จากกรณีที่สมาคมนักเขียนแห่งอเมริกา (WGA) ทำการหยุดงานประท้วงครั้งใหญ่ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม จนกระทั่งล่าสุดเมื่อปลายเดือนกันยายน ก็เริ่มได้ข้อสรุปเกี่ยวกับข้อตกลงการจ้างงานใหม่ที่มีการเจรจาต่อรองกับนายจ้างแล้ว มีอะไรในสัญญาจ้างที่เปลี่ยนแปลงไปบ้าง?

สหภาพนักแสดง-สมาคมศิลปินโทรทัศน์ และวิทยุแห่งอเมริกา (SAG-AFTRA) และ สมาคมนักเขียนแห่งอเมริกา (WGA) เดินขบวนในเดือนมิถุนายน 2566 (ที่มา: Wikipedia)

สมาคมนักเขียนแห่งอเมริกา (WGA) สามารถบรรลุข้อตกลงการจ้างงานใหม่ได้สำเร็จหลังจากที่มีการหยุดงานประท้วงเป็นเวลายาวนานและมีการเจรจาต่อรองสัญญาจ้างอย่างยากเย็น ซึ่งในรายงานของ MSN ระบุว่าข้อตกลงที่พวกเขาสามารถบรรลุได้เป็นข้อตกลงที่มีความครอบคลุมมากกว่าที่กลุ่มผู้สังเกตการณ์อุตสาหกรรมบันเทิงสหรัฐฯ เคยคาดการณ์ไว้

MSN ระบุอีกว่ากลุ่มนักเขียนทำการนัดหยุดงานประท้วงรวมแล้วเป็นเวลา 148 วัน อีกทั้งยังมีการเสริมทัพช่วยกดดันจากสหพันธ์ศิลปินโทรทัศน์และวิทยุอเมริกัน (SAG-AFTRA) ที่หยุดงานประท้วงตั้งแต่วันที่ 14 ก.ค. ทำให้ WGA ยิ่งมีอำนาจคัดง้างในการเจรจาต่อรองมากยิ่งขึ้น

ในที่สุด WGA ก็บรรลุข้อตกลงกับฝ่ายนายจ้างคือ สมาพันธ์ผู้ผลิตภาพยนตร์และโทรทัศน์ (AMPTP) ได้เมื่อวันที่ 24 ก.ย. ที่ผ่านมา ถึงแม้ว่าร่างข้อตกลงจะยังไม่สมบูรณ์ก็ตาม แต่ก็มีประเด็นหลักๆ เกี่ยวกับข้อตกลงดังนี้

ปรับจำนวนการจ้างนักเขียน ให้เวลานักเขียนใหม่ได้ฝึกงาน-สร้างชื่อให้ตัวเอง

หนึ่งในข้อเรียกร้องของ WGA คือการขอให้มีการจ้างนักเขียนอย่างน้อย 6 คนสำหรับซีรีส์ที่ได้รับอนุญาตให้สร้างได้อย่างน้อย 6 ตอนต่อซีซัน ข้อตกลงระบุให้มีการจ้างนักเขียน-โปรดิวเซอร์ (คนที่อาวุโสมากกว่า) ในทุกซีรีส์ และในจำนวนนี้อาจจะมีหัวหน้าผู้รับผิดชอบงานที่เรียกว่า "โชว์รันเนอร์" รวมอยู่ด้วย นอกจากนี้ในข้อตกลงยังระบุอีกว่าจำนวนการจ้างงานนักเขียนควรจะเพิ่มขึ้นตามจำนวนตอนของซีรีส์ด้วย

อย่างไรก็ตามองค์ประกอบเพิ่มเติมของสัญญาจ้างใหม่นี้ระบุให้สามารถงดเว้นข้อกำหนดเรื่องจำนวนการจ้างนักเขียนได้ ในกรณีที่เป็นโชว์สำหรับนักเขียนศิลปินเดี่ยว เช่นเรื่อง "The White Lotus" หรือ "Big Little Lies" ที่ทุกๆ ตอนจะเขียนบทโดยนักเขียนคนเดียว ในกรณีเหล่านี้จะเกิดขึ้นได้นักเขียนต้องเป็นผู้ที่ทำสัญญาเบื้องต้นไว้กับสตูดิโอ, ช่องรายการ หรือ ผู้ให้บริการสตรีมมิง ว่าจะให้เป็นการเขียนงานแบบฉายเดี่ยวมาตั้งแต่ต้นเท่านั้น

นอกจากนี้ยังมีกฎข้อตกลงใหม่เกี่ยวกับระยะเวลาในการจ้างนักเขียน รวมถึงมีเงื่อนไขที่ออกแบบให้นักเขียนที่ประสบการณ์น้อยกว่ามีโอกาสที่จะสังเกตการณ์กระบวนการผลิตรายการและหลังผลิตรายการได้ โดยระบุว่า นักเขียน-โปรดิวเซอร์ 2 คนจะต้องได้รับการจ้างเป็นเวลาอย่างน้อย 20 สัปดาห์ในช่วงที่มีกระบวนการผลิตโดยร่วมงานกับโชว์รันเนอร์ ข้อตกลงตัวนี้เป็นการช่วยแก้ปัญหาที่ว่านักเขียนและนักเขียน-โปรดิวเซอร์ ไม่ได้มีเวลาเท่าที่ควรในการทำให้ตัวเองเป็นที่รู้จักหรือไม่มีเวลามากพอที่จะเรียนรู้งานในการที่จะพัฒนาตัวเองไปเป็นโชว์รันเนอร์อย่างเต็มตัว

อีกประเด็นหนึ่งที่ระบุไว้ในข้อตกลงใหม่คือ กระบวนการช่วงก่อนการอนุญาตให้มีการผลิตรายการนั้น ถ้าหากมีการจ้างนักเขียน 3 คน ควรจะมีการจ้างนักเขียน-โปรดิวเซอร์ (รวมถึงโชว์รันเนอร์) ไปด้วยอีกอย่างน้อย 3 คน เป็นเวลา 10 สัปดาห์ตัดต่อกัน เรื่องนี้เพื่อแก้ปัญหาที่มีการร้องเรียนจากนักเขียนว่าพวกเขามีเวลาเรียนรู้ประสบการณ์การทำงานน้อยเกินไปและได้รับค่าจ้างน้อยเกินไปจนไม่ถึงเกณฑ์ที่จะรับสวัสดิการสุขภาพได้ นอกจากนี้แล้วถ้าหากซีรีส์ได้รับไฟเขียวให้มีการผลิตแล้ว ควรจะมีการจ้างงานนักเขียน-โปรดิวเซอร์ อย่างน้อย 2 คนที่เคยทำงานช่วงก่อนไฟเขียวต่อไปอีกในกระบวนการผลิตขั้นตอนเขียนบทจริง

ให้ค่าจ้างส่วนที่เหลือ (residuals) มากขึ้น

นักเขียนเรียกร้องเป็นพิเศษในที่นี้คือเรื่องค่าจ้างส่วนที่เหลือ (residuals) ที่เป็นค่าสิทธิการใช้ผลงานของผู้ผลิตงานซึ่งจะมีการเก็บจากนายจ้างทุกครั้งเวลาที่ผลงานที่พวกเขาร่วมผลิตได้รับการออกอากาศอีกรอบ ซึ่งเป็นสิ่งที่ฝ่ายนายจ้าง AMPTP เรียกว่า "โบนัสตามความสำเร็จ" แต่ค่าจ้างเหล่านี้ต่ำกว่าเดิมมากในยุคสมัยของการสตรีมมิง เมื่อเทียบกับตอนที่พวกเขาทำงานให้กับการแพร่ภาพออกอากาศทางช่องโทรทัศน์ ซึ่งจุดนี้เองเป็นแรงผลักดันอย่างหนึ่งในการที่ทำให้นักเขียนวอล์กเอาท์หยุดงานประท้วง

