ทางการจีนวิจารณ์อังกฤษเร่งรับผู้อพยพฮ่องกง โจมตีผู้อพยพ 'หลงผิด' แต่กำลังเจอ 'สมองไหล'

ทางการจีนวิจารณ์ว่าอังกฤษ “แทรกแซง” กิจการภายในกรณีเร่งให้สัญชาติแก่ผู้อพยพชาวฮ่องกง อีกทั้งยังกล่าวหาว่าชาวฮ่องกงที่ต้องการอพยพไปจีนเพื่อหนีการกดขี่ลิดรอนเสรีภาพจากจีนนั้นเป็น "พวกหลงผิด" และจะมี "ชีวิตที่ยากลำบาก" ตอนไปอยู่ที่อังกฤษ

ทางการจีนวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลอังกฤษที่ให้สิทธิผู้อพยพชาวฮ่องกงได้รับวีซ่าเร็วขึ้น ผ่านโครงการที่เรียกว่า "วีซ่า BNO" ซึ่งเป็นวีซ่าที่ให้กับชาวฮ่องกงที่ถือหนังสือเดินทางอังกฤษ British National (Overseas) หรือ BNO ทำให้พวกเขาและครอบครัวสามารถพำนักอยู่ในอังกฤษได้เป็นเวลา 5 ปี และหลังจากนั้นจะสามารถขอสัญชาติได้ แต่ทางการจีนก็กล่าวหาว่าการให้วีซ่าดังกล่าวนี้เป็น "การชักใย" ผ่านนโยบายคนเข้าเมือง

โฆษกสถานทูตจีนในอังกฤษแถลงว่า ทางการจีนต่อต้านการที่อังกฤษ "ชักใย" ผ่านมาตรการวีซ่า BNO ซึ่งถือเป็นการ "แทรกแซงกิจการภายในฮ่องกง และกิจการภายในของจีน" นอกจากนี้ทางการจีนยังเรียกรองให้อังกฤษ "หยุดการแสดงแบบมือถือสากปากถือศีลที่จะสร้างความไขว้เขวให้กับชาวฮ่องกง" และให้หยุดแทรกแซงกิจการภายในของจีนด้วย

การโต้ตอบของทางการจีนครั้งนี้เกิดหลังจากกระทรวงมหาดไทยของอังกฤษเปิดให้บริการแอพฯ ให้สามารถขอวีซ่า BNO แบบเร่งด่วนได้เมื่อ 14 ส.ค. ที่ผ่านมา ซึ่งจะเป็นการเปิดทางในการให้สัญชาติและสถานะการอยู่อาศัยถาวรให้กับชาวฮ่องกงหลายล้านคน นับตั้งแต่ที่พรรคคอมมิวนิสต์จีนเริ่มทำการปราบปรามผู้คนในฮ่องกง

ทางการอังกฤษระบุว่าวีซ่าดังกล่าวนี้จะใช้เวลาดำเนินการเพียงแค่ 5 วันทำการ สำหรับคนที่รีบเดินทาง อีกทั้งยังระบุว่าเรื่องนี้เป็น "การที่ทางการอังกฤษยังคงดำเนินการต่อเนื่องตามพันธกิจที่มีต่อประชาชนชาวฮ่องกงอย่างไม่เสื่อมคลาย"

กลุ่มสิทธิมนุษยชน "ฮ่องกงวอทช์" ที่มีฐานในกรุงลอนดอน แสดงความชื่นชมต่อการเร่งให้วีซ่าชาวอ่องกงเพราะจะช่วยเหลือผู้ที่ต้องการออกจากฮ่องกงอย่างเร่งด้วนได้ แต่ทางฮ่องกงวอทช์ก็เตือนว่ารัฐบาลอังกฤษจะต้องทำมากกว่านี้ในการช่วยเหลือแก่ชาวฮ่องกงที่เข้าประเทศอังกฤษให้สามารถดำรงชีพได้

เบเนดิก โรเจอร์ ผู้อำนวยการใหญ่ของฮ่องกงวอทช์กล่าวโต้ตอบคำวิพากษ์วิจารณ์ของสถานทูตจีนว่า "ก้าวร้าวและโป้ปด" อีกทั้งยังชื่นชมการเร่งกระบวนการโดยรัฐบาลอังกฤษว่าจะช่วยเหลือประชาชนฮ่องกงที่ถูกปราบปรามหลังจากที่จีนออกกฎหมายความมั่นคงในเดือน ก.ค. 2563 ซึ่งถูกนำมาใช้ปราบปรามผู้คนจำนวนมาก

ลุค เดอ พัลฟอร์ด ผู้อำนวยการบริหารของ สหพันธ์รัฐสภาระหว่างประเทศต่อจีน (IPAC) แสดงความยินดีต่อเรื่องการให้วีซ่า เขาบอกว่าก่อนหน้านี้ต้องผ่านกระบวนการต้องรอคอยอย่างยาวนาน สร้างความไม่สะดวกอย่างมากให้กับชาวฮ่องกงบางคนที่ต้องการออกจากประเทศเพื่อเดินทางไปยังอังกฤษ

