งานวิจัยกับความหมายทางสังคม

ประชาไท-8 ก.ย. 47 รศ. ศรีศักร วัลลิโภดม กล่าวปาฐกถาว่าตนรู้สึกชิงชังกับคำว่าวิจัยมากว่า 40 ปีนับตั้งแต่ที่ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ นำคำนี้มาตั้งเป็นสถาบันใหญ่โตพร้อมกับคำว่าการพัฒนา เพราะเป็นการทำให้สภาพแวดล้อมและสังคมยับเยิน นอกจากนี้ยังไม่เคยมีการทบทวนว่าเป็นการรวมศูนย์ ทำตามฝรั่งอย่างผิดๆ เพราะคิดว่าการวิจัยต้องทำด้วยคนที่ผ่านการเรียนในด้านนี้มา คนที่ไม่ได้เรียนทำวิจัยไม่ได้

ตอนที่ริเริ่มตั้ง สกว. อาจารย์เสน่ห์ จามริก บอกว่าการวิจัยคือกระบวนการเรียนรู้ที่สัมพันธ์กับมนุษย์ ซึ่งธรรมชาติของมนุษย์รู้จักสังเกตและสามารถสร้างเป็นระบบได้ ดังนั้นสิ่งที่นักวิจัยท้องถิ่นทำได้มาหลายร้อยปีคือการเรียนรู้ คนโบราณศึกษาจนรู้ว่าจะสร้างบ้านตรงไหน อาหารอะไรกินได้ กินไม่ได้ มีการถ่ายทอดกันมาซึ่งเป็นการวิจัยอยู่แล้ว แต่นักวิจัยให้องปฏิบัติการปฏิเสธจากการเรียนรู้ถูกผิด ซึ่งกระบวนการเหล่านี้เองที่ไปทำลายศักยภาพตรงนั้น เพราะการวิจัยและการพัฒนาของรัฐเน้นในด้านเศรษฐกิจแบบไม่คิด เป็นการพัฒนาแบบบังคับและนำมาจากข้างนอก กลายเป็นเรื่องการเมืองและผลประโยชน์

วิจัยไทบ้านเป็นวิจัยจากข้างใน ซึ่งเป็นการเติมเต็มการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมให้ถูกต้อง การวิจัยพื้นฐานของสกว.มีอยู่มากมายทำเงินหายไปนับหมื่นล้านบาทแต่เอาไปใช้ไม่ได้เพราะทำโดยคนข้างนอก ดังนั้นถ้าเราจะแก้ก็ต้องเริ่มแก้ที่งานวิจัยพื้นฐานก่อน ต้องแก้ให้เกิดวิจัยในท้องถิ่น ซึ่งญี่ปุ่นเป็นประเทศที่ทำงานวิจัยพื้นฐานได้ดีที่สุด เพราะสามารถเข้าถึงไม่ใช่กระโจนเข้าไปวิเคราะห์แล้วทำลายแบบบ้านเรา

"วิจัยไทบ้านเป็นงานที่ไม่ได้หยุดที่ชุมชนเท่านั้นแต่เห็นบริบทท้องถิ่น ชุมชน และวัฒนธรรม จึงเป็นงานที่ลุ่มลึก เพราะเป็นการนำความรู้มาใช้ในงานพัฒนาได้และคนในท้องถิ่นก็สามารถนำมาใช้ได้จริงไม่ใช่งานวิจัยที่นำใส่ตู้ไว้ ซึ่งเป็นการหักเหที่สำคัญของงานวิจัย" รศ. ศรีศักร กล่าว

นอกจากนี้เมื่อพูดถึงงานวิจัยที่มีความหมายต่อสังคม ต้องกลับไปสู่ท้องถิ่น เพราะวิจัยทั่วไปทำจากคนนอกเหมือนนกมอง ไม่เห็นละเอียดลึกซึ้ง เห็นลอยๆ เหมือนที่รัฐมอง แต่งานวิจัยไทบ้านเกิดจากความร่วมมือร่วมใจเหมือนตัวหนอน ดังนั้นนี่คือสิ่งสำคัญในการใช้ต่อรองการรุกล้ำทางการเมืองเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจ เป็นการสร้างดุลยภาพ เพราะรัฐบาลไม่มีข้อมูล ไม่เห็นคน ไม่เห็นวัฒนธรรม ซึ่งงานวิจัยไทบ้านจะเป็นตัวนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนอย่างแท้จริง

รายงานโดย : ปิ่นแก้ว อุ่นแก้ว
ศูนย์ข่าวประชาไท

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท