วันนี้ (15 พ.ย.53) มีการเผยแพร่งานเขียนโดยทีมสื่อสารข้อมูลสาธารณะ TDRI ชื่อ “ความตกลง JTEPA กับปัญหาขยะมีพิษจากญี่ปุ่น: ความวิตกกังวลและความเป็นจริง” โดย  ณัฐวุฒิ ลักษณาปัญญากุล นักวิจัยอาวุโสสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) ระบุว่า หลังการบังคับใช้ความตกลง JTEPA ครบ 2 ปี ผู้เขียนได้วิเคราะห์การนำเข้าสินค้าจากญี่ปุ่นมายังประเทศไทยโดยใช้ข้อมูลของกรมศุลกากร พบว่า นับตั้งแต่ความตกลง JTEPA มีผลบังคับใช้ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2550 จนถึงเดือนธันวาคม 2552 ไม่มีการนำเข้าขยะ/ของเสียอันตรายภายใต้ JTEPA เลย

 

ทั้งนี้ งานเขียนดังกล่าวระบุเนื้อหา ดังนี้

 

ในช่วงการเจรจาระหว่างรัฐบาลไทยกับรัฐบาลญี่ปุ่นเพื่อจัดทำความตกลงหุ้นส่วนเศรษฐกิจ JTEPA (Japan-Thailand Economic Partnership Agreement) มีประเด็นหนึ่งที่กลุ่มสิ่งแวดล้อมมีความเป็นห่วงกันมากคือ การที่ความตกลง JTEPA นี้อาจทำให้ญี่ปุ่นนำเข้าขยะ/ของเสียอันตราย รวมทั้งขี้เถ้าที่เหลือจากการเผาขยะเทศบาล (municipal waste) จำนวนมาก มาทิ้งในประเทศไทย เนื่องจากไทยได้ลดภาษีศุลกากรให้แก่สินค้าใช้แล้วหรือของเสียบางรายการ

 

ในช่วงนั้น รัฐบาลไทยชี้แจงว่า ในทางกฎหมาย รัฐบาลไทยยังสามารถบังคับใช้กฎหมายด้านสิ่งแวดล้อมในประเทศได้อย่างเต็มที่ โดยความตกลง JTEPA ก็ยืนยันสิทธิของไทยในเรื่องการควบคุมการนำเข้าขยะ/ของเสียอันตรายตามกฎหมายไทย ดังนั้นขยะ/ของเสียอันตรายที่ไทยห้ามนำเข้า ก็ไม่สามารถนำเข้าได้เมื่อมีการทำความตกลง JTEPA นอกจากนี้ นักวิชาการก็ชี้ว่า การลดภาษีศุลกากรตามข้อผูกพันภายใต้ความตกลง JTEPA ก็น่าจะไม่ทำให้เกิดการไหลบ่าของขยะ/ของเสียเข้าสู่ประเทศไทย เนื่องจากเป็นการลดภาษีศุลกากรเพียงแค่ร้อยละ 1-5 เท่านั้น ซึ่งไม่น่าจะคุ้มกับค่าส่งและค่าจัดการเพื่อขอใช้สิทธิพิเศษด้านภาษี 

 

หลังการบังคับใช้ความตกลง JTEPA ครบ 2 ปี ผู้เขียนได้วิเคราะห์การนำเข้าสินค้าจากญี่ปุ่นมายังประเทศไทยโดยใช้ข้อมูลของกรมศุลกากร พบว่า นับตั้งแต่ความตกลง JTEPA มีผลบังคับใช้ตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน 2550 จนถึงเดือนธันวาคม 2552 ไม่มีการนำเข้าขยะ/ของเสียอันตรายภายใต้ JTEPA เลย โดยเฉพาะอย่างยิ่งขี้เถ้าที่เหลือจากการเผาขยะเทศบาลที่เคยเป็นห่วงกันมาก ทั้งนี้ ในหมวดที่เกี่ยวข้อง มีเฉพาะการนำเข้าสินค้าที่ใช้แล้วบางรายการ ได้แก่ ตู้แช่แข็งแบบเปิดด้านบน 2 เครื่อง (ปี 2550) โทรทัศน์สี 1 เครื่อง (ปี 2551) กล้องถ่ายภาพดิจิทัล/กล้องถ่ายบันทึกวิดีโอ 2 เครื่อง (ปี 2551) แบตเตอรี่ที่ใช้แล้ว 40 กิโลกรัม (ปี 2551) และยางที่ใช้แล้ว 6.87 ตัน (ปี 2552) เท่านั้น (ดูตารางประกอบในส่วนของปริมาณการนำเข้าภายใต้ JTEPA) 

 

ตารางดังกล่าวยังแสดงให้เห็นว่า มีการนำเข้าขยะ/ของเสีย/ของที่ใช้แล้วบางประเภทเช่น ขยะ/ของเสียเคมีภัณฑ์ ขยะพลาสติก และยางที่ใช้แล้วโดยชำระภาษีศุลกากรในอัตราปรกติเพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม การนำเข้าดังกล่าวไม่เกี่ยวข้องกับความตกลง JTEPA แต่อย่างใด 

 

ข้อมูลดังกล่าวน่าจะชี้ว่า ความวิตกกังวลที่เคยเกิดขึ้นในช่วงเจรจาทำความตกลง JTEPA นั้น น่าจะเกินเลยจากความเป็นจริงมาก และในกรณีนี้ การทำความตกลงการค้าเสรีไม่ได้มีผลต่อการทำให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมในลักษณะที่มีการกล่าวอ้างแต่อย่างใด ในทางทฤษฎี แม้การค้าระหว่างประเทศอาจมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้จริงก็ตาม แต่หลักฐานทางวิชาการที่มีอยู่ก็ยังไม่มีความชัดเจน การให้ความคิดเห็นต่อสาธารณะของฝ่ายต่างๆ จึงควรมีข้อมูลและหลักฐานต่างๆ สนับสนุน ความคิดเห็นดังกล่าวจึงจะเป็นประโยชน์ต่อสาธารณะสูงสุด

 

 

 

ประเภท	หน่วย	ปริมาณการนำเข้าทั้งหมด					ปริมาณการนำเข้าภายใต้ JTEPA
		2548	2549	2550	2551	2552	2550	2551	2552
ขี้เถ้า	ตัน	0	0	0	0	0	0	0	0
เศษน้ำมัน	ตัน	554.36	409.39	367.99	244.55	156.14	0	0	0
ขยะ/ของเสียเคมีภัณฑ์	ตัน	0	0.05	5.13	12.08	5.38	0	0	0
ขยะพลาสติก	ตัน	368.21	383.64	690.23	1,491.30	950.23	0	0	0
ยางที่ใช้แล้ว	ตัน	62.24	114.77	51.59	121.68	412.29	0	0	6.87
แบตเตอรี่ที่ใช้แล้ว	ตัน	4,098.59	160.85	54.85	58.86	82.25	0	0.04	0
เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ใช้แล้ว	เครื่อง	235.08 ล้าน	304.57 ล้าน	266.85 ล้าน	111.64 ล้าน	35.93 ล้าน	2	3	0

ที่มา: รายงานฉบับสมบูรณ์ “โครงการเพิ่มขีดความสามารถภาคอุตสาหกรรมภายใต้นโยบายเศรษฐกิจระหว่างประเทศของไทย (ระยะที่ 1)” เสนอต่อสำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม โดยสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย