บรรณาธิการบริหาร และหัวหน้าโต๊ะข่าวสำนักข่าวอีเลเว่น มีเดีย ในพม่า ถูกจับกุมตัวข้อหาให้ข้อมูลเท็จ จากบทความที่มีเนื้อหาวิจารณ์การบริหารจัดการงบประมาณอย่างสิ้นเปลือง ลุแก่อำนาจและน่าสงสัยในบริษัทที่รัฐบาลมีหุ้นเกินครึ่ง อาจโดนคุก 2 ปี และโทษปรับหากผิดจริง 2 ปีที่แล้ว สื่อเดียวกันถูกฟ้อง หลังเล่นปมหัวหน้า ครม. เงินเดือน 8 หมื่นบาท ใส่นาฬิกา 3 ล้านบาท
จำเลยทั้งสามถูกควบคุมตัวโดยเจ้านห้าที่ตำรวจ (ที่มา: Youtube/Eleven Broadcasting)
11 ต.ค. 2561 มติชนรายงานว่า ตำรวจพม่าจับกุมผู้สื่อข่าวสามคนจากสำนักข่าวอีเลเว่น มีเดีย ประกอบด้วยจอ ซอลิน บรรณาธิการบริการ (บ.ก.) นายี มิน และเพียว ไว วิน หัวหน้าโต๊ะข่าว โดยทั้งสามถูกนำตัวขึ้นศาลในนครย่างกุ้งในช่วงเช้าวันนี้ (11 ต.ค. 2561)
สำนักข่าวเดอะอิรวดีของพม่ารายงานว่าทั้งสามถูกจับกุมตั้งแต่เมื่อวานนี้ (10 ต.ค. 261) ก่อนถูกนำมาขึ้นศาลด้วยข้อหาการให้ข้อมูลเท็จ ทั้งสามถูกจับตัวเพราะบทความของพโย ไว วิน ที่ตีพิมพ์เมื่อ 8 ต.ค. ที่ผ่านมาผ่านนามปากกาชื่อพโย ไว ที่มีเนื้อหาวิพากษ์วิจารณ์การบริหารจัดการงบประมาณอย่างสิ้นเปลือง โดยยกตัวอย่างกรณีที่รัฐบาลกู้ยืมเงินไปซื้อรถโรงเรียนโดยไม่ผ่านการรับรองจากสภานิติบัญญัติ และความผิดปรกติในบริษัทนครย่างกุ้ง มหาชน ซึ่งมติชนรายงานว่าบริษัทดังกล่าวเป็นบริษัทวางโครงข่ายรถประจำทางในเมือง ซึ่งเป็นงานภายใต้การกำกับดูแลของอองซานซูจี ที่ปรึกษาแห่งรัฐ รัฐมนตรีต่างประเทศ และเป็นผู้นำพม่าในทางปฏิบัติ
บริษัทดังกล่าวมีรัฐบาลพม่าเป็นผู้ถือหุ้นใหญ่ (ร้อยละ 51) และมีเม็ดเงินลงทุนที่รัฐสภาอนุมัติไปแล้วทั้งสิ้น 64,000 ล้านจ๊าด หรือราว 1,372 ล้านบาท โดยบอร์ดอำนวยการของบริษัทประกอบด้วยรัฐมนตรีว่าการด้านไฟฟ้า อุตสาหกรรม ถนนและการคมนาคม และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังและการวางแผน
ทั้งหมดถูกส่งตัวไปยังเรือนจำอินเส่ง หากถูกตัดสินว่าผิดจริง ทั้งสามอาจต้องโทษจำคุกถึงสองปีและยังต้องจ่ายค่าปรับอีกด้วย ด้านองค์กรสื่อระหว่างประเทศออกมาแสดงความวิตกว่าการจับกุมครั้งนี้เป็นการคุกคามเสรีภาพสื่อ เป็นสัญญาณที่แสดงให้เห็นว่ารัฐบาลพม่ากำลังกลายเป็นรัฐบาลเผด็จการ
การฟ้องร้องครั้งนี้เกิดขึ้นจากผู้อำนวยการสำนักงานรัฐบาล และกรณีนี้ไม่ใช่ครั้งแรก เมื่อปี 2559 ผู้บริหารและบรรณาธิการของอีเลเว่น มีเดียถูกประธานคณะรัฐมนตรีฟ้องร้องหลังจากมีเนื้อหาในบทบรรณาธิการที่กล่าวหาว่าเขาคอร์รัปชัน แต่หลังจากนั้น อีเลเว่น มีเดียได้ออกหนังสือขอโทษและถอนคำพูด
