‘สุรชาติ’ เตือน ‘Lone Wolf’ ภัยก่อการร้ายยุคใหม่ โลกทั้งโลกคือสนามรบ

‘สุรชาติ’ ระบุปัญหาความมั่นคงและก่อการร้ายหลังยุคสงครามเย็นเปลี่ยน อินเทอร์เน็ตเป็นตัวเผยแพร่อุดมการณ์ที่ใหญ่ที่สุด ผู้ลงมือเป็น 'Lone Wolf' หรือหมาป่าเดียวดาย ทำเองคนเดียว ไม่ขึ้นกับองค์กรใหญ่ พุ่งเป้าหมายอ่อนที่ป้องกันตัวเองไม่ได้ เตือนรัฐไทยจะป้องกันได้ต้องเริ่มจากการตระหนักรู้

สุรชาติ บำรุงสุข (แฟ้มภาพ)

8 กรกฎาคม 2559 วิทยาลัยสหวิทยาการ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้จัดการประชุมวิชาการระดับชาติ ‘สหวิชาการ 2559’ ขึ้น โดยในช่วงเช้ามีการเสวนาเรื่อง ‘การก่อการร้ายในศตวรรษที่ 21: ภัยคุกคามไร้พรมแดน’ ที่แสดงให้เห็นว่า การก่อการร้ายและปัญหาความมั่นคงในศตวรรษที่ 21 เปลี่ยนโฉมไปมากนับตั้งแต่สิ้นสุดยุคสงครามเย็น นับเป็นความท้าทายที่โลกต้องเผชิญร่วมกัน

โดย สุรชาติ บำรุงสุข อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า ในยุคก่อนสงครามเย็น ปัญหาด้านความมั่นคงมีเพียงโจทย์เดียวคือปัญหาคอมมิวนิสต์ แต่ภายหลังสงครามเย็นยุติและกำแพงเบอร์ลินหักพังลง คอมมิวนิสต์ไม่ใช่ปัญหาความมั่นคงของโลกอีกต่อไป ความมั่นคงเริ่มมีมิติหลากหลายขึ้น ทั้งเรื่องสิ่งแวดล้อม ความมั่นคงมนุษย์ จนถึงการก่อการร้าย

สุรชาติขยายความว่า หลังเหตุการณ์ 9/11 เมื่อปี 2544 ภัยก่อการร้ายมีความชัดเจนมากขึ้น ที่สำคัญเป็นการก่อการร้ายในบริบทใหม่ที่มีลักษณะข้ามพรมแดน โดยอาศัยอินเทอร์เน็ตเป็นตัวเผยแพร่แนวคิดอุดมการณ์ สุรชาติอธิบายย้อนกลับไปยังกลุ่มก่อร้ายอัลกออิดะห์ว่า

“การก่อตัวขององค์กรติดอาวุธชุดนี้เกิดบนบริบทที่การสื่อสารเป็นสมาร์ทหมายความว่าการสื่อสารไม่จำเป็นต้องทำในวิธีเก่าในทางทหาร แต่เราจะเริ่มเห็นคนที่เริ่มออกมาปฏิบัติการอย่างกรณีขับเครื่องบินพุ่งชนตึก วันนี้อาวุธไม่ใช่เครื่องบินทิ้งระเบิด เครื่องบินโดยสารพลเรือนกลายเป็นอาวุธที่น่ากลัวที่สุด ในบริบทแบบนี้โจทย์ก่อการร้ายเริ่มเปลี่ยน”

แต่การเคลื่อนไหวของอัลกออิดะห์เริ่มแผ่วลงหลังจากสหรัฐฯ เข้าไปล้มรัฐบาลตาลีบันในแอฟกานิสถานและอิรัก แต่ปัญหาไม่จบ ทั้งยังนำพาอัลกออิดะห์ในอิรักให้ตัดสินใจขับเคลื่อนเอง ประกาศตัวเป็นรัฐอิสลามไม่ได้อยู่ภายใต้โครงสร้างอัลกออิดะห์แบบเดิม สิ่งที่โลกกำลังเห็นคือการกำเนิดของขบวนชุดใหม่ ซึ่งมีลักษณะที่แตกต่างไปคือ การไม่รู้ว่าคนที่ปฏิบัติการเป็นไอเอสหรือไม่

หลังเหตุการณ์การก่อการร้ายหลายจุดในปารีสในปี 2557 ลักษณะการก่อการร้ายเริ่มมีลักษณะเป็น Lone Wolf หรือหมาป่าตัวเดียว หมายความว่ามีคนที่เปิดรับอุดมการณ์ผ่านอินเทอร์เน็ต กล่าวคืออินเทอร์เน็ตกลายเป็นเครื่องมือการจัดตั้งที่ใหญ่ที่สุดในภาษาซ้ายเก่า เกิดการปฏิบัติการแบบบุกเดียวหลายเหตุการณ์

