เปิดเอกสารแถลงนโยบายรัฐบาลประยุทธ์ 2 เตรียมเปิดสวิตช์ ส.ว. ผ่านกฏหมาย 16 ฉบับ ตามหมวด 16 การปฏิรูปประเทศ หากรัฐบาลเสียงปริ่มน้ำเกิดเพลี่ยงพล้ำ ยังใช้สวิตช์ ส.ว. หยุดร่างกฎหมายที่เสนอโดยฝ่ายค้านได้ด้วย  

ขณะที่ พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา กำลังแถลงนโยบายต่อรัฐสภาตามมาตรา 162 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย โดยคาดว่าจะมีการอภิปรายเป็นเวลา 2-3 วัน ประเด็นสำคัญของการอภิปรายในครั้งนี้อยู่ในเอกสารแถลงนโยบายความยาว 79 หน้าที่มีการเผยแพร่ต่อสาธารณชนในช่วงที่ผ่านมา ประกอบด้วยนโยบายหลัก 12 ด้าน และนโยบายเร่งด่วนอีก 12 เรื่อง

อย่างไรก็ตาม ส่วนที่ยังไม่ได้มีการพูดถึงมากนักคือส่วนท้ายของเอกสารแถลงนโยบายที่ระบุถึงกฎหมาย 16 ฉบับ ตามหมวด 16 การปฏิรูปประเทศของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 กฎหมายเหล่านี้ครอบคลุมทั้งประเด็นทางด้านกระบวนการยุติธรรม สิทธิชุมชน สิ่งแวดล้อม การปฏิรูประบบราชการ ประกอบด้วยดังนี้:

1. กฎหมายว่าด้วยการแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

2. กฎหมายว่าด้วยโทษปรับตามความสามารถในการชำระของผู้กระทำผิด

3. กฎหมายว่าด้วยการป้องกันอาชญากรรมภาคประชาชน

4. กฎหมายว่าด้วยระบบนิติวิทยาศาสตร์แห่งชาติ

5. กฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองทรัพย์สินตกค้างที่อยู่ในความครอบครองของหน่วยงานรัฐและเอกชน

6. กฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งศาลพาณิชย์หรือแผนกคดีพาณิชย์และวิธีพิจารณาคดีพาณิชย์

7. กฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งศาลสิ่งแวดล้อมและวิธีพิจารณาคดีสิ่งแวดล้อม

8. กฎหมายว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ

9. กฎหมายว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

10. กฎหมายว่าด้วยยุติธรรมชุมชน

11. กฎหมายว่าด้วยการปฏิรูประบบราชการ

13. กฎหมายว่าด้วยการอำนาจความสะดวกและการลดดุลยพินิจของราชการในการให้บริการประชาชนและการประกอบธุรกิจ

14. กฎหมายว่าด้วยการประมงแห่งชาติ

15. กฎหมายว่าด้วยการอนุรักษ์ทะเลไทย

16. กฎหมายอื่น ๆ ที่คณะรัฐมนตรีพิจารณาว่ามีความสำคัญต่อการปฏิรูปประเทศและการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ

กฎหมายเหล่านี้อาจจะส่งผลกระทบต่อชีวิตของประชาชนหลายด้าน แต่เนื่องจากกฎหมายเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของ หมวด 16 คณะรัฐมนตรีจึงสามารถผ่านกฎหมายเหล่านี้ได้ด้วยการใช้กลไก ส.ว. 250 คนที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้ง โดยอาศัยมาตรา 270 ที่ระบุว่า “ร่างพระราชบัญญัติที่ตราขึ้นเพื่อดำเนินการตามหมวด 16 การปฏิรูปประเทศ ให้เสนอและพิจารณาในที่ประชุมร่วมกันของรัฐสภา”

เพื่อเปิดใช้สวิตช์ ส.ว. รัฐธรรมนูญระบุให้คณะรัฐมนตรีแจ้งและแนบร่างพระราชบัญญัติที่จะตราขึ้นเพื่อดำเนินการตามหมวด 16 การปฏิรูปประเทศต่อประธานรัฐสภา (นายชวน หลีกภัย) จากนั้นให้ประธานรัฐสภาเสนอเรื่องต่อคณะกรรมการสวิตช์​ ส.ว. ซึ่งประกอบด้วยประธานวุฒิสภาเป็นประธาน (พรเพชร วิชิตชลชัย) รองประธานสภาผู้แทนราษฎรคนหนึ่ง (สุชาติ ตันเจริญ หรือศุภชัย โพธิ์สุ) ผู้นำฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎร (สมพงษ์ อมรวิวัฒน์) ผู้แทนคณะรัฐมนตรีคนหนึ่ง​ (1 ใน​ ครม.​ ประยุทธ์​ 2) และประธานคณะกรรมาธิการสามัญคนหนึ่งซึ่งเลือกกันเองระหว่างประธานคณะกรรมาธิการสามัญในวุฒิสภาทุกคณะเป็นกรรมการ​ (1 ใน​​​ ส.ว.​ 250 คน)​ เพื่อวินิจฉัยโดยใช้เสียงข้างมาก จากนั้นให้ประธานสภาเป็นผู้ดำเนินการ

เป็นไปได้ว่าเนื่องจากประธานสภาผู้แทนราษฎรเป็นเพียงผู้ประสานงานและดำเนินการ ไม่มีอำนาจในการเปิด-ปิดสวิตช์ ส.ว. ตามรัฐธรรมนูญเพราะไม่มีอำนาจในคณะกรรมการพิจารณา พรรคร่วมรัฐบาลจึงยอมให้นายชวน หลีกภัยของพรรคประชาธิปัตย์นั่งเป็นประธานสภาผู้แทนราษฎร แล้วให้สุชาติ ตันเจริญจากพรรคพลังประชารัฐ และศุภชัย โพธิ์สุจากพรรคภูมิใจไทย ที่ไว้ใจได้มากกว่าเป็นรองประธานสภาผู้แทนราษฎร

ประเด็นที่น่าจับตาเช่นกันคือสวิตช์ ส.ว. อาจถูกใช้เพื่อยับยั้งร่าง พ.ร.บ. ที่เสนอโดยฝ่ายค้านได้ นอกจากให้คณะรัฐมนตรีเป็นผู้เสนอร่างกฎหมายตามหมวด 16 แล้ว รัฐธรรมนูญยังได้ให้อำนาจกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือสมาชิกวุฒิสภาจำนวนไม่น้อยกว่าหนึ่งในห้าของแต่ละสภา ในการเข้าชื่อกันร้องขอต่อประธานรัฐสภาเพื่อวินิจฉัยว่าร่างพระราชบัญญัติที่เสนออยู่ในหมวด 16 หรือไม่ด้วย ดังนั้น สมาชิก ส.ส. ฝ่ายรัฐบาล หรือ ส.ว. ที่แต่งตั้งโดย คสช. จึงอาจเข้าชื่อกันในการเปิดสวิตช์ ส.ว. เพื่อยับยั้งกฎหมายที่ ส.ส. ฝ่ายค้านอาจเสนอต่อสภาได้ เช่น กฎหมายปฏิรูปกองทัพ หรือกฎหมายอื่น ๆ เนื่องจากเป็นรัฐบาลเสียงปริ่มน้ำ รัฐบาลพลังประชารัฐจึงอาจเพลี่ยงพล้ำได้หากเกิดการแปรพักตร์ขึ้นในสภา ด้วยเหตุนี้จึงต้องมีการเตรียมแผนสำรองไว้ในรัฐธรรมนูญเพื่อให้สามารถผ่านหรือยับยั้งกฎหมายได้