเข้ามาซื้อที่ดินจำนวน 33 ไร่ นี้เพื่อสร้างห้างโลตัส พอรู้อีกทีก็ตอนที่มีการเข้ามาถมที่และปักป้ายเรียบร้อย ซึ่งหลังทราบข่าว กลุ่มพ่อค้าแม่ค้าที่จะได้รับผลกระทบก็รวมตัวกันเพื่อคัดค้านไม่ให้มีการสร้าง

 

"ชาวบ้านได้มีการเคลื่อนไหวในนามชมรมพ่อค้าแม่สาย และกลุ่มรักษ์แม่สาย ได้คัดค้านยื่นหนังสือถึง พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี เมื่อครั้งมีประชุม ครม.สัญจรที่ จ.พะเยา แต่สุดท้าย เรื่องทั้งหมดก็เงียบหาย รัฐบาลก็รับเรื่องเอาไว้ และรับปากว่าจะนำไปพิจารณา แต่ก็ไม่ได้ทำอะไรสักอย่าง ถึงตอนนี้ก็ยังไม่มีคำอธิบายใดๆ ว่าจะดำเนินการอย่างไร

 

นอกจากนั้น ชาวบ้านยังทำหนังสือถึงผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ถึงกรมโยธาธิการและผังเมือง ว่าการก่อสร้างห้างโลตัส แม่สาย นั้นจะส่งผลกระทบต่อประชาชนในพื้นที่ เนื่องจากแบบแปลนการก่อสร้างไม่ถูกต้องตามประกาศกรมโยธาธิการและผังเมือง เพราะว่าอาคารตั้งอยู่ห่างจากทางร่วมทางแยกที่เป็นทางบรรจบกันของถนนสาธารณะ 386.70 เมตร และอาคารมีความสูง 10.40 เมตร ซึ่งถือว่าผิดระเบียบกฎหมาย เนื่องจากต้องห่างจากทางแยก 500 เมตร และอาคารต้องมีความสูงได้ไม่เกิน 10 เมตร

 

แต่ต่อมา ทางห้างเทสโก้โลตัส ได้ยื่นขอแก้ไขแบบแปลนทางเข้า-ออกของอาคารให้อยู่ห่างจากทางร่วมทางแยก 524.7 เมตร นอกจากนั้น ยังได้ลดความสูงของอาคารเป็น 9.90 เมตร

 

หลังจากนั้น นายสว่าง ศรีศกุน อธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง ได้มีหนังสือแจ้งให้กับชมรมพ่อค้าแม่สาย เมื่อวันที่ 30 ส.ค.2548 โดยระบุว่า การก่อสร้างห้างเทสโก้โลตัส แม่สาย นั้นเป็นไปตามหลักเกณฑ์ของประกาศกรมโยธาธิการและผังเมือง จึงสามารถดำเนินการก่อสร้างในพื้นที่ดังกล่าวได้

 

"การดำเนินการดังกล่าว ถือว่าห้างโลตัสพยายามเลี่ยงกฎหมาย อย่างกรณี กฎหมายห้ามว่าอาคารต้องไม่สูงเกิน 10 เมตร แต่ทางห้างโลตัสก็เลี่ยงกฎหมายเพียงแค่ลดความสูงลงมาให้เหลือ 9.90 เมตร สุดท้ายก็ดึงดันให้มีการสร้างจนได้"

 

เป็นการพยายามดำเนินการก่อสร้างห้างสรรพสินค้าเทสโก้โลตัส แม่สาย ท่ามกลางความสับสนและคลางแคลงใจของคนแม่สาย!!

 

 

                                   

ทางเข้าห้างสรรพสินค้าโลตัส แม่สาย

 

หลังเปิดห้างโลตัสแม่สาย เศรษฐกิจชุมชนย่อยยับ

มินิมาร์ท-ซุปเปอร์สโตร์ -โชว์ห่วยปิดกิจการเพียบ

 

ที่ปรึกษากลุ่มรักษ์แม่สาย บอกเล่าให้ฟังต่อว่า ตั้งแต่มีการเปิดห้างโลตัสแม่สาย เมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2548 เป็นต้นมา จนถึงปัจจุบัน สถานการณ์การค้าของคนแม่สายได้รับผลกระทบกันไปทั่ว ที่เห็นเด่นชัดก็คือ ร้านบุญศรีมินิมาร์ท ต้องถึงขั้นปิดกิจการลง และหันมาเปลี่ยนขายก๋วยเตี๋ยวแทน

 

"เมื่อก่อน ร้านบุญศรีฯ เจริญรุ่งเรืองมาก จะมีคนเข้ามาซื้อสินค้ากันเป็นจำนวนมาก จะมีรถมาจอดรอเต็มไปหมด แต่ตอนนี้ต้องปิดกิจการลง และเปลี่ยนมาขายก๋วยเตี๋ยว เพราะว่าไม่มีคนมาซื้อของเหมือนเดิมเลย คนแห่ไปซื้อในห้างโลตัสกันหมด และนี่คือความล่มสลายของชุมชน"

