รายละเอียด

ยืนหยัดเคียงข้างวราภรณ์ อุทัยรังษี ทนายความสิทธิมนุษยชน

กรณีถูกนายชัยวัฒน์ ลิ้มลิขิตอักษรดำเนินคดีจากการทำหน้าที่ทนายความช่วยเหลือชาวกะเหรี่ยงบางกลอย-ใจแผ่นดิน

31 สิงหาคม 2565

เมื่อวันที่ 15 สิงหาคม 2565 รองสารวัตรสอบสวน สถานีตำรวจแก่งกระจาน ได้ออกหมายเรียกทนายความวราภรณ์อุทัยรังษีให้ไปพบในวันที่ 31 สิงหาคม 2565 เวลา 9.00 น. ในคดีที่นายชัยวัฒน์  ลิ้มลิขิตอักษร อดีตหัวหน้าอุทยานแห่งชาติแก่งกระจานได้แจ้งความร้องทุกข์ให้ดำเนินคดีอาญาในความผิดฐานแจ้งข้อความอันเป็นเท็จต่อเจ้าพนักงานซึ่งอาจทำให้ผู้อื่นหรือประชาชนเสียหายแจ้งข้อความอันเป็นเท็จเกี่ยวกับความผิดอาญาแก่พนักงานอัยการผู้ว่าคดีพนักงานสอบสวนหรือเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจสืบสวนคดีอาญาซึ่งอาจทำให้ผู้อื่นหรือประชาชนเสียหายรู้ว่ามิได้มีการกระทำความผิดเกิดขึ้นแจ้งข้อความแก่พนักงานสอบสวนหรือเจ้าพนักงานผู้มีอำนาจสืบสวนคดีอาญาว่าได้มีการกระทำความผิดแจ้งข้อความตามมาตรา 172 หรือมาตรา 173 เพื่อจะแกล้งให้บุคคลใดต้องรับโทษหรือรับโทษหนักขึ้นและกระทำความผิดตามตามกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง โดยเป็นที่น่าสังเกตว่า คดีนี้เงียบหายไปกว่าหนึ่งปี แต่หลังจากที่ศาลปกครองมีคำสั่งทุเลาการบังคับตามคำสั่งกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่จะมีผลทำให้นายชัยวัฒน์กลับเข้ารับราชการได้อีก พนักงานสอบสวนจึงได้มีหมายเรียกให้ทนายความวราภรณ์ไปรับทราบข้อหาดังกล่าว

มูลเหตุที่ทนายความวราภรณ์ อุทัยรังษี ถูกแจ้งความดำเนินคดีนี้เนื่องจากทนายความวราภรณ์ได้รับมอบหมายจากสภาทนายความ ให้ความช่วยเหลือด้านกฎหมายแก่ชาวกะเหรี่ยงแห่งบ้านบางกลอย-ใจแผ่นดิน เขตอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน โดยให้เป็นผู้รับมอบอำนาจจากนายคออิ มีมิ หรือปู่คออี้ ผู้นำทางจิตวิญญาณของชาวกะเหรี่ยง และเป็นผู้เสียหาย เพื่อแจ้งความร้องทุกข์ดำเนินคดีนายชัยวัฒน์กับพวกที่ร่วมปฏิบัติการในยุทธการตะนาวศรีใช้กำลังรื้อถอนเผา ทำลายสิ่งปลูกสร้างและทรัพย์สินรวมทั้งบ้านเรือนจำนวน98 หลังของชาวกะเหรี่ยงที่อยู่อาศัยทำกินในบริเวณพื้นที่บางกลอยบน-ใจแผ่นดินมาเป็นเวลายาวนาน ซึ่งถือเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนและกฎหมายอย่างร้ายแรง โดยต่อมาเมื่อเดือนเมษายน 2564 คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ (ป.ป.ท.) ได้ชี้มูลว่านายชัยวัฒน์ น่าจะมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 157 ส่งผลให้นายชัยวัฒน์ถูกลงโทษทางวินัยให้ออกจากราชการตามคำสั่งของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่132/2564  ลงวันที่ 2 เมษายน 2564 

นอกจากนี้ ก่อนที่ ป.ป.ท. จะชี้มูลความผิดนายชัยวัฒน์ศาลปกครองสูงสุดได้มีคำพิพากษาในคดีหมายเลขแดงที่ ส.660/2559 ให้กรมอุทธยาน สัตว์ป่าและพันธุ์พืช จ่ายค่าสินไหมทดแทนให้แก่ ปู่คออี้และชาวกะเหรี่ยงรวม 6 คนเป็นเงินคนละประมาณ 50,000 บาทเนื่องจากการกระทำละเมิดของนายชัยวัฒน์ และพวกต่อชาวกะเหรี่ยง ในยุทธการตะนาวศรีดังกล่าวข้างต้นด้วย 

โดยคดีปกครองดังกล่าว ปู่คออี้ ได้รับความช่วยเหลือทางกฎหมายจากทนายความวราภรณ์ อุทัยรังษี และทนายความอาสาคนอื่นๆ ของสภาทนายความ

ดังนั้น มูลนิธิผสานวัฒนธรรม องค์กรตามรายนามด้านล่างนี้ จึงออกแถลงการณ์ฉบับนี้เพื่อเสนอความเห็นและข้อเรียกร้องดังต่อไปนี้

1.ขอสนับสนุนการทำหน้าที่ในการปกป้องสิทธิมนุษยชนของทนายความ    วราภรณ์ อุทัยรังษี อย่างถึงที่สุด

2.วิชาชีพทนายความและนักกฎหมาย มีบทบาทสำคัญในการปกป้องสิทธิมนุษยชนและหลักนิติธรรมทนายความต้องสามารถปฏิบัติงานได้อย่างมีอิสระและปราศจากความหวาดกลัวโดยไม่ถูกมองว่าเป็นคู่ความเสียเองหลักการนี้ได้รับการรับรองไว้ในคำนำของหลักการพื้นฐานสหประชาชาติว่าด้วยบทบาททนายความ (UN Basic Principles on the Role of Lawyers) โดยหลักการพื้นฐานนี้ได้กำหนดมาตรการป้องกันเอาไว้ว่ารัฐต้องดูแลทนายความให้ (1) สามารถปฏิบัติหน้าที่ทางวิชาชีพของตนได้โดยปราศจากการข่มขู่ขัดขวางรังควานหรือการแทรกแซงโดยมิชอบธรรมและ (2)จะต้องไม่เผชิญกับหรือถูกข่มขู่ว่าจะถูกดำเนินคดีหรือแทรกแซงทั้งทางการบริหารทางเศรษฐกิจหรือทางอื่นใดจากการกระทำใดๆที่เกี่ยวกับการปฏิบัติหน้าที่ในทางวิชาชีพ

3.ขอเรียกร้องให้เจ้าหน้าที่ในกระบวนการยุติธรรม ทั้งในชั้นเจ้าพนักงานและในชั้นพิจารณา ได้ตระหนักว่า  ทนายความวราภรณ์ อุทัยรังษีได้ปฏิบัติหน้าที่ทนายความตามมาตรฐานจริยธรรมวิชาชีพ และในฐานะทนายความอาสาผู้ได้รับมอบหมายจากสภาทนายความ ในการให้ความช่วยเหลือทางกฎหมายแก่ประชาชนที่ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรง แต่กลับถูกแจ้งความดำเนินคดีซึ่งจะมีผลเป็นการปิดปากประชาชนไม่ให้ตรวจสอบ ร้องเรียน การปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่และหน่วยงานรัฐ ดังนั้นจึงควรพิจารณาว่าการแจ้งความดำเนินคดีทนายความวราภรณ์อุทัยรังษีเป็นการกระทำที่สุจริตหรือกลั่นแกล้งหรือไม่

4.รัฐบาลพึงกำหนดมาตรการตรวจสอบและยุติการฟ้องคดีปิดปาก และการดำเนินคดีต่างๆที่เข้าข่ายการฟ้องคดีเพื่อปิดปาก(Strategic lawsuit against public participation - SLAPPs) ต่อทนายความ นักกฎหมาย และนักปกป้องสิทธิมนุษย์ชนที่ต้องได้รับการคุ้มครองตามหลักการสิทธิเสรีภาพขั้นพื้นฐานตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนหลักการพื้นฐานสหประชาชาติว่าด้วยบทบาททนายความ และปฏิญญาว่าด้วยสิทธิและความรับผิดชอบของปัจเจกบุคคล กลุ่มบุคคลและองค์กรของสังคมในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพขั้นพื้นฐานซึ่งเป็นที่ยอมรับอย่างสากล (ปฏิญญาว่าด้วยนักปกป้องสิทธิมนุษยชน) โดยเจ้าหน้าที่รัฐในกระบวนการยุติธรรมจะต้องไม่เปิดทางให้ผู้มีอิทธิพลหรือมีผลประโยชน์ทับซ้อน ใช้กระบวนการยุติธรรมโดยไม่สุจริตโดยเด็ดขาด

5.ขอเรียกร้องให้บรรดาทนายความ โดยเฉพาะสภาทนายความ ดำเนินมาตรการเพื่อส่งเสริมสนับสนุน ปกป้องการทำหน้าที่ในการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของทนายความรวมทั้งสนับสนุนการต่อสู้คดีของทนายความวราภรณ์ อุทัยรังษี ครั้งนี้อย่างถึงที่สุดด้วย

อนึ่ง ก่อนหน้านี้นายชัยวัฒน์ได้แจ้งความดำเนินคดีนายสมัคร ดอนนาปี อดีตหัวหน้าอุทยานแห่งชาติแก่งกระจานและวุฒิบุญเลิศนักวิชาการชาวกะเหรี่ยงกรณีขอให้มีการตรวจสอบการครอบครองที่ดิน “ไร่ชัยราชพฤกษ์”ของพี่ชายนายชัยวัฒน์และคดีอื่นๆ ซึ่งศาลได้พิพากษายกฟ้องไปแล้ว มูลนิธิผสานวัฒนธรรม และองค์กรตามแถลงการณ์ฉบับนี้ขอประกาศสนับสนุนและยืนหยัดเคียงข้างการต่อสู้อย่างกล้าหาญของทนายความวราภรณ์ อุทัยรังษีจนถึงที่สุด เพื่อให้สังคมได้รับรู้ถึงความอยุติธรรมที่เกิดขึ้นกับชาวบ้านบางกลอย-ใจแผ่นดินและทนายความวราภรณ์ อุทัยรังษี รวมทั้งผู้คนที่เกี่ยวข้องอีกมากมายที่ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนมาอย่างต่อเนื่อง 

ด้วยความเคารพต่อหลักการสิทธิมนุษยชนศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และความยุติธรรม

มูลนิธิผสานวัฒนธรรม(CrCF)
สมาคมนักกฎหมายสิทธิมนุษยชน (HRLA)
มูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม (EnLAW)
มูลนิธิเพื่อสิทธิมนุษยชนและการพัฒนา (HRDF)
สมาคมสิทธิเสรีภาพของประชาชน (UCL)
ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน(TLHR)