ทางการฮ่องกง เคยพยายามปิดกั้นการข้ามประเทศของชาวฮ่องกง

ก่อนหน้าที่จะมีการเร่งรัดมาตรการล่าสุด อังกฤษเคยประกาศใช้มาตรการวีซ่า BNO มาตั้งแต่วันที่ 31 ม.ค. 2564 หลังจากนั้นสองปี ก็มีชาวฮ่องกงราว 144,500 ราย ย้ายถิ่นฐานไปที่อังกฤษ และในสถิติล่าสุดจากทางการอังกฤษสำรวจเมื่อเดือน มี.ค. ที่ผ่านมาพบว่ามีชาวฮ่องกงได้รับวีซ่า BNO แล้ว 172,500 ราย แต่ทว่าทางการฮ่องกงซึ่งเป็นรัฐบาลหุ่นเชิดของจีนแผ่นดินใหญ่ก็เคยพยายามสกัดกั้นมาตรการของอังกฤษมาก่อน เช่นการยกเลิกการยอมรับหนังสือเดินทาง BNO

3 เดือน หลังจากที่อังกฤษใช้มาตรการวีซ่า รัฐบาลฮ่องกงก็แก้ไขกฎหมายคนเข้าเมืองที่อนุญาตให้หัวหน้าหน่วยงานความมั่นคงของฮ่องกงห้ามบุคคลไม่ให้ทำหนังสือเดินทางหรือเดินทางเข้าออกประเทศได้ การแก้ไขกฎหมายนี้ส่งผลให้เกิดความกังวลว่าจะนำมาอ้างใช้ปราบปรามประชาชนที่ต่อต้านรัฐบาลอย่างสันติ

อย่างไรก็ตาม เดอ พัลฟอร์ด ประเมินว่ามาตรการเร่งให้สัญชาติชาวฮ่องกงล่าสุดจากทางการอังกฤษ อาจจะเป็นการที่รัฐบาลอังกฤษเล็งเห็นว่าทางการฮ่องกงพยายามจะสกัดกั้นในเรื่องนี้ก็ได้ แต่ก็ยังคงต้องคอยจับตาดูอย่างระมัดระวังเรื่องการแทรกแซงของทางการฮ่องกง

ทั้งนี้ ฮ่องกงวอทช์ระบุว่า ธนาคารฮ่องกงยังพยายามปิดกั้นชาวฮ่องกงที่ต้องการย้ายถิ่นด้วยการจงใจริบเงินบำเหน็จบำนาญออมภาคบังคับรวมแล้ว 2,400 ล้านดอลลาร์ ของชาวฮ่องกงที่ใช้มาตรการ BNO ย้ายไปยังอังกฤษด้วย

โฆษกสถานทูตจีนระบุว่า การเร่งวีซ่าของอังกฤษนั้นเป็นการจงใจ "ป้ายสีและสร้างความปั่นป่วนให้ฮ่องกง" อีกทั้งยังระบุว่ากลุ่มชาวฮ่องกงที่้ย้ายถิ่นฐานไปอังกฤษด้วยวิธีนี้ "เป็นพวกหลงผิด" และบอกว่าชาวฮ่องกงเหล่านี้จะประสบกับช่วงเวลาที่ยากลำบากหลังย้ายไปที่อังกฤษ โดยบอกว่ามันจะเต็มไปด้วย "การกีดกันเลือกปฏิบัติ" ในอังกฤษ โดยชี้ว่า "มีกรณีเช่นนี้เกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก"

แล้วชาวฮ่องกงมีชีวิตที่ยากลำบากแบบที่ทางการจีนพูดไว้จริงไหม

Chung Kim-wah อดีตนักสังคมศาสตร์ฮ่องกงที่ตอนนี้อาศัยอยู่ในอังกฤษบอกว่า การที่สถานทูตจีนพูดถึงคนที่ลี้ภัยการเมืองออกจากฮ่องกงในแง่ไม่ดีนั้น เป็นส่วนหนึ่งของความพยายามโฆษณาชวนเชื่อของทางการเพื่อสกัดกั้นการอพยพออกจากฮ่องกง Chung Kim-Wah บอกว่าข้ออ้างเรื่องที่ชาวฮ่องกงจะใช้ชีวิตอย่างยากลำบากหรือถูกกีดกันเลือกปฏิบัติในอังกฤษนั้น ไม่ใช่ข้ออ้างที่ใหม่แต่อย่างใด

Chung Kim-Wah พูดถึงสภาพที่ชาวฮ่องกงเผชิญในอังกฤษว่า จริงอยู่ที่ถึงแม้จะมีเรื่องให้บ่นเป็นพักๆ เกี่ยวกับสภาพการจ้างงาน แต่เขาก็ไม่เคยได้ยินว่ามีชาวฮ่องกงคนใดที่เสียดายที่ได้ย้ายถิ่นฐานมายังอังกฤษเลย

สิ่งที่สร้างความทุกข์ยากให้กับชาวฮ่องกงที่ย้ายถิ่นฐานไปยังอังกฤษ เกี่ยวข้องกับสิ่งที่รัฐบาลอำนาจนิยมฮ่องกงและจีนเคยกระทำกับพวกเขามากกว่า จากการสำรวจเมื่อเดือน พ.ค. 2565 ระบุว่ามีชาวฮ่องกง 1 ใน 4 ที่ลี้ภัยไปอยู่อังกฤษบอกว่าพวกเขายังคงเผชิญกับอาการของโรคเครียดภายหลังเหตุการณ์กระทบกระเทือนต่อจิตใจ (PTSD) ที่เกิดจากการที่รัฐบาลปราบปรามพวกเขาด้วยความรุนแรงในการประท้วงเรียกร้องเสรีภาพทางการเมือง และความกลัวภยันตรายจากกฎหมายความมั่นคงของจีน

อย่างไรก็ตามมีเคยมีการสำรวจพบว่าชาวฮ่องกงที่อพยพไปอยู่ที่อังกฤษประสบกับปัญหาอย่างอื่นนอกเหนือจากโรค PTSD คือการที่พวกเขาต้องดิ้นรนในการปรับตัวเข้ากับชีวิตใหม่ในอังกฤษ การสำรวจพบว่าชาวฮ่องกงร้อยละ 70 อพยพสู่อังกฤษด้วยเหตุผลเรื่องสภาพการเมืองในฮ่องกงและความเป็นห่วงต่อความปลอดภัยของตัวเองและเสรีภาพของตัวเอง

การสำรวจดังกล่าวนี้เป็นของสื่อฮ่องกงที่มีฐานในอังกฤษชื่อ "เดอะ เซสเซอร์" ร่วมกับ องค์กรการศึกษา "แหล่งศูนย์รวมการเรียนรู้พลเมืองในช่วงเวลาของพวกเรา" ในการสำรวจระบุอีกว่า มีอยู่ร้อยละ 30 ของกลุ่มตัวอย่าง 140,000 รายที่ใช้วีซ่า BNO มาที่อังกฤษบอกว่าจนถึงตอนที่สำรวจพวกเขายังคงดิ้นรน มีความลำบากในการใช้ชีวิตใหม่ในประเทศอังกฤษ

นอกจากนี้ยังมีมากกว่าครึ่งหนึ่งที่ระบุว่าพวกเขาต้องการความช่วยเหลือในการทำความเข้าใจกับระบบการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมอังกฤษ รวมถึงความเข้าใจเรื่องวัฒนธรรมและวิถีชีวิตของคนท้องถิ่นด้วย มีเกือบครึ่งหนึ่งที่ระบุว่าพวกเขาต้องการความช่วยเหลืออย่างมากในการได้รับการหลอมรวมเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนอังกฤษ

ประเด็นที่เป็นปัญหาสำหรับชาวฮ่องกงที่ย้ายไปอังกฤษคือเรื่องการหางานและเรื่องการพัฒนาภาษาอังกฤษให้ดีขึ้น ซึ่งถือเป็นเรื่องสำคัญลำดับต้นๆ ที่พวกเขาต้องการ มีอยู่ร้อยละ 18.5 ที่ระบุว่าพวกเขาดิ้นรนอย่างมากในการหารายได้เพื่อมาใช้จ่ายดำรงชีวิตในอังกฤษ แม้ว่าในอังกฤษจะมีโครงการให้ความช่วยเหลือคนยากจนแต่ก็มีคนรู้ว่ามีโครงการนี้อยู่น้อยกว่าครึ่งหนึ่ง

การที่มีผู้คนอพยพออกจากฮ่องกงเป็นจำนวนมากเช่นนี้ ส่งผลให้เกิดความกังวลว่าจะเกิดภาวะ "สมองไหล" หรือคนเก่งๆ ออกนอกประเทศกันหมด รัฐบาลฮ่องกงพยายามแก้ไขมาตรการนี้ด้วยการให้ตั๋วเครื่องบินฟรีและให้วีซ่าทำงานเพื่อดึงดูดผู้ประกอบวิชาชีพต่างๆ เพื่อมาแทนที่ชาวฮ่องกงที่อพยพออกจากประเทศ ซึ่งส่วนมากที่เข้ามาใหม่เป็นชาวจีนแผ่นดินใหญ่ ส่งผลให้ประชากรฮ่องกงเพิ่มขึ้นร้อยละ 2.1 ในช่วงปลายปี 2565

เรียบเรียงจาก

China slams UK fast-track visa for Hong Kongers as ‘interference’ in its affairs, Radio Free Asia, 17-08-2023

Over 144,000 Hongkongers move to UK in 2 years since launch of BNO visa scheme, Hong Kong Free Press, 01-02-2023

Tens of thousands of Hong Kongers struggle to adapt to life in the UK: survey, Radio Free Asia, 05-02-2023