 

ผ้าง พลชัย ยังบอกอีกว่า ตอนนี้มีร้านค้า ร้านขายของชำ ซึ่งเป็นคนท้องถิ่น ต้องเลิกปิดกิจการไปแล้วเป็นจำนวนมาก ซึ่งสวนทางและขัดกับนโยบายของรัฐบาลที่ย้ำว่าต้องแก้ไขปัญหา ช่วยเหลือคนรากหญ้า

 

"รัฐบาลอ้างว่า เราอยู่ในโลกโลกาภิวัตน์ พูดถึงเอฟทีเอ การค้าเสรี เมืองไทยต้องทันสมัย แต่ไม่เคยบอกความจริงถึงเรื่องทุนต่างชาติ ว่ามันกำลังจะทำให้เงินไหลออกนอกประเทศ และนายกฯทักษิณนั้นรู้ดีว่าเรื่องทุน คนไหนทุนใหญ่ คนนั้นชนะ แต่ชาวบ้านกำลังจะตายเหมือนคนป่วยโรคเอดส์ ชาวบ้านจะตายช้าๆ เมื่อรู้ว่าตกอยู่ในวัตถุนิยมไปแล้ว รัฐบาลอ้างว่ารักคนไทย แต่จริงๆ แล้ว กำลังทำลายคนไทย" ที่ปรึกษากลุ่มรักษ์แม่สาย กล่าวทิ้งท้ายให้ได้ฉุกคิด

 

ที่ปรึกษากลุ่มรักษ์แม่สาย ยังเล่าให้ฟังว่า ตอนนี้ถ้าไปดูที่ร้านค้า ร้านโชว์ห่วยของชาวบ้าน จะเห็นว่าเงียบเหงา ไม่มีคนเข้าไปซื้อของ แต่เมื่อไปดูในห้างโลตัส กลับพบว่า มีชาวพม่าที่แต่ก่อนซื้อสินค้ากับคนแม่สาย ขณะนี้กลับเดินเข้าห้างโลตัส เข้าแถวซื้อสินค้าในห้างโลตัสแทน เพราะว่ามันถูกกว่า ทันสมัยกว่า

 

ชี้ถูกห้างโลตัสดูดเม็ดเงินออกจากแม่สายทุกวันกว่าครึ่ง

ในขณะที่ว่าที่ ร.ต.สุวรรณชาติ สุวรรณนาม ทนายความ และเลขากลุ่มรักษ์แม่สาย กล่าวกับ "ประชาไท" ว่า นับตั้งแต่ห้างสรรพสินค้าเทสโก้โลตัส สาขาแม่สาย เปิดดำเนินการตั้งแต่เดือนตุลาคมที่ผ่านมา จะเห็นได้ว่าส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจของ อ.แม่สายเป็นอย่างมาก

 

"จากแต่ก่อน เศรษฐกิจการค้าของคนแม่สาย จะมีเงินสะพัดหมุนเวียนวันหนึ่งประมาณ10-20 ล้านบาท แต่พอมีห้างโลตัสขึ้นมา ปรากฏว่า เม็ดเงินที่หมุนเวียนในอำเภอกว่าครึ่งหนึ่ง ได้ถูกห้างโลตัสดูดไปที่ห้างโลตัสส่วนกลางที่กรุงเทพฯ หมด ก่อนจะส่งข้ามไปนอกประเทศ ซึ่งทำให้พ่อค้าแม่ค้า ผู้ประกอบการรายย่อยในแม่สายได้รับผลกระทบอย่างหนัก

 

"ตอนนี้ พูดได้เลยว่าร้านโชห่วยใน อ.แม่สายประมาณ 30% มีการเปลี่ยนประเภทกิจการไปแล้ว และต้องไปขายก๋วยเตี๋ยว ขายอาหาร ขายเสื้อผ้าที่ไม่ซ้ำกับห้างโลตัส ซึ่งพ่อค้าแม่ค้าคนแม่สายกลุ่มนี้ คือผู้กระทบโดยตรง"

 

 

ว่าที่ ร.ต.สุวรรณชาติสุวรรณนาม ทนายความ และเลขากลุ่มรักษ์แม่สาย

 

ว่าที่ ร.ต.สุวรรณชาติ ยังกล่าวอีกว่า จากเดิม ก่อนไม่มีห้างโลตัส ข้อมูลสรรพากรอำเภอ ระบุว่า  มีการจัดเก็บภาษีท้องถิ่นได้ประมาณ 70-80 ล้านบาทต่อปี แต่ปัจจุบันหลังจากมีห้างโลตัสเข้ามา ต้องเสียค่า VAT 7% ให้กับสำนักงานใหญ่ที่กรุงเทพฯ และมีการโอนภาษีให้กับทางองค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย(อบจ.) เพียง 3% เท่านั้น

 

"ทาง อบจ.จะนำภาษีที่ได้นั้น ไปจัดสรรงบประมาณ ไปพัฒนาท้องที่ไหนก็ได้ และเมื่อหันมาดูว่าทางองค์การบริหารส่วนตำบลเวียงพางคำ ก็จะได้เพียงแค่ภาษีป้าย ภาษีโรงเรือนเท่านั้น"

 

เมื่อวกมาถามถึงเรื่องการสร้างงานให้กับคนท้องถิ่นแม่สาย เลขาฯ กลุ่มรักษ์แม่สายบอกว่า  ที่บอกว่า ห้างโลตัสจะจ้างงานให้คนแม่สายมีงานทำนั้น แต่จริงๆ แล้ว มีเพียง 82 คนเท่านั้น 

 

"เด็กที่เข้าไปทำงานในห้างโลตัส ส่วนมากจะทำงานอยู่ไม่กี่เดือน ก็ลาออก เพราะว่าทนกับระบบไม่ได้ เพราะต้องยืนตลอดเวลา สุดท้ายก็ลาออก ทางโลตัสก็รับคนใหม่เข้ามา เพราะเขาไม่แคร์อยู่แล้ว"

 

เลขาฯกลุ่มรักษ์แม่สาย ยังกล่าวย้ำอีกว่า ที่ประเทศไทยเปิดการค้าเสรีเช่นนี้  ถือว่าเป็นการเปิดประตูการค้า ทั้งประตูหลังและประตูหน้าเอาไว้หมด ซึ่งถือว่าเป็นการสร้างความเจริญ โดยนำเอาลัทธิบริโภคนิยมให้ชาวบ้าน ซึ่งเป็นการสร้างค่านิยมที่ผิดๆ

 

เตรียมศึกษาข้อกฎหมายฟ้องศาล เอาผิดห้างโลตัสแม่สาย

"ที่ผ่านมา ชาวบ้านได้ระดมทุน เก็บเงินเข้าร่วมต่อสู้คัดค้านไม่เอาโลตัส หมดเงินกันไปประมาณ 3 แสนบาทแล้ว แต่สุดท้าย ก็ยังมีการเปิดห้างโลตัสแม่สายจนได้ เป็นสาขาที่ 166 และยังมีการเปิดสาขาเพิ่มขึ้นไปทั่วประเทศ โดยขณะนี้มีถึง 171 สาขาแล้ว" ว่าที่ ร.ต.สุวรรณชาติ เอ่ยออกมาด้วยสีหน้าวิตกกังวล

 

ครั้นเมื่อ "ประชาไท" ถามว่า จะมีทางออกทางสู้อย่างไร ว่าที่ ร.ต.สุวรรณชาติ บอกว่า เมื่อเราสู้กับอำนาจการบริหารไม่ได้ ก็จำเป็นต้องอาศัยอำนาจทางตุลาการเข้าต่อสู้

 

"ตอนนี้เรากำลังรวบรวมหลักฐานเอาผิดกับกรณีที่มีการสร้างห้างสรรพสินค้าเทสโก้โลตัส แม่สาย กันอยู่ ซึ่งตนมีความมั่นใจ 100% ว่าโครงการดังกล่าวได้ทำผิดกฎหมาย เช่น พ.ร.บ.ควบคุมสิ่งปลูกสร้าง พ.ศ.2522 มาตรา 39 ที่ระบุว่าการก่อสร้างอาคารที่สูงเกิน 10 เมตรต้องอยู่ห่างจากวัด โรงเรียน ถนนสาธารณะไม่น้อยกว่า 500 เมตร แต่ห้างโลตัสแม่สายนี่อยู่ติดถนนใหญ่และยังอยู่ใกล้วัดป่าเหมือดอีกด้วย"

 

ทีมทนายความของกลุ่มรักษ์แม่สาย ยังกล่าวทิ้งท้ายด้วยว่า ขอรวบรวมหลักฐานทั้งหมดก่อน ว่าผิดจริงหรือไม่ ซึ่งทางกลุ่มรักษ์แม่สายจะทำการฟ้องศาลอย่างแน่นอน โดยจะฟ้องห้างโลตัส ถ้าผิดจริง จะต้องทำการรื้ออย่างเดียว และจะฟ้องเจ้าหน้าที่รัฐในฐานละเว้นการปฏิบัติหน้าที่

 

ปัจจุบัน ห้างสรรพสินค้าเทสโก้โลตัส แม่สาย เป็นห้างสรรพสินค้าฯ สาขาที่ 166 จากทั้งหมด 171 สาขาทั่วประเทศ และกำลังมีการเปิดสาขาเพิ่มขึ้นอีกอย่างต่อเนื่อง