องค์การตำรวจอาชญากรรมระหว่างประเทศ หรือที่เรียกกันว่า 'ตำรวจสากล' (Interpol) ได้แต่งตั้งให้เจ้าหน้าที่สันติบาลระดับสูงของจีนเป็นหนึ่งในกรรมการบริหารขององค์กรท่ามกลางเสียงวิพากษ์วิจารณ์ที่แผ่ขยายไปทั่ว ทั้งจาก ส.ส. ประเทศต่างๆ และจากกลุ่มสิทธิมนุษยชนเพราะกังวลว่าจะมีการอ้างใช้อำนาจในตำแหน่งหน้าที่เพื่อตามล่ากลุ่มผู้พลัดถิ่นที่เป็นปฏิปักษ์กับจีน

หูบินเฉิน ภาพจากทวิตเตอร์ของ Interpol

องค์การตำรวจสากลได้แต่งตั้ง หูบินเฉิน เจ้าหน้าที่ระดับสูงจากกระทรวงความมั่นคงแห่งชาติของจีนให้ดำรงตำแหน่งเป็นกรรมการบริหารของตำรวจสากลซึ่งเป็นตำแหน่งที่มีวาระ 4 ปี ท่ามกลางเสียงวิพากษ์วิจารณ์ ทั้งที่รู้กันดีว่าพรรคคอมมิวนิสต์จีน (CCP) นั้นมักจะลุแก่อำนาจอ้างใช้อำนาจ "หมายแดง" (red notice) ของตำรวจสากลในการค้นหาตัวผู้วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลจีนอย่างสันติที่อยู่ภายนอกประเทศจีน ซึ่งเป็นสิ่งต้องห้ามภายใต้กฎบัตรของตำรวจสากล

องค์การตำรวจสากล ไม่ใช่องค์การ หรือสำนักงานตำรวจที่มีอำนาจในการสืบสวนหรือจับกุม เพียงแต่ทำหน้าที่เป็นศูนย์ประสานงานระหว่างประเทศสมาชิก 194 ประเทศ และทำหน้าที่แจ้งเตือนประเทศเหล่านั้นให้เฝ้าระวังบุคคลที่ทางการกำลังจับตาดูอยู่ ผ่านการใช้ “หมาย” สีต่างๆ โดยหมายแดง จะนำมาใช้กับบุคคลผู้ที่ประเทศผู้ยื่นคำร้องต้องการจับกุมตัวเพื่อไปดำเนินคดี ส่วนหมายเหลือง ใช้เพื่อต้องการเสาะหาผู้ที่เชื่อว่าเป็นบุคคลสูญหาย เป็นต้น

สำหรับหมายแดงนี้ไม่ได้นับเป็นหมายจับ และตำรวจสากลก็ไม่ได้มีอำนาจบังคับให้ประเทศสมาชิกจับผู้ที่มีหมายแดงติดตัว การตัดสินใจจับหรือไม่จับเป็นอำนาจของประเทศนั้นๆ 100%

การแต่งตั้งฝ่ายความมั่นคงจีนมาดำรงตำแหน่งในครั้งนี้เกิดขึ้นถึงแม้ว่าก่อนหน้านี้จะมีเสียงเรียกร้องเตือนไม่ให้ตำรวจสากลทำ หนึ่งในข้อเรียกร้องเหล่านั้นมาจากจดหมายเปิดผนึกของประเทศสมาชิก 50 ประเทศของพันธมิตรรัฐสภานานาชาติด้านนโยบายจีน (IPAC) ที่เตือนว่าประเทศที่ลุแก่อำนาจในระบบตำรวจสากลไม่ควรจะได้รับตำแหน่งผู้นำที่โดดเด่นในองค์การ

กลุ่ม ส.ส. จาก IPAC ได้อ้างอิงถึงกรณีของการออกหมายแดงกับนักกิจกรรมชาวอุยกูร์ โดลคุน อิซา ทำให้เขาโดนหมายแดงของจีนติดต่อกันเป็นเวลาเกือบ 20 ปี ก่อนที่จะมีการลบหมายนี้ในปี 2561 อีกกรณีหนึ่งคือ อิดริส ฮะซัน ผู้ที่ถูกส่งตัวผู้ร้ายข้ามแดนไปจีนหลังจากที่ถูกจับกุมในโมรอกโคเมื่อเดือน ก.ค. ที่ผ่านมา โดยอาศัยการอ้างใช้หมายแดงซึ่งตอนนี้ลบทิ้งไปแล้ว

จดหมายของ IPAC ระบุอีกว่าพวกเขามีความกังวลเกี่ยวกับเรื่องที่จีนใช้อำนาจในตำแหน่งนำของตัวเองในการสร้างอิทธิพลในองค์การ ซึ่งในอดีตเคยสร้างความเสียหายต่อภาพลักษณ์ขององค์การและเป็นอันตรายต่อความเป็นกลางทางการเมือง สำหรับกรณีการแต่งตั้งหูบินเฉินเป็นเรื่องน่าเป็นห่วงเป็นพิเศษจากการที่เขาเคยเป็นมือขวาของเม็งฮงเว่ยอดีตนักการเมืองและตำรวจจีนที่เคยดำรงตำแหน่งเป็นประธานของตำรวจสากลในช่วงปี 2559-2561

