เนื้อหาในหนังสือที่ยื่นต่อประธานศาลฏีกา และอธิบดีผู้พิพากษาภาค 5 

ในนามของ “กลุ่มยืนหยุดทรราช” ซึ่งประกอบด้วยนักกิจกรรมเพื่อสังคมที่ได้ปฏิบัติการทางตรง โดยการยืนนิ่งเป็นเวลา 1.12 ชม. ที่ข่วงประตูท่าแพ จังหวัดเชียงใหม่ มาตั้งแต่ปี 2563 จนถึงปัจจุบัน เพื่อเรียกร้องให้ศาลเคารพสิทธิประกันตัวของผู้ต้องหาและจำเลย ซึ่งถูกกล่าวหาและดำเนินคดีที่มีแรงจูงใจทางการเมือง โดยเฉพาะในช่วงที่มีการใช้เสรีภาพในการชุมนุมและการแสดงออกอย่างกว้างขวางนับตั้งแต่ปี 2563 เป็นต้นมา ส่งผลให้มีผู้ถูกดำเนินคดีจากการแสดงออกและการชุมนุมทางการเมือง โดยเฉพาะตามมาตรา 112 แล้วอย่างน้อย 272 คน ใน 303 คดี และหลายคนไม่ได้รับสิทธิประกันตัว แม้คดียังอยู่ระหว่างการพิจารณา 

กลุ่มยืนหยุดทรราชมีความเห็นว่า การปฏิเสธสิทธิประกันตัวที่เกิดขึ้น ไม่สอดคล้องกับหลักการกฎหมายทั้งในและระหว่างประเทศ ทั้งในอดีตและปัจจุบัน โดยเฉพาะหลักสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ (presumption of innocence) ซึ่งมีการรับรองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560 มาตรา 29 วรรค 2 และวรรค 3 ที่ว่า “ในคดีอาญา ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าผู้ต้องหาหรือจำเลยไม่มีความผิด และก่อนมีคำพิพากษาอันถึงที่สุดแสดงว่าบุคคลใดได้กระทำความผิด จะปฏิบัติต่อบุคคลนั้นเสมือนเป็นผู้กระทำความผิดมิได้” และ “การควบคุมหรือคุมขังผู้ต้องหาหรือจำเลยให้กระทำได้เพียงเท่าที่จำเป็น เพื่อป้องกันมิให้มีการหลบหนี”

           หลักการในประเทศนี้สอดคล้องตรงกันกับหลักการในระดับสากล ในบรรดาสนธิสัญญาระหว่างประเทศที่ประเทศไทยได้ให้สัตยาบันรับรอง รวมทั้งปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน (UDHR) ข้อ 11 ที่ว่า “บุคคลซึ่งถูกกล่าวหาด้วยความผิดทางอาญา มีสิทธิที่จะได้รับการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าบริสุทธิ์ จนกว่าจะมีการพิสูจน์ว่ามีความผิดตามกฎหมายในการพิจารณาโดยเปิดเผย” และกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและการเมือง (ICCPR) ข้อ 14 วรรค 2 ที่ว่า “บุคคลทุกคนซึ่งต้องหาว่ากระทำผิดอาญา ต้องมีสิทธิได้รับการสันนิษฐานว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ จนกว่าจะพิสูจน์ตามกฎหมายได้ว่ามีความผิด”

การคุ้มครองหลักการนี้ยังปรากฏในกฎหมายระดับพระราชบัญญัติ รวมทั้งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 108/16 ที่ว่า “การสั่งไม่ให้ปล่อยชั่วคราว จะกระทำได้ต่อเมื่อมีเหตุอันควรเชื่อ” ว่า “ผู้ต้องหาหรือจำเลยจะหลบหนี จะไปยุ่งเหยิงกับพยานหลักฐาน จะไปก่อเหตุอันตรายประการอื่น ผู้ร้องขอประกันหรือหลักประกันไม่น่าเชื่อถือ และจะเป็นอุปสรรคหรือก่อให้เกิดความเสียหายต่อการสอบสวน” 

