ปาฐกถาที่ได้กล่าวโดย อาวัง ญาบัติ  ประธานมารา ปาตานี (MARA PATANI) เมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2559 ซึ่งเป็นวัน วันครบรอบ 3 ปีของกระบวนการพูดคุย อาวัง ญาบัติได้ระบุ ว่า คณะกรรมการเพื่อการเจรจาของฝ่ายมาราปาตานี  ได้ยื่นข้อเสนอ 3 ประการ เพื่อให้กระบวนการพูดคุยมีความเสถียรภาพมากขึ้นกว่าเดิม ทั้งนี้ในข้อเสนอทั้งสามนั้นเป็นสิ่งที่รัฐไทยควรที่จะต้องตอบสนองอย่างยิ่ง เพื่อเสริมสร้างความไว้วางใจซึ่งกันและกัน นั้นก็คือ ข้อแรก กระบวนการสันติภาพควรต้องมีสถานะเป็นวาระแห่งชาติ ข้อสอง รัฐบาลไทยควรต้องยอมรับสถานะของมาราปาตานีเป็นองค์กรทางการเมืองของกลุ่มบุคคลผู้มีความเห็นและอุดมการณ์ที่แตกต่าง และข้อสาม คณะเจรจาของมาราปาตานีควรต้องได้รับสิทธิคุ้มกันในการดำเนินคดีทางกฎหมาย (immunity) แต่ในสถานการณ์เจรจาต่อรองนั้นไม่มีการเสนอใดๆที่ไม่มีการแลกเปลี่ยน สำหรับครั้งนี้ก็เช่นกัน คณะพูดคุยฝ่ายไทยได้ ยืนข้อเสนอ 3 ประการเช่นกัน  นั้นก็คือ ข้อแรก การจัดตั้งเขตพื้นที่ปลอดภัยหรือ “เซฟตี้โซน” ในฐานะที่เป็นโครงการนำร่องของกระบวนการพูดคุยสันติภาพ ข้อสอง การพัฒนาในเขตพื้นที่ปลอดภัยดังกล่าวเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนในพื้นที่ ทั้งนี้ ก็เพื่อสร้างสังคมสันติสุข

ข้อสาม สถาปนาความยุติธรรมที่เท่าเทียมกันสำหรับทุกภาคส่วนของสังคม ทั้งนี้ อาวัง ญาบัติได้ระบุว่าสำหรับ การจัดตั้งเขตพื้นที่ปลอดภัยภายใต้สถานการณ์ความขัดแย้งไม่ใช่เรื่องง่าย และไม่สามารถประกาศได้โดยฝ่ายเดียว ดังเช่นที่เราได้รับฟังมา ไม่เคยมีใครสามารถกระทำได้อย่างนั้น ถ้าหากว่าสิ่งนี้ได้เกิดขึ้นจริงๆ ย่อมแสดงให้เห็นว่ายังมีบางอย่างที่ไม่ถูกต้องในกระบวนการสันติภาพปาตานีอยู่ และนี่คือความท้าทายภายในที่รัฐบาลไทยต้องแก้ไขเขตพื้นที่ปลอดภัยสามารถจัดตั้งขึ้นได้ภายหลังจากที่ทั้งสองฝ่ายต่างตกลงกันในเชิงแนวคิดแล้วเท่านั้น ข้าพเจ้าเห็นว่าแต่ละฝ่ายนั้นต่างก็มีแนวคิดเกี่ยวกับเขตพื้นที่ปลอดภัยของตนเองอยู่ และแนวคิดของฝ่ายหนึ่งๆ นั้นยังแตกต่างไปจากของอีกฝ่ายหนึ่ง ดังนั้น ประเด็นเกี่ยวกับแนวคิดและเขตพื้นที่ซึ่งได้รับเลือกให้จัดตั้งเป็นเขตพื้นที่ปลอดภัยนั้นเป็นประเด็นที่ควรจะมีการปรึกษาหาหรือกันเป็นการล่วงหน้า ก่อนที่จะประกาศการจัดตั้งเขตพื้นที่ปลอดภัยดังกล่าวต่อสาธารณชน ซึ่งจะนำร่อง สองอำเภอในจังหวัดนราธิวาส นั้นก็คือ ในเขตอำเภอบาเจาะ กับเขตอำเภอเจาะไอร้อง

เวลาผ่านไปแค่ค่ำคืนเดียวเท่านั้น 29 ก.พ. 2559 เวลา 08.30 น. มีเหตุการณ์ลอบวางระเบิดทหารสังกัดกองร้อยทหารราบที่ 1913 หน่วยเฉพาะกิจนราธิวาส 36 ขณะเดินทางด้วยรถกระบะและรถจักรยานยนต์ไปปฏิบัติภารกิจเกี่ยวกับโครงการสร้างงานและจ้างงานเร่งด่วน ที่บ้านกานัน ต.มูโนะ อ.สุไหงโก-ลก จ.นราธิวาส แต่ไม่มีผู้ใดได้รับอันตราย         
และในเวลา 18.30 น.ของวันนั้น มีเหตุการณ์ใช้อาวุธปืนไม่ทราบและขนาดยิงเข้าใส่กลุ่มลูกจ้างรับจ้างเกี่ยวข้าว ขณะกำลังเกี่ยวข้าวในทุ่งนาบ้านอาฆง หมู่ 4 ต.สาคอใต้ อ.มายอ จ.ปัตตานี ทำให้ นายจิรพล ศรีนอก อายุ 19 ปี ชาว อ.บัวใหญ่ จ.นครราชสีมา เสียชีวิต

และ เวลา 20.30 น. มีเหตุการณ์ใช้อาวุธปืนไม่ทราบชนิดและขนาดยิง นายอารง ซีนา อายุ 53 ปี ผู้ช่วยผู้ใหญ่บ้านบ้านน้ำใส หมู่ 5 ต.ลุโบะยิไร อ.มายอ จ.ปัตตานี ได้รับบาดเจ็บ เหตุเกิดขณะกำลังขี่รถจักรยานยนต์ไปกรีดยางในสวนยางพารา ห่างจากบ้านเพียง 800 เมตร ซึ่งเป็นวันสุดท้ายของเดือนกุมภาที่ สีปีมีครั้งเดียวที่จดจำไปอีกนาน

ต่อมา วันพุธที่ 2 มี.ค. เวลา 07.30 น. มีเหตุการณ์ใช้อาวุธปืนพกไม่ทราบขนาดยิง นายอับดุลเลาะ วอลี อายุ 47 ปี อยู่บ้านเลขที่ 40/6 หมู่ 3 ต.บาตง อ.รือเสาะ จ.นราธิวาส เสียชีวิตคาที่ เหตุเกิดขณะขี่รถจักรยานยนต์ไปกรีดยางในสวนยางพาราบ้านบลูกาฮูลู หมู่ 4 ต.บาตง อ.รือเสาะ จ.นราธิวาส โดยมีภรรยานั่งซ้อนท้ายมาด้วย แต่ภรรยาปลอดภัย

เวลา 12.10 น.ของวันนั้น มีเหตุการณ์ใช้อาวุธปืนไม่ทราบชนิดและขนาดยิง นายอิบรอเฮ็ม ราแดง อายุ 42 ปี อยู่บ้านเลขที่ 59 หมู่ 3 ต.ปะแต อ.ยะหา จ.ยะลา เสียชีวิตคาที่ เหตุเกิดขณะกำลังขี่รถจักรยานยนต์ไปกรีดยางพาราในสวนของตนเองที่บ้านซาลาแป หมู่ 3 ต.ปะแต อ.ยะหา โดยมีภรรยานั่งซ้อนท้ายมาด้วย แต่ภรรยาปลอดภัยเช่นเดียวกัน

เวลา 21.30 นของ.วันเดียวกันอีกด้วย มีเหตุการณ์ใช้อาวุธปืนไม่ทราบชนิดและขนาด ประกบยิง อส.ทพ.เปารี สือแม อายุ 35 ปี สังกัดกองร้อยทหารพรานที่ 4603 หน่วยเฉพาะกิจกรมทหารพรานที่ 46 ได้รับบาดเจ็บสาหัส เหตุเกิดบนถนนถนนสายลาไม-ดุซงญอ ท้องที่บ้านยามู หมู่ 1 ต.ดุซงญอ อ.จะแนะ จ.นราธิวาส โดยขณะเกิดเหตุ อส.ทพ.เปารี ซึ่งมีภูมิลำเนาอยู่ใน อ.ดุซงญอ อยู่ระหว่างลาพัก และกำลังขี่รถจักรยานยนต์ไปทำธุระในเมืองนราธิวาส

และ วันที่ 3 มี.ค. เวลา 06.00 น. มีเหตุการณ์ใช้อาวุธปืนไม่ทราบชนิดและขนาดยิง นายฉัตรชัย แซ่ท่อง อายุ 55 ปี อยู่บ้านเลขที่ 55 หมู่ 5 ต.บาโระ อ.ยะหา จ.ยะลา เสียชีวิตขณะขี่รถจักรยานยนต์ไปกรีดยาง เหตุเกิดบนถนนในหมู่บ้านซีเซะ หมู่ 5 ต.บาโระ ในที่เกิดเหตุ โดยหลังก่อเหตุ คนร้ายยังได้ราดน้ำมันจุดไฟเผาทำลายศพ และ  เวลา 06.45 นของวันเดียวกัน. มีเหตุใช้อาวุธปืนไม่ทราบชนิดและขนาดยิง อาสาสมัครทหารพราน (อส.ทพ.) อานัส ดามูซอ อายุ 26 ปี สังกัดกองร้อยทหารพรานที่ 4102 หน่วยเฉพาะกิจกรมทหารพรานที่ 41 เสียชีวิตในพื้นที่บ้านเปาะยานิ หมู่ 3 ต.สะเตงนอก อ.เมือง จ.ยะลา โดย อส.ทพ.อานัส อยู่ระหว่างลาพักเพื่อทำธุระส่วนตัวอีกด้วย และเวลา 13.50 น ของวันนั้นเช่นกัน. ยังมีการใช้อาวุธสงครามเอ็ม 16 ยิง นายสุทัศน์ ไกรวรรณ อายุ 44 ปี เจ้าหน้าที่การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค จังหวัดปัตตานี ตำแหน่งผู้ช่วยหัวหน้าแผนกปฏิบัติการ เสียชีวิตคาที่ขณะกำลังปฏิบัติงานเตรียมย้ายเสาไฟฟ้าแรงสูงริมทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 410 ท้องที่บ้านชามู หมู่ 1 ต.ปิตูมุดี อ.ยะรัง จ.ปัตตานี ทั้งนี้สำหรับ นายสุทัศน์ มีภูมิลำเนาอยู่ที่บ้านเลขที่ 7/1 หมู่ 7 ต.มะกรูด อ.โคกโพธิ์ จ.ปัตตานี และ เวลา 18.00 น.ของวันเดียวกันอีกในท้องที่รับผิดชอบของ สภ.ยะรัง เช่นกัน คนร้ายไม่ทราบจำนวนใช้อาวุธปืนไม่ทราบชนิดและขนาดยิง พ.ต.อ.องอาจ ทองมา อายุ 82 ปี อดีตผู้กำกับการ สภ.ยะรัง เสียชีวิตและจุดไฟเผาศพ

ปรากฎการณ์นี้ถือว่าเป็นความรุนแรงที่หนักมาก ส่วนจะส่งสัญญาณหรือนัยยะอะไรนั้นคงไม่มีความทราบนอกจากผู้ที่กระทำเท่านั้นแต่สามารถที่จะวิเคราะห์ได้ถึงสองเหตุผลด้วยกัน ประการแรกก็คือตอบโต้ไม่เห็นด้วยกับการเดินหน้าพูคคุยหลังจากที่มีการออกมาพูดคุยถึงแผนการให้สาธารณะชนรับทราบ และอีกประกาศหนึ่งก็คือเป็นการวัดใจตามข้อเสนอของทั้งสองฝ่ายเพื่อเพิ่มน้ำหนักให้มีการตอบรับในข้อเสนอตามข้อแลกเปลี่ยนต่อรองกันและกัน

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ไม่ว่าจะให้เหตุผลอย่างไรก็แล้วไม่มีใครทราบเช่นกัน ซึ่งสิ่งที่ทราบและสามารถวัดได้นอกจากจำนวนตัวเลขของผู้สูญเสียเท่านั้น