ตามระเบียบการแล้วเม็งฮงเว่ยควรจะได้ดำรงตำแหน่งไปจนถึงปี 2563 แต่ในปี 2561 ก็เกิดเหตุที่เขา "หายสาบสูญ" ก่อนที่ต่อมาจะพบว่าเขาอยู่ในที่คุมขังของพรรคคอมมิวนิสต์จีนเพื่อรับโทษจำคุก 13 ปีครึ่ง จากการที่ทางการจีนอ้างว่าเขารับสินบน ทำให้เม็งฮงเว่ยพ้นจากตำแหน่งประธานตำรวจสากลในปี 2561

จดหมายจากกลุ่มประเทศ IPAC ระบุอีกว่ากรณีหูบินเฉินนับเป็นตัวอย่างที่จีนพยายามใช้อำนาจจากสถาบันทางการเมืองนานาชาติในการให้ประโยชน์กับตัวเองในด้านการกดขี่ปราบปรามประชาชน

กลุ่มสิทธิมนุษยชนที่ชื่อว่าเซฟการ์ดดีเฟนเดอร์กล่าวว่าหูบินเฉินไม่เหมาะสมที่จะทำงานในหน่วยงานตำรวจสากลจากการที่เขาเคยมีบทบาทเป็นผู้ประสานงานนานาชาติให้กับระบบการสอดแนมอิเล็กโทรนิกของจีนที่มีเครือข่ายกว้างขวางมาก่อน ซึ่งระบบเครือข่ายสอดแนมที่ว่านี้เรียกว่า "สกายเน็ต" ในจีน และ "ฟ็อกซ์ฮันท์" ในรูปแบบนานาชาติ

กลุ่มสิทธิมนุษยชนระบุว่าสันติบาลจีนใช้ฟ็อกซ์ฮันท์ในการไล่ล่าผู้ที่หลบหนีอยู่นอกประเทศจีน และใช้มันในการปฏิบัติการนอกประเทศรูปแบบอื่นๆ อย่างผิดกฎหมายนานาชาติ มีการส่งทีมไปข่มขู่คุกคามชาวจีนที่อยู่นอกประเทศและบีบบังคับให้กลับประเทศแล้วอ้างว่าพวกเขา "สมัครใจ" กลับประเทศเองทั้งที่พวกเขาใช้วิธีข่มขู่ว่าจะเล่นงานครอบครัวของเป้าหมาย นอกจากนี้บางกรณียังมีการลักพาตัวโดยตรงเกิดขึ้นนอกประเทศจีนด้วย

นับตั้งแต่ที่มีการใช้ระบบฟ็อกซ์ฮันท์ปี 2557 จนถึงปัจจุบัน ทางการจีนอ้างว่าพวกเขาใช้ตัวสอดแนมนี้บีบให้คน 9,000 คนกลับประเทศเพื่อรับโทษในจีน มีแค่เพียงไม่กี่ร้อยรายเท่านั้นที่ดำเนินการตามระบบส่งตัวผู้ร้ายข้ามแดนอย่างเป็นทางการ

มีการตั้งข้อสังเกตว่านับตั้งแต่ที่มีเสียงวิพากษ์วิจารณ์มากขึ้นเรื่อยๆ เรื่องการใช้หมายแดงของจีน ทางการจีนก็เริ่มหยุดเปิดเผยหมายแดงของตัวเองให้สาธารณะรับทราบ อย่างไรก็ตามกลุ่มสิทธิมนุษยชนก็เตือนว่าทางการจีนเริ่มใช้มาตรการของตนเองและกฎหมายความมั่นคงฉบับใหม่ที่พวกเขาบังคับใช้กับฮ่องกงเป็นฐานในการออกหมายจับมากขึ้นเรื่อยๆ

องค์กรเซฟการ์ดดีเฟนเดอร์ระบุในรายงานของพวกเขาที่ออกมาเมื่อกลางเดือน พ.ย. ที่ผ่านมาเกี่ยวกับการที่จีนใช้ตำรวจสากลว่า ในเดือน พ.ย. ทางการจีนเคยประกาศว่าการสนับสนุนให้ไต้หวันเป็นประเทศออิสระนั้นถือเป็นอาชญากรรม และผู้ที่อยู่นอกประเทศจีนก็นับเป็นผู้ที่กระทำผิดในเรื่องนี้ด้วยและจะต้องถูกนำตัวมารับโทษในจีน

สำหรับโครงสร้างกรรมการบริหารของประกอบด้วย ประธานหนึ่งราย ซึ่งปัจจุบันดำรงตำแหน่งโดย อาห์เหม็ด นาสเซอร์ อัลไรซี จากสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ มีตำแหน่งรองประธาน 3 รายที่มาจากสาธารณรัฐเชก, ไนจีเรีย และบราซิล และตำแหน่งที่เรียกว่าเป็นผู้แทนที่ปัจจุบันมีอยู่ 9 ราย รวมหูบินเฉิน

เว็บไซต์ของตำรวจสากลระบุว่าอำนาจหน้าที่ของกรรมการบริหารตำรวจสากลคือการทำหน้าที่กำกับดูแลการดำเนินการตามการตัดสินใจของสมัชชาใหญ่ตำรวจสากลและคอยกำกับดูแลการบริหารงานของสำนักเลขาธิการใหญ่ คณะกรรมการบริหารจะมีการประชุม 3 ครั้งต่อปีเพื่อกำหนดทิศทางและนโยบายขององค์การ

เรียบเรียงจาก

Interpol elects Chinese cop in charge of pursuing overseas fugitives to senior role, Radio Free Asia, 26-11-2021

ข้อมูลเพิ่มเติมจาก

• Red Notice (หมายแดง) ของ interpol คืออะไร?, True ID, 14-11-2021
• https://en.wikipedia.org/wiki/Meng_Hongwei
• Executive Commitee, Interpol