ในสัญญาข้อตกลงใหม่ มีการปรับเรทโบนัสการใช้ผลงานให้กับกรณีซีรีส์ทุนสูงที่จัดทำเพื่อแพลตฟอร์มสตรีมมิงเท่านั้นอย่าง  Netflix, Amazon Prime Video, Apple TV+, Max, Hulu และอื่นๆ แต่ทว่าในสัญญาใหม่นี้จะไม่ครอบคลุมไปถึงซีรีส์เก่าที่เคยฉายนอกแพลตฟอร์มสตรีมมิงมาก่อน เช่น ทางโทรทัศน์ แล้วนำมาฉายใหม่ในระบบสตรีม นักเขียนซีรีส์เก่าจะไม่ได้รับค่าโบนัสการถูกนำผลงานมาใช้ซ้ำ

ในสัญญาใหม่ระบุว่า นักเขียนจะได้รับโบนัสในวงเงินระหว่าง 9,000-16,400 ดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อตอน หรือได้รับ 40,500 ดอลลาร์สหรัฐฯ ในกรณีเป็นภาพยนตร์ที่มีการลงทุนมากกว่า 30 ล้านดอลลาร์ ถ้าหากว่าซีรีส์หรือภาพยนตร์ที่ได้รับการจัดทำเพื่อสตรีมมิงโดยเฉพาะเหล่านี้ มีผู้ชมร้อยละ 20 ขึ้นไปจากจำนวนสมาชิกแพลตฟอร์มนั้นๆ ในประเทศสหรัฐฯ ทั้งหมด เรทโบนัสดังกล่าวนี้จะเริ่มนำมาบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 1 ม.ค. 2567 เป็นต้นไป

ในแง่ของสมาชิกผู้รับชมจากต่างประเทศนั้น สัญญาใหม่ระบุว่าให้มีการพิจารณาโดยคำนึงถึงสมาชิกที่มาจากทั่วโลกนอกเหนือจากสหรัฐฯ ซึ่งคิดเป็นการเพิ่มขึ้นร้อยละ 76 (รวมถึงการเพิ่มขึ้นร้อยละ 2.5 ในระดับฐาน) ของค่าจ้างส่วนที่เหลือจากจำนวนผู้ชมต่างชาติ โดยพิจารณาจากแพลตฟอร์มที่มีผู้สมัครสมาชิกมากที่สุดระยะเวลาตลอด 3 ปีที่ผ่านมา เช่น ภายในระยะเวลา 3 ปี ค่าจ้างส่วนที่เหลือจะเพิ่มขึ้นจากเดิม คือ 18,684 ดอลลาร์ต่อ 1 ตอน เป็น 32,830 ดอลลาร์ ซึ่งสัญญาจ้างใหม่นี้คล้ายกับที่บรรจุไว้ในสัญญาจ้างของสมาคมผู้กำกับแห่งอเมริกาเมื่อเดือน พ.ค. ที่ผ่านมา

กรณี "ปัญญาประดิษฐ์"

ปัญหาเรื่องการใช้ปัญญาประดิษฐ์ในงานเขียนส่งผลให้นักเขียนแสดงความกังวลว่ามันจะถูกนำมาใช้แทนที่ หรือถูกใช้ในเชิงทำลายกระบวนการเชิงสร้างสรรค์ ทำลายเครดิตความน่าเชื่อถือหรือส่งผลต่อลิขสิทธิแยกย่อยของนักเขียน

ทำให้ในสัญญาใหม่มีการระบุปกป้องกระบวนการเชิงสร้างสรรค์ด้วยการระบุห้ามใช้ระบบปัญญาประดิษฐ์หรือ AI ในหลายแง่ เช่น ให้อำนาจสมาคมนักเขียนในการต่อต้านการใช้ผลงานของนักเขียนไปในการฝึกโปรแกรมปัญญาประดิษฐ์

เนื้อหาจากสมาคมนักเขียนอเมริกันระบุว่า "ระบบปัญญาประดิษฐ์ไม่สามารถเขียน หรือรีไรท์ งานเขียนใดๆ และผลงานที่มาจากการสร้างของปัญญาประดิษฐ์ไม่สามารถนำมาใช้ทำลายความน่าเชื่อถือหรือลิขสิทธิแยกย่อยของนักเขียนได้"

"นักเขียนสามารถเลือกที่จะใช้ปัญญาประดิษฐ์ในการทำงานรับจ้างเขียนของตัวเองได้ถ้าหากทางบริษัทยินยอม ตราบใดที่นักเขียนยังคงปฏิบัติงานอยู่ในกรอบนโยบายของบริษัทที่นำมาปรับใช้ได้ แต่ทางบริษัทไม่สามารถขอให้นักเขียนใช้ซอฟต์แวร์ปัญญาประดิษฐ์ (เช่น ChatGPT) ในการจ้างเขียนงานได้"

"ทางบริษัทจะต้องเปิดเผยต่อนักเขียนว่ามีเนื้อหาส่วนใดหรือไม่ที่มอบให้นักเขียนที่เป็นเนื้อหามาจากการสร้างโดยระบบปัญญาประดิษฐ์หรือมีเนื้อหาจากปัญญาประดิษฐ์รวมอยู่ด้วย"

"ทาง WGA ขอสงวนสิทธิในการที่จะยืนยันความชอบธรรมตามกฎหมายว่าการนำผลงานของนักเขียนไปใช้ในการฝึกปัญญาประดิษฐ์นั้นถูกห้ามโดยกฎหมายธุรกิจและกฎหมายอื่นๆ"

พัฒนาสภาพการจ้างคนเขียนบท

สัญญาใหม่มีการระบุพัฒนาสภาพการจ้างคนเขียนบทให้ดีขึ้นด้วยการทำให้แน่ใจว่าคนเขียนบทส่วนมากจะได้รับค่าจ้างในการถูกใช้งาน "ขั้นที่สอง" ซึ่งหมายถึงการจ้างให้ทำการรีไรท์บทฉบับร่างอย่างน้อยหนึ่งครั้ง ในเบื้องต้นแล้วทาง AMPTP เสนอว่าจะยอมรับข้อตกลงเหล่านั้นเฉพาะกับบทที่เป็นต้นฉบับใหม่เท่านั้น ไม่ใช่งานที่มาจากทรัพย์สินทางปัญญาที่มีอยู่แล้ว (เช่น การเขียนบทซีรีส์ที่ชื่อ The Witcher จะถือว่าเป็นการนำทรัพย์สินทางปัญญาที่มีอยู่แล้วคือวิดีโอเกม The Witcher มาใช้-อธิบายเพิ่มเติมโดยผู้แปล) หรือเป็นการนำงานชิ้นเก่ากลับมาสร้างต่อหรือนำกลับมาทำใหม่

ทาง WGA กังวลว่าการใช้เงื่อนไขจ่ายค่าจ้างคนเขียนบทแบบนี้จะจูงใจให้สตูดิโอต่างๆ หันมาเน้นทำรีเมคและงานจากทรัพย์สินทางปัญญาที่มีอยู่แล้วมากกว่าผลงานใหม่ ทำให้ในข้อตกลงใหม่ทางสมาคมนักเขียนฯ ระบุให้ต้องมีการจ่ายค่าจ้าง "ขั้นตอนที่สอง" ทุกครั้งที่มีการจ้างนักเขียนบทให้เขียนร่างแรกของบท โดยคิดเป็นร้อยละ 200 ของอัตราค่าจ้างขั้นต่ำสุดหรือน้อยกว่านั้น โดยครอบคลุมทั้งบทดั้งเดิมและบทที่ไม่ใช่บทดั้งเดิมด้วย ซึ่งข้อสัญญาใหม่ยังรวมไปถึงบทที่มีการซื้อต่อมาจากภายนอกกระบวนการผลิตโดยทั่วไปด้วย

อีกเรื่องหนึ่งที่นักเขียนมองว่าเป็นปัญหาในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาคือการที่พวกเขาได้รับค่าเขียนบทช้า ในสัญญาใหม่ระบุให้คนเขียนบทที่ได้รับค่าจ้างร้อยละ 200 ของอัตราค่าจ้างขั้นต่ำสุดหรือน้อยกว่านั้นจะต้องได้รับค่าจ้างครึ่งหนึ่งตั้งแต่เริ่มต้นทำสัญญา ถ้าหากว่าคนเขียนบทไม่ได้ส่งบทฉบับร่างภายใน 9 สัปดาห์ ก็จะมีการจ่างค่าจ้างอีกร้อยละ 25 และที่เหลือร้อยละ 25 จะมีการจ่ายหลังจากที่ส่งบทหรือฉบับร่างของบทเรียบร้อยแล้ว