ใจความเจ้าปัญหาในบทบรรณาธิการเมื่อปี 2559 คือการกล่าวหาว่าประธาน ครม. คนดังกล่าวมีเงินเดือนราวเดือนละ 82,500 บาทเท่านั้น แต่ใส่นาฬิกาข้อมือปาเต็ก ฟิลิปป์ ราคาราว 3 ล้านบาท ซึ่งเจ้าตัวระบุว่าเป็นของขวัญจากผู้มีพระคุณที่มีฐานะร่ำรวย
รายงานสถานการณ์สื่อในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่จัดทำโดยสมาคมสื่อมวลชนแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรือ SEAPA ที่เผยแพร่ครั้งแรกในเดือน พ.ค. 2561 พบว่าเสรีภาพสื่อในภูมิภาคนี้ได้รับการจัดอันดับจากองค์กรสื่อนานาชาติอย่างองค์กรสื่อไร้พรมแดน (RSF) ในกลุ่มอันดับล่างๆ การทำงานในฐานะสื่อเป็นเรื่องเปราะบางต่อคนทำงานมากขึ้นเรื่อยๆ ในปี 2560 SEAPA ได้บันทึกเหตุการณ์การข่มขู่ ไปจนถึงการโจมตีสื่อรอบภูมิภาคได้ถึง 128 กรณีด้วยกัน
กรณีการละเมิด หรือคุกคามสื่อนั้นถูกแบ่งเป็นการกำกับควบคุมผ่านกฎหมาย การเซ็นเซอร์เนื้อหาทั้งจากทางการและการเซ็นเซอร์ตัวเอง การดำเนินคดีกับสื่อ การข่มขู่ การทำร้าย และการฆ่า ซึ่งห้าประเภทนี้เกิดขึ้นในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ทั้งสิ้น
ประเทศฟิลิปปินส์นำโด่งมาเป็นอันดับหนึ่ง หลังการขึ้นมาของประธานาธิบดีโรดริโก ดูเตอร์เต กลุ่มฐานเสียงของเขา รวมถึงรัฐบาลเองต่างสร้างความเกลียดชังต่อสื่อมวลชนทั้งในโลกออนไลน์และโลกความเป็นจริง ทั้งยังมีการฆ่านักข่าวด้วย ซึ่งถือเป็นกรณีที่ไม่ได้รับรายงานจากประเทศอื่นในภูมิภาค รองลงมาเป็นพม่าที่มีกรณีการดำเนินคดี จับกุมและกักขังนักข่าวรวม 11 กรณี อันดับสามเป็นประเทศไทย ที่มีกรณีการเซ็นเซอร์ ระงับใบอนุญาตประกอบการอาชีพสื่อ และแบนเนื้อหาบางประการรวม 7 กรณี
อย่างไรก็ตาม จาก 128 กรณีที่มีการบันทึก มีถึง 86 กรณีที่การคุกคามสื่อเกิดจากการกระทำของรัฐ ไม่ว่าจะเป็นประมุขรัฐ เจ้าหน้าที่รัฐบาลท้องถิ่นตำรวจ ทหาร หรือหน่วยงานด้านข้อมูลข่าวสาร การสื่อสาร การรายงานข่าวในเชิงวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลหรือการบริหารรัฐ ถูกเจ้าหน้าที่ภาครัฐมองเป็นเรื่องการต่อต้านรัฐบาล นำเสนอข่าวมีอคติและไม่ยุติธรรม หรือไม่ก็ถูกกล่าวหาว่าเป็นการแทรกแซงจากต่างชาติ
นอกจากนั้น วาทกรรมเรื่องข่าวปลอม (Fake News) ที่เกิดขึ้นจากประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐฯ ถูกใช้เป็นข้ออ้างในการโจมตีสื่อที่นำเสนอข่าวที่ไม่พึงประสงค์ ยิ่งโหมกระพือการโจมตีสื่อทั้งในทางวจีกรรมและทางกฎหมายที่มีมานานแล้ว
แปลและเรียบเรียงจาก
Yangon Govt Sues Eleven Media for Offenses Against the State, The Irrawaddy, Oct. 10, 2018
Eleven Media Issue Apology Over Chief Minister Article, The Irrawaddy, Dec. 27, 2016