คปก. เปิดช่องกฎหมายแพ่งกรณีฟ้องคดีกลุ่ม ให้สามารถตั้งองค์กรเอกชนเป็นผู้ฟ้องแทนและฟังเสียงประชาชนก่อนออกข้อกำหนดการบังคับคดี

คณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย (คปก.) โดยศาสตราจารย์ ดร.คณิต ณ นคร ประธานฯ ได้ทำบันทึกความเห็นและข้อเสนอแนะร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง (ฉบับที่...) พ.ศ.... (การดำเนินคดีแบบกลุ่ม) เสนอต่อนายกรัฐมนตรีและประธานสภานิติบัญญัติแห่งชาติ โดยมีประเด็นสำคัญเกี่ยวกับกฎหมายว่าด้วยการดำเนินคดีแบบกลุ่มที่มีผู้เสียหายจำนวนมากเพื่อคุ้มครองประโยชน์ของประชาชนผู้ได้รับความเสียหาย จึงเสนอให้ผู้ได้รับความเสียหายสามารถแต่งตั้งองค์กรเอกชนที่เป็นนิติบุคคลที่ไม่แสวงหากำไรเป็นผู้ฟ้องคดีแทนและเสนอให้รับฟังความคิดเห็นจากประชาชนก่อนที่จะออกข้อกำหนดหลักเกณฑ์วิธีการและเงื่อนไขที่มีผลต่อกลุ่มบุคคล เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมและเพิ่มประสิทธิภาพในการอำนวยความยุติธรรมให้กับประชาชน

ตามที่สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ ได้เสนอร่างพระราชบัญญัติการดำเนินคดีแบบกลุ่มในการฟ้องร้องคดีที่เกี่ยวกับหลักทรัพย์ พ.ศ.. โดยคณะกรรมการกฤษฎีกาได้ปรับปรุงร่างกฎหมายดังกล่าวให้เป็นกฎหมายกลางในการดำเนินคดีแบบกลุ่ม  ซึ่งจะรวมถึงคดีละเมิด คดีผิดสัญญา คดีเรียกร้องสิทธิตามกฎหมายต่างๆ เช่น กฎหมายเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม การคุ้มครองผู้บริโภค แรงงานหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์และการแข่งขันทางการค้า เป็นต้น และรัฐบาลได้เสนอร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง (ฉบับที่...) พ.ศ..(การดำเนินคดีแบบกลุ่ม) ต่อสภานิติบัญญัติแห่งชาติ ซึ่งได้รับหลักการร่างพระราชบัญญัติไว้พิจารณาแล้ว

คณะกรรมการปฏิรูปกฎหมาย ได้ศึกษาวิเคราะห์ และรับฟังความคิดเห็นจากผู้ทรงคุณวุฒิ นักวิชาการ ทนายความ ผู้แทนจากหน่วยงานของรัฐและผู้แทนเอกชน เพื่อประมวลวิเคราะห์ จัดทำความคิดเห็นและข้อเสนอแนะโดย คปก.ตระหนักดีว่า การบริหารจัดการคดีที่มีผู้ได้รับความเสียหายจำนวนมาก กระบวนการและขั้นตอนจะแตกต่างจากการดำเนินคดีแพ่งสามัญทั่วไป ดังนั้น เพื่อคุ้มครองประโยชน์ประชาชนผู้เสียหาย จึงเสนอให้ผู้ได้รับความเสียหายสามารถแต่งตั้งองค์กรเอกชนที่เป็นนิติบุคคลที่ไม่แสวงหากำไร เข้าช่วยเหลือโดยเป็นผู้ฟ้องคดี สำหรับที่ร่างกฎหมายจะกำหนดให้ ให้ประธานศาลฎีกามีอำนาจในการออกข้อกำหนดเกี่ยวกับกระบวนการพิจารณาหรือการบังคับคดี ที่มีผลต่อกลุ่มบุคคลนั้น  

คปก. เสนอให้รับฟังความคิดเห็นจากประชาชนหรือผู้มีส่วนได้เสียก่อนที่จะออกข้อกำหนดดังกล่าว เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมและเพิ่มประสิทธิภาพในการอำนวยความยุติธรรมให้ประชาชน ส่วนการเรียกร้องค่าเสียหายนั้น

คปก. เสนอให้มีการกำหนดให้ศาลมีอำนาจสงวนไว้ในคำพิพากษาในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดค่าเสียหายไว้โดยไม่กำหนดระยะเวลาสำหรับคดีที่ความเสียหายที่เกิดขึ้นยังไม่ชัดเจนหรือความเสียหายในอนาคต เพื่อช่วยลดการฟ้องคดีที่ซ้ำซ้อนที่มีข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายอย่างเดียวกัน

นอกจากนั้นยังเสนอให้คุ้มครองสิทธิแก่ผู้เสียหายในการรับทราบข้อมูลของการดำเนินคดีแบบกลุ่ม  รวมทั้งให้ขยายระยะเวลาในการประกาศคำสั่งอนุญาตให้ดำเนินคดีแบบกลุ่มทางหนังสือพิมพ์รายวันที่แพร่หลายจากเดิมที่ร่างฯ กำหนดไว้เป็นเวลา 3 วัน ให้แก้ไขเป็นไม่น้อยกว่า 15 วัน

ทั้งนี้ คปก. มีความเห็นว่าการดำเนินคดีแบบกลุ่มที่เกี่ยวข้องกับผู้เสียหายจำนวนมาก ย่อมทำให้มีเอกสารที่เกี่ยวข้องต่อการพิจารณาเป็นจำนวนมาก จึงเสนอให้มีการแต่งตั้งเจ้าพนักงานคดีเพื่อทำหน้าที่ตรวจสอบความถูกต้องของพยานหลักฐานและทำความเห็นเบื้องต้นให้ศาลได้พิจารณาถึงความเหมาะสมที่จะให้อนุญาตดำเนินคดีแบบกลุ่มต่อไป ซึ่งจะช่วยลดภาระของศาลได้เป็นอย่างมาก