นอกจากนี้คนเขียนบทสำหรับผลงานแบบทำให้กับสตรีมมิงที่มีงบประมาณ 30 ล้านดอลลาร์ขึ้นไป จะได้รับค่าตอบแทนบทเพิ่มจากเดิมร้อยละ 18 เป็น 100,000 ดอลลาร์ต่อเรื่อง นอกจากนี้ยังจะได้ค่าจ้างส่วนที่เหลือเพิ่มขึ้นร้อยละ 26 เป็น 216,000 ดอลลาร์ในช่วงตลอด 3 ปีที่มีการเผยแพร่ผลงานในแพลตฟอร์มสตรีมมิงที่ใหญ่ที่สุด เมื่อนับรวมกับการขึ้นค่าจ้างส่วนที่เหลือจากสมาชิกต่างชาติแล้วก็จะถือว่าเพิ่มขึ้นร้อยละ 49 เมื่อเทียบกับสัญญาจ้างก่อนหน้านี้ในปี 2563

ปรับรูปแบบค่าจ้างทีมนักเขียน ให้ถึงเกณฑ์การรับสวัสดิการ

สำหรับทีมนักเขียนที่ต้องทำงานเป็นคู่หรือทำงานเป็นกลุ่ม ภายใต้สัญญาของสมาคมแล้ว พวกเขามักจะได้รับค่าจ้างต่อปีไม่มากพอที่จะมีสิทธิ์ได้รับสวัสดิการสุขภาพ เพราะว่าค่าจ้างที่จ่ายให้กับนักเขียนเป็นคู่หรือเป็นทีมจะต้องถูกแบ่งให้กับกลุ่มนักเขียนสองคนหรือมากกว่านั้น ยิ่งทำให้ยากที่จะมีรายได้มากพอที่จะมีคุณสมบัติรับสวัสดิการ

สัญญาจ้างใหม่ได้แก้ปัญหาที่ทีมนักเขียนเผชิญ ด้วยการให้คำนวนอัตราค่าจ้างของนักเขียนทั้งสองคนหรือเป็นทีมรวมกันไปเลย ตอนที่มีการคำนวนอัตราค่าจ้างที่มากพอจะมีสิทธิได้รับสวัสดิการสุขภาพ ถึงแม้ว่ารายได้จริงๆ ของทั้งสองคนหรือของทีมจะมาจากค่าจ้างที่เอาไปแบ่งกันก็ตาม

ทางสมาคมนักเขียนอเมริกันระบุว่า "นักเขียนแต่ละคนในทีมนักเขียนที่ได้รับการจ้างวานให้เขียนบทเดียวกันจะมีสิทธิจ่ายเงินสมทบเพื่อรับบำนาญหรือสวัสดิการสุขภาพตามค่าจ้างที่ถึงเกณฑ์ในแบบเดียวกับการจ่ายค่าจ้างให้กับนักเขียนคนเดียว แทนที่จะคำนวนจากค่าจ้างที่แบ่งกันแล้วในการเอามาพิจารณาค่าจ้างที่ถึงเกณฑ์ได้รับสิทธิ นอกจากนี้แล้วทีมเขียนบทที่ได้รับการจ้างวานให้เขียนซีรีส์ จะมีการคิดอัตราจ่ายเงินสมทบสำหรับแต่ละคนโดยคิดตามอัตราค่าจ้างขั้นต่ำต่อสัปดาห์แบบเต็ม แทนการคิดเป็นครึ่งหนึ่งของอัตราค่าจ้างขั้นต่ำต่อสัปดาห์"

เรียบเรียงจาก

New WGA Contract Explained: AI Is Not a Writer, Solo Scribe Shows Don't Need Minimum Staff and More, MSN, 29-09-2023

Summary of the 2023 WGA MBA, WGA