“เราเริ่มเห็นปฏิบัติการของคนคนเดียว แล้วเป็นหมาป่าตัวเดียวที่ไม่ได้อยู่ในเครือข่ายหรือโครงสร้างขององค์กรขนาดใหญ่ ยุคหลัง 11 กันยา เป็นการปฏิบัติการที่อยู่ภายใต้เครือข่ายของอัลกออิดะห์ แต่โลกปัจจุบันเริ่มไม่ใช่ วันนี้ ผมกำลังสงสัยว่าเราอยู่ในยุค Post Paris Attack และการก่อการร้ายไม่ได้พุ่งเป้าไปที่ฮาร์ด ทาร์เก็ต แต่เป็นซอฟต์ ทาร์เก็ตที่เป็นเป้าหมายเปิดหรือโจมตีในที่สาธารณะโดยไม่เลือกที่ เช่นกรณีมุมไบปี 2551 และก่อเหตุพร้อมกันหลายจุด”

สุรชาติกล่าวว่า ในบริบทเช่นนี้ คำถามจึงไม่ใช่ว่าจะเกิดเหตุการณ์หรือไม่ หรือจะเกิดเมื่อไหร่ เพราะคำตอบคือเกิดได้ทุกเวลา

“เราเริ่มเห็นการขยายความคิดของไอเอสเข้ามาในอาเซียนอย่างในฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย มาเลเซีย โจทย์ชุดนี้เป็นโจทย์ที่ใหม่ที่สุดในมิติความมั่นคง แต่ก็มีการถกเถียงว่าคนคนเดียวปฏิบัติการไม่ได้ ถูกต้องครับ แต่นั่นหมายความว่าเรากำลังเจอหมาป่าคอกเดียว อย่างกรณีระเบิดรถไฟในกรุงมาดริด สเปน ที่ตอนแรกเชื่อว่าอัลกออิดะห์เป็นคนทำ แต่โดยข้อมูลระยะหลังเป็นที่ยอมรับกันว่าเป็นหมาป่าคอกเดียว คือรับอุดมการณ์แล้วตัดสินใจทำเองเป็นทีม ทีมพวกนี้ไม่อยู่ในเครือข่ายโครงสร้างองค์กรขนาดใหญ่

“กระบวนทัศน์สงครามขนาดใหญ่เปลี่ยนไปแล้ว โอกาสที่รัฐกับรัฐจะสู้รบกันก็เปลี่ยน แต่ความรุนแรงจะมาจากตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐที่สามารถทำสงครามกับรัฐได้ และกระบวนทัศน์นี้กำลังเปลี่ยนชีวิตของพวกเรา โลกทั้งโลกคือสนามรบ และสงครามในศตวรรษที่ 21 พื้นที่ในการรบอยู่ในเมือง”

ขณะเดียวกัน ผู้ปฏิบัติการก็มีอายุน้อยลง มีความรู้ และเป็นชนชั้นกลาง กลายเป็นตัวขับเคลื่อนหลักในการปฏิบัติ แตกต่างจากทฤษฎีเดิมที่ว่าคนจนเข้าร่วมสงครามปฏิวัติ และเงื่อนไขการก่อการร้ายผูกโยงกับศาสนา ชุมชน ชาตินิยม ที่ผสมผสานเป็นเรื่องเดียว ไม่ได้แยกขาดจากกันอีกต่อไป บริบทเช่นนี้ทำให้การก่อการร้ายกลายเป็นสัญลักษณ์เชิงอัตลักษณ์ของคนที่ตัดสินใจแสดงออก

เมื่อกล่าวถึงความพร้อมของไทยในการรับมือกับภัยความมั่นคงรูปแบบใหม่นี้ สุรชาติ อธิบายว่า

“ถ้าเราเห็นตัวแบบการทำงานด้านความมั่นคง พอสถานีรถไฟในอังกฤษถูกระเบิด ตำรวจสก็อตแลนด์ยาร์ดเอาผ้าขาวขึงปิดพื้นที่ทั้งหมด ไม่มีใครเห็นอะไรเลย แต่ของเราระเบิดราชประสงค์ วันรุ่งขึ้นฉีดน้ำทิ้งหมดเลย พร้อมไม่พร้อมท่านตอบเอง โจทย์พวกนี้ไม่ใช่เพียงความซับซ้อนเท่านั้น โจทย์แบบนี้ ความพร้อมในเครื่องหมายคำถามที่ใหญ่ที่สุด ถามว่าพร้อมแค่ไหน ยังไม่ใช่คำถามสำคัญเท่ากับตระหนักรู้หรือไม่”

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท