ดูแบบเร็วๆ ว่าการประชุมรัฐสภาในวันที่ 17-18 พ.ย. นี้มีกี่ญัตติ ทิศทางรวมๆ ของพรรคการเมืองต่อร่างฉบับต่างๆ และความหวังที่ร่างรัฐธรรมนูญฉบับประชาชนจะผ่านมีมากน้อยแค่ไหนท่ามกลางกระแสโจมตีสารพัด
รัฐธรรมนูญบนพานแว่นฟ้า อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย
แก้...อะไร
แน่นอนว่าแก้รัฐธรรมนูญ บางคนเข้าใจว่าเป็นการแก้ไขเนื้อหาทั้งฉบับ แต่จริงๆ แล้วเนื้อหาที่มีการเสนอไปเป็นการแก้ไขเฉพาะส่วนเพื่อนำไปสู่การทำให้เกิดรัฐธรรมนูญฉบับใหม่อีกฉบับหนึ่ง
หากแบ่งตามตัวละคร จะพบว่ามีตัวละครคร่าวๆ 3 กลุ่มที่ยื่นแก้ไขรัฐธรรมนูญ ได้แก่ ฝ่ายพรรคร่วมรัฐบาล พรรคฝ่ายค้าน และประชาชนที่เข้าชื่อเสนอ หากแบ่งตามจำนวนฉบับก็จะแบ่งเป็น 7 ญัตติ โดยทั้งหมดเป็นร่างฯ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม
- ฉบับพรรคร่วมฝ่ายค้าน 5 พรรค ยกเว้นพรรคก้าวไกล สมพงษ์ อมรวิวัฒน์ กับคณะ เป็นผู้เสนอ แก้มาตรา 256 ให้สามารถตั้งสภาร่างรัฐธรรมนูญ (ส.ส.ร.) 200 คนมาจากการเลือกตั้งทั้งหมด
- ฉบับพรรคร่วมรัฐบาล แก้มาตรา 256 ให้สามารถตั้ง ส.ส.ร. โดยมาจากเลือกตั้งโดยตรง 150 คน , จากการคัดเลือกโดยรัฐสภา 20 คน , ที่ประชุมอธิการบดีฯ เลือกผู้เชี่ยวชาญและผู้มีประสบการณ์ 20 คน และสมาชิกซึ่งคัดเลือกจากนักเรียน นิสิต หรือนักศึกษา 10 คน โดยขั้นตอนตั้งแต่การเลือก ส.ส.ร.การยกร่างรัฐธรรมนูญ จนไปถึงการออกเสียงประชามติอยู่ราว 1 ปี 4 เดือน
- ฉบับพรรคร่วมฝ่ายค้าน สมพงษ์ กับคณะ เป็นผู้เสนอ ยกเลิก ม. 270 271 ตัดอำนาจ ส.ว. ในการติดตามแผนปฏิรูปประเทศ
- ฉบับพรรคร่วมฝ่ายค้าน สมพงษ์ กับคณะ เป็นผู้เสนอ แก้ ม. 159 ยกเลิก ม. 272 ตัดสิทธิ ส.ว. ชุดนี้ในการร่วมลงมติเลือกนายกฯ
- ฉบับพรรคร่วมฝ่ายค้าน สมพงษ์ กับคณะ เป็นผู้เสนอ ยกเลิก ม. 279 เพื่อยกเลิกความชอบธรรมของประกาศและคำสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)
- ฉบับพรรคร่วมฝ่ายค้าน สมพงษ์ กับคณะ เป็นผู้เสนอ แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ..) พุทธศักราช .... (แก้ไขเพิ่มเติมมาตรา 91 มาตรา 92 และมาตรา 94 และยกเลิกมาตรา 93 มาตรา 101 (4) และมาตรา 105 วรรคสาม) หรือคือการแก้ไขเพิ่มเติมเกี่ยวกับระบบการเลือกตั้ง 2 ใบ แบ่งเป็นแบบแบ่งเขตและบัญชีรายชื่อ ยกเลิกระบบคำนวณโควตาแบบ ส.ส. พึงมี ที่ใช้ในการเลือกตั้งปี 2562
- ฉบับจอน อึ๊งภากรณ์ กับประชาชนผู้มีสิทธิเลือกตั้ง จำนวน 98,041 คนเป็นผู้เสนอ หรือฉบับที่เริ่มล่ารายชื่อโดยโครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน (ไอลอว์)
บีบีซีไทยรายงานว่า 6 ร่างฯ ที่มาจากพรรคร่วมรัฐบาลและพรรคร่วมฝ่ายค้าน ได้ผ่านการพิจารณาของคณะกรรมาธิการ (กมธ.) ศึกษาร่างแก้รัฐธรรมนูญก่อนรับหลักการ ที่มีวิรัช รัตนเศรษฐ ส.ส. พรรคพลังประชารัฐและวิปรัฐบาลเป็นประธาน
ในส่วนของการได้มาของ ส.ส.ร. นั้น พรรครัฐบาลและฝ่ายค้านมีความแตกต่างอยู่ในเรื่องของที่มาของสมาชิก ส.ส.ร.
นอก-ในสภาจะทำอะไรบ้าง
ในสภาวันพรุ่งนี้จะเป็นการพิจารณาว่าจะรับญัตติใดเอาไว้บ้างจากทั้งหมด 7 ฉบับ ตามมาตรา 256 ของรัฐธรรมนูญ 2560 ญัตติแก้รัฐธรรมนูญจะเกิดมรรคผลทางนโยบายได้จะต้องได้รับการอนุมัติ 3 วาระ
ในวาระแรก ต้องได้รับเสียงมากกว่ากึ่งหนึ่งของทั้ง 2 สภา แต่ต้องมี ส.ว. อยู่ในนั้นไม่น้อยกว่า 1 ใน 3 ของวุฒิสภาทั้งหมด
ในวาระที่สองจะพิจารณาเรียงลำดับมาตรา ให้นับตามเสียงข้างมากจึงถือว่าผ่าน หลังจากนั้นรอไปอีก 15 วัน แล้วพิจารณาวาระที่สาม
ในวาระที่สามต้องมีคะแนนเสียงเห็นชอบมากกว่ากึ่งหนึ่งของสมาชิกทั้งสองสภา ต้องมี ส.ส. จากพรรคการเมืองที่สมาชิกไม่ได้ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรี ประธานสภาหรือรองประธานสภา ซึ่งในที่นี้คือพรรคฝ่ายค้าน เห็นชอบด้วยไม่น้อยกว่าร้อยละ 20 ของทุกพรรครวมกัน และมี ส.ว. เห็นชอบด้วยไม่น้อยกว่า 1 ใน 3
หากลงมติเห็นชอบแล้วก็ให้รอ 15 วัน แล้วนำร่างฯ ขึ้นทูลเกล้าฯ ถวาย เว้นเสียแต่เป็นการแก้ไขเพิ่มเติมหมวด 1 (บททั่วไป) หมวด 2 (พระมหากษัตริย์) หรือหมวด 15 (การแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ) หรือเรื่องที่เกี่ยวกับคุณสมบัติ หรือลักษณะต้องห้ามของผู้ดำรงตำแหน่งต่างๆ ตามรัฐธรรมนูญ หน้าที่หรืออำนาจของศาลหรือองค์กรอิสระ หรือเรื่องที่ทำให้ศาลหรือองค์กรอิสระปฏิบัติหน้าที่ไม่ได้ก็จะต้องให้ทำประชามติตามกฎหมายว่าด้วยการออกเสียงประชามติ ถ้าเห็นด้วยก็ให้ดำเนินการทูลเกล้าฯ ต่อไป
ประชาชาติธุรกิจเช็คเสียงองค์ประชุมในสภาพบว่าการลงมติเมื่อ 26-27 ต.ค. 2563 ในที่ประชุมสภา มีสมาชิกสภาปฏิบัติหน้าที่ได้ 732 คน เป็น ส.ส. 487 คน ส.ว. 245 คน เสียงเห็นชอบที่ไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งจึงเท่ากับ 366 เสียง
ส่วนนอกสภา กลุ่ม “ราษฎร” นัดชุมนุมที่หน้ารัฐสภาในวันที่ 17-18 พ.ย. โดยจะกดดันให้สภาลงมติรับลักการร่างฯ ฉบับประชาชน และจะมีประชาชนกลุ่มไทยภักดี นัดสวมเสื้อเหลืองมาคัดค้านการแก้รัฐธรรมนูญ 2560 ที่สภาเช่นกัน
ทิศทางฝ่ายค้าน รัฐบาล
จุรินทร์ ลักษณวิศิษฏ์ รองนายกฯ และหัวหน้าพรรคประชาธิปัตย์ระบุว่า พรรคจะสนับสนุนร่างของพรรคร่วมรัฐบาลและฝ่ายค้านในเรื่องการแก้มาตรา 256 ส่วนร่างไอลอว์จะให้เป็นหน้าที่ของวิปในการหารือกัน ย้ำว่าไม่แก้หมวด 1 หมวด 2 (ที่มา: สำนักข่าวไทย)
สมพงษ์ อมรวิวัฒน์ หัวหน้าพรรคเพื่อไทย แถลงผลประชุมหัวหน้าพรรคฝ่ายค้านว่า 6 พรรคฝ่ายค้านมีมติรับหลักการร่างแก้รัฐธรรมนูญทั้ง 7 ร่าง (ที่มา: สำนักข่าวไทย)
พัชรินทร์ ซำศิริพงษ์ โฆษกพรรคพลังประชารัฐแถลงมติพรรคว่า ยืนยันตามมติวิปรัฐบาล รับหลักการร่างฯ ของพรรคร่วมรัฐบาลและฝ่ายค้านเรื่องมาตรา 256 ให้ตั้ง ส.ส.ร. ส่วนร่างที่ 3-6 งดออกเสียง ส่วนร่างฉบับประชาชน จะรอฟังสมาชิก ส.ส. ฝ่ายค้าน รัฐบาลและ ส.ว. ก่อน (ที่มา: ไทยโพสท์)
ชวน หลีกภัย ประธานรัฐสภากล่าวว่าการลงมตินั้น หากรับร่างฯ ก็จะไปต่อ แต่ถ้าไม่รับก็จะตกไป ประเด็นคือจะนำร่างใดเป็นหลักในการพิจารณา (ที่มา: ไทยโพสท์)
ผู้สื่อข่าวมติชนรายงานว่า ค่อนข้างเป็นที่แน่นอนว่าการลงมติเรื่องการแก้มาตรา 256 แต่อีก 4 ฉบับที่เหลือที่ไม่ใช่ฉบับจากไอลอว์ มีแนวโน้มจะไม่ผ่านความเห็นชอบจากที่ประชุมรัฐสภา จะมีเพียงเสียงฝ่ายค้านเท่านั้นที่จะลงมติให้ทั้ง 4 ร่าง
กระแสโจมตีร่างฯ ฉบับประชาชน
กระแสโจมตีร่างฯ ฉบับประชาชนที่เริ่มล่าชื่อโดยไอลอว์มีมากขึ้นเรื่อยๆ ในช่วงที่การแก้รัฐธรรมนูญใกล้เข้ามา ทั้งการโจมตีว่าไอลอว์รับทุนจากแหล่งทุนต่างประเทศโดยอุ๊ หฤทัย ม่วงบุญศรี การบอกว่าร่างฯ ฉบับไอลอว์มีการแก้หมวด 1 หมวด 2 โดยไพบูลย์ นิติตะวัน ส.ส. พรรคพลังประชารัฐ หรือการชี้นำว่าการสรรหาตุลาการองค์กรอิสระ รวมทั้ง ป.ป.ช. ใหม่มีจุดมุ่งหมายให้คนที่ถูกวินิจฉัยจาก ป.ป.ช. ว่ามีความผิดเป็นโมฆะโดยสิระ เจนจาคะ ส.ส. พรรคพลังประชารัฐ
เมื่อเปิดดูร่างฯ ฉบับประชาชน จะพบว่าไม่มีการระบุว่าจะแก้ไขหมวด 1 กับหมวด 2 ในหลักการการเปลี่ยนแปลง 11 ประเด็น
ความแตกต่างของญัตติแก้รัฐธรรมนูญของแต่ละกลุ่ม (ที่มา: ไอลอว์)
ยิ่งชีพ อัชฌานนท์ ผู้จัดการไอลอว์ให้สัมภาษณ์ประชาไทว่าการโจมตีรายละเอียดเช่นว่าเป็นความพยายามเบี่ยงประเด็น เพราะหลักการสำคัญที่ต้องการให้แก้ไขคือการรื้อถอนอำนาจ คสช. และกลับสู่หนทางประชาธิปไตย ข้อเสนอที่ส่งเข้าสภาไม่ได้เสนอให้แก้หมวด 1 และ 2 เพียงแต่ ส.ส.ร. ในฉบับประชาชนไม่ได้ล็อกสเปคว่าห้ามแตะหมวด 1 และ 2 ในขณะที่พรรคร่วมรัฐบาลและฝ่ายค้านมีการพูดว่าห้ามแตะหมวด 1 และ 2 ซึ่งก็น่าแปลก เพราะ ส.ส.ร. ในสมัยก่อนนี้ก็ไม่มีการพูดว่าจะเขียนบางเรื่อง ไม่เขียนบางเรื่อง
ในส่วนข้อครหาเรื่องการนิรโทษกรรมที่จะเกิดขึ้นจากการสรรหากรรรมการองค์กรอิสระอย่างเช่น ป.ป.ช. นั้น ยิ่งชีพระบุว่า ที่ต้องการเสนอนั้นไม่ได้มีความต้องการนิรโทษกรรมใคร แต่ต้องการให้แก้ไขที่มาของกรรมการองค์กรอิสระที่มีหน้าที่ตรวจสอบการทำงานของรัฐ อย่าง ป.ป.ช. สำนักงานตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ล้วนมีที่มาจากการคัดเลือกของ คสช. ทั้งสิ้น ไม่ว่าจะมาจากการอนุมัติของ คสช. สนช. หรือ ส.ว.
ผู้จัดการไอลอว์กล่าวต่อไปว่า ในทางเทคนิค การเข้าชื่อเสนอแก้รัฐธรรมนูญก็ไม่ได้ลงลึกไปถึงกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญบางมาตรา จึงใส่เป็นข้อเสนอยกเลิกกฎหมายรัฐธรรมนูญ แล้วถ้าสภารับไว้พิจารณาว่าที่มาขององค์กรอิสระต้องถูกยกเลิกหรือแก้ไขก็ให้รับหลักการไว้ก่อน แล้วหากไม่ต้องการให้มีการนิรโทษกรรมเกิดขึ้นก็ไปเขียนในรายละเอียดช่วงแปรญัตติก็ได้
*แก้ไขเพิ่มเติมเมื่อวันที่ 18 พ.ย. 2563 เวลา 13.50 น.
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)