ความจริงแล้ว หลักการสันนิษฐานว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ มีที่มาตั้งแต่หลักกฎหมายสมัยโรมัน ดังภาษิตละตินที่ว่า “Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat” “ภาระพิสูจน์ย่อมตกเป็นของบุคคลผู้กล่าวหา ไม่ใช่บุคคลที่แก้ต่างว่าไม่ได้กระทำ” หมายถึงว่าตราบที่ยังไม่มีการพิสูจน์ทราบว่าบุคคลนั้นมีความผิดจริง ย่อมต้องสันนิษฐานว่าเขาเป็นผู้บริสุทธิ์ และศาลต้องอำนวยให้บุคคลเหล่านั้นได้ใช้สิทธิในการต่อสู้คดีอย่างเต็มที่ และเสมอภาคกับฝ่ายที่เป็นผู้ร้อง (equality of arms) 

การปฏิเสธสิทธิประกันตัวโดยไม่มีเหตุผลอันสมควร นอกจากจะเป็นการละเมิดต่อพันธกรณีที่รัฐมีต่อกฎหมายทั้งภายในและระหว่างประเทศแล้ว ยังเป็นการจำกัดสิทธิในการต่อสู้คดี ทั้งให้ผู้ต้องหา/จำเลยในคดีเหล่านั้นไม่ได้รับสิทธิในการพิจารณาอย่างเป็นธรรม (right to fair trial) ซึ่งมีการบัญญัติรับรองไว้ทั้งกฎหมายภายในประเทศและระหว่างประเทศเช่นกัน

ดังกรณีของ ‘วุฒิ’ อดีตพนักงานรักษาความปลอดภัย วัย 48 ปี ซึ่งนับแต่วันที่ 27 มี.ค. 2566 ที่พนักงานอัยการยื่นฟ้องคดีเขาต่อศาลอาญามีนบุรี จากการถูกกล่าวหาว่าโพสต์เฟซบุ๊ก 12 ข้อความ วุฒิไม่เคยได้รับสิทธิประกันตัวเลย ถูกสั่งขังมาตลอด โดยศาลมักอ้างว่า “พฤติการณ์เป็นความผิดร้ายแรง” แต่กลับไม่คำนึงว่า การจำกัดอิสรภาพของเขาเป็นเวลากว่าหนึ่งปีเช่นนี้ ย่อมเป็นการจำกัดการเข้าถึงทนายความและพยานหลักฐานที่เขาจะสามารถนำเสนอต่อศาล เพื่อแก้ต่างให้กับตนเองได้ ส่งผลให้ฝ่ายจำเลยต้องเสียเปรียบฝ่ายโจทก์ ไม่อาจเรียกว่าเป็นการพิจารณาอย่างเป็นธรรมได้เลย

จำเลยในคดีตามมาตรา 112 ไม่ว่าจะเป็น ‘วุฒิ’, อานนท์ นำภา, สิรภพ พุ่มพึ่งพุทธ (ขนุน), โสภณ สุรฤทธิ์ธำรง (เก็ท) หรือจำเลย/ผู้ต้องหาคนใดก็ตามที่คดียังไม่ถึงที่สุด ล้วนสมควรได้รับการประกันตัวเช่นเดียวกับคุณทักษิณ ชินวัตร เพื่อให้หลักปฏิบัติในกระบวนการยุติธรรมเป็นไปตามมาตรฐานเดียวกัน

กลุ่มยืนหยุดทรราชจึงมีข้อเรียกร้องให้ศาลเคารพสิทธิประกันตัว คำนึงถึงความสำคัญของหลักกฎหมายทั้งในและระหว่างประเทศ หลักกฎหมายที่ดำรงสืบมาเป็นพันปีตั้งแต่สมัยโรมัน และให้พิจารณาปล่อยตัวชั่วคราวผู้ต้องหา/จำเลย โดยเฉพาะในคดีตามมาตรา 112 ซึ่งได้ถูกใช้เป็นเครื่องมือปราบปรามทางการเมืองอย่างