คดีสังหารนักกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมฮอนดูรัส เบอร์ตา คาเซเรส มาถึงวันพิพากษา โดยศาลตัดสินให้ผู้ต้องหา 7 รายมีความผิด ในจำนวนนี้มีผู้ที่เกี่ยวข้องกับบริษัทสร้างเขื่อน 2 รายถูกตัดสินให้มีความผิดด้วย ทั้งนี้แม้ว่าจะเป็นความยุติธรรมที่เกิดขึ้นเพียงแค่ส่วนหนึ่ง แต่ "เดอะการ์เดียน" หวังว่าคำตัดสินนี้จะช่วยยุติการล่าสังหารนักกิจกรรมผู้พิทักษ์ผืนดินและธรรมชาติทั่วโลก

เบอร์ตา คาเซเรส นักกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมชาวฮอนดูรัสที่ถูกลอบสังหาร (ที่มา: แฟ้มภาพ/ONU Brasil/UN Environment/Wikipedia)

2 ปีภายหลังจากเหตุสังหารนักกิจกรรมด้านสิ่งแวดล้อมเบอร์ตา คาเซเรส (Berta Cáceres) เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 2 มี.ค. 2559 ศาลของฮอนดูรัสได้ตัดสินให้ผู้ต้องหา 7 รายจากทั้งหมด 8 ราย มีความผิดฐานสังหารนักกิจกรรมรางวัลสิ่งแวดล้อมโกลด์แมนผู้นี้

ในเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นคนร้ายบุกเข้าไปสังหารคาเซเรสในบ้านของเธอเอง รวมถึงพยายามสังหารนักสิ่งแวดล้อมชาวเม็กซิกันอีกรายคือ กุสตาโว คาสโตร แต่เขารอดมาได้เพราะแกล้งตาย

ศาลตัดสินโดยระบุว่าการฆาตกรรมในครั้งนี้ก่อเหตุโดยกลุ่มแก๊งอาชญากรที่ทำตามคำสั่งของบริษัทเดซา เจ้าของโครงการเขื่อนอากัว ซาร์กา ผู้ไม่พอใจที่โครงการล่าช้าจากการประท้วง ในกลุ่มผู้ที่ถูกตัดสินให้มีความผิดนั้นมีผู้จัดการของเดซาอยู่ด้วย 2 ราย คือ เซอร์จิโอ รามอน รอดริดจ์ซ ฝ่าย "ผู้จัดการชุมชนและสิ่งแวดล้อม" และดักลาส จีโอวานนี บัสติลโล อดีตหัวหน้าฝ่ายรักษาความปลอดภัยของบริษัท

อย่างไรก็ตามคำตัดสินล่าสุดนี้ก็ยังไม่ทำให้ครอบครัวคาเซเรสพึงพอใจโดยทั้งหมด พวกเขาเชื่อว่าฝ่ายอัยการมีการตั้งเพดานไว้ว่าจะมีคำสั่งลงโทษถึงระดับใดทำให้คนในระดับสูงที่เป็นผู้บงการเบื้องหลังอาจจะยังคงลอยนวลอยู่

นอกจากนี้กระบวนการดำเนินคดีก็มีความน่ากังขาอยู่มาก เช่น การไม่เชิญตัวคาสโตรผู้ที่เป็นพยานปากเอกไปให้การในศาลทั้งที่คาสโตรเองก็ออกตัวว่าเขาจะเดินทางไปเมืองหลวงของฮอนดูรัสเพื่อให้การระบุตัวผู้ก่อเหตุสังหารได้ อีกเรื่องหนึ่งคือการที่ทนายความของครอบครัวคาเซเรสถูกสกัดกั้นไม่ให้เข้าถึงและมีส่วนร่วมในการพิสูจน์หลักฐาน

กลุ่มคนระดับสูงที่ถูกมองว่ามีส่วนเกี่ยวข้องในคดีนี้หนึ่งในนั้นคือ โรแบร์โต ดาวิด คาสติลโล ผู้ดำรงตำแหน่งอำนวยการบริหารของเดซาในช่วงที่มีการสังหาร ซึ่งคาสติลโลอยู่ในช่วงรอการดำเนินคดีอยู่ ทั้งเขาและเดซาปฏิเสธว่าไม่ได้กระทำผิดใดๆ นอกจากนี้ยังมีนักการเมืองระดับสูงและครอบครัวผู้มีอิทธิพลที่เชื่อว่าอาจจะเกี่ยวข้องเพราะมีส่วนเกี่ยวกับโครงการเขื่อนก็ไม่ได้ถูกเรียกไปรับการไต่สวนแต่อย่างใด

อย่างไรก็ตามเดอะการ์เดียนก็ระบุว่าเรื่องนี้ถือเป็นความก้าวหน้าเพราะการเรียกร้องและประณามจากทั้งในประเทศและจากนานาชาติในกรณีฆาตกรรมคาเซเรสทำให้การตัดสินลงโทษผู้กระทำผิดเป็นไปได้ เรื่องนี้ถือว่าเกิดขึ้นน้อยเพราะมีผู้ปกป้องสิ่งแวดล้อมอีกจำนวนมากกว่า 200 รายที่ถูกสังหารแต่คนทำผิดยังไม่ได้ถูกนำมาลงโทษหรือบางครั้งยังไม่มีแม้กระทั่งมีการไต่สวน ขณะที่การตัดสินในฮอนดูรัสครั้งนี้มีชื่อเสียงมากพอจะทำให้ผู้มีอำนาจต้องคิดหนักขึ้นในการใช้ความรุนแรงต่อนักกิจกรรมสิ่งแวดล้อม

องค์กรโกลบอลวิตเนสเคยเปิดเผยรายงานระบุว่าฮอนดูรัสเป็นหนึ่งในประเทศที่อันตรายต่อนักกิจกรรมสิ่งแวดล้อมมากที่สุด แต่ในปี 2560 มีกรณีการสังหารลดลงส่วนหนึ่งน่าจะเป็นเพราะกลุ่มผลประโยชน์ที่สั่งการเริ่มรู้ว่าพวกเขาจะไม่สามารถลอยนวลได้อีกต่อไป 

เดอะการ์เดียนระบุอีกว่าในกรณีนี้แสดงให้เห็นว่าความคิดเห็นของประชาชนทั่วโลกมีส่วนในการสร้างความแตกต่างได้ จากการที่ประชาชนให้ความสนใจกรณีคาเซเรส จากการรณรงค์ของสถาบันระดับนานาชาติและองค์กรเอ็นจีโอ ทั้งองค์กรสิทธิมนุษยชนอย่างแอมเนสตี ฮิวแมนไรท์วอทช์ และองค์กรสิ่งแวดล้อมอย่างกรีนพีช รวมถึงการให้รางวัลโกลด์แมนแก่คาเซเรสก็ทำให้ผู้คนรับรู้เรื่องนี้มากขึ้นด้วย นอกจากนี้กรณีของคาเซเรสยังกลายเป็นกรณีที่สหประชาชาตินำไปใช้ในการจูงใจประเทศสมาชิกให้กันมายอมรับคุณค่าด้านสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมด้วย

เดอะการ์เดียนระบุต่อไปว่าสิ่งเหล่านี้ล่วนแต่มีความสำคัญในการต่อสู้กับกลุ่มแย่งชิงที่ดินทำกินของคนอื่น อุตสาหกรรมขุดเจาะทรัพยากรและ และเหล่าผู้สร้างมลภาวะแก่โลก รวมถึงทำให้ฝ่ายผู้รักษากฎหมายต่างๆ มีการใคร่ครวญมากขึ้นต่อคดีสิ่งแวดล้อมด้วย

เรียบเรียงจาก

Berta Cáceres case: a warning for those who would kill activists, The Guardian, 30-11-2018