ศูนย์ข่าวภาคเหนือ-24  ส.ค.2548              แก่เหมืองฝายโบราณครวญ "ทักษิณ" ไม่รักบ้านเกิด สั่งรื้อฝายโบราณที่สร้างสมัยพระเจ้ามังราย  เรียกร้องให้ระงับคำสั่งรื้อ  ก่อนที่แผ่นดินเชียงใหม่-ลำพูนจะลุกเป็นไฟ

นายหมื่น  ทิพยเนตร  ผู้อาวุโสวัย  77  ปี  ประธานเหมืองฝายพญาคำ  อ.เมือง  จ.เชียงใหม่  กล่าวว่า  ตั้งแต่เป็นประธานเหมืองฝายมากว่า  40  ปี  ก็เคยรู้เคยเห็นมาอยู่ว่า เคยมีน้ำท่วมแบบนี้  แต่ไม่เคยคิด เหมือนกับ พ.ต.ท.ทักษิณ  ชินวัตร  นายกรัฐมนตรี  ที่ออกมาพูดว่า  สาเหตุที่น้ำท่วมนั้นมาจากฝาย  3  แห่ง  ซึ่งเป็นไปไม่ได้  เพราะตัวฝายนั้นอยู่ในระดับต่ำกว่าขอบพนังถนนอยู่แล้ว

"จริงๆ  โครงการที่จะรื้อฝายพญาคำ  ฝายท่าวังตาล  และฝายหนองผึ้งนั้นมีมานานแล้ว  ตั้งแต่สมัยรัฐบาลของนายบรรหาร  ศิลปอาชา  แต่หลังจากที่พวกเราไปยื่นหนังสือคัดค้าน  เนื่องจากจะส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตของชาวบ้านในเขตเชียงใหม่และลำพูน  และได้มีการระงับโครงการนี้ไว้

แต่มาถึงยุครัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ  ชินวัตร เป็นนายกรัฐมนตรี  และเป็นลูกคนเมือง นอกจากไม่ส่งเสริมอนุรักษ์วัฒนธรรมอันเก่าแก่นี้ไว้  กลับมีความคิดที่จะรื้อทำลายทิ้ง  ซึ่งคนเชียงใหม่  ลำพูน รับไม่ได้  และจะพร้อมที่จะออกมาเรียกร้องคัดค้านจนถึงที่สุด  แม้ว่าแผ่นดินจะลุกเป็นไฟก็ตาม" นายหมื่น  กล่าว

อย่างไรก็ตาม  ประธานเหมืองฝายพญาคำ  กล่าวย้ำอีกว่า  อยากขอให้ นายกฯ ทักษิณ  ได้คิดใหม่  และระงับการรื้อฝายทั้ง  3  แห่งนั้นไว้  ก่อนที่ปัญหาความขัดแย้งจะรุนแรงมากกว่านี้

ทั้งนี้  เหมืองฝายพญาคำ  มีอายุกว่า 1,000  ปี  สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้ามังราย  โดยในครั้งนั้น  มีเจ้าพญาคำ  เป็นผู้วางแผน และได้รวบรวมชาวบ้านในเขตปกครองพื้นที่เชียงใหม่  ลำพูน  ที่มีพื้นที่ติดต่อกัน  มาร่วมกันขุดลอกลำเหมือง  และร่วมกันสร้างฝายธรรมชาติกันขึ้น  ตั้งแต่ปี พ.ศ.1100  เป็นต้นมา

เหมืองฝายพญาคำ  จึงเป็นมรดกทางวัฒนธรรมล้านนามาช้านาน  ที่มีการผันน้ำเข้าลำเหมืองไปหล่อเลี้ยงชีวิตชุมชนตั้งแต่ ต.ท่าศาลา  อ.เมือง จ.เชียงใหม่  ยาวไปถึงเขต อ.สารภี  จ.เชียงใหม่  จนถึงเขต ต.ป่าแดด  อ.เมือง  จ.ลำพูน  ซึ่งนายหมื่น  ทิพยเนตร  ได้สืบทอดเป็นประธานเหมืองฝายพญาคำ  มาตั้งแต่ปี พ.ศ.2497  มาจนถึงปัจจุบัน  โดยมีผู้ใช้น้ำในชุมชนลักษณะกึ่งเมืองกึ่งชนบท  ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมด  204  หมู่บ้าน  และมีพื้นที่รับน้ำทั้งหมดประมาณ  30,000  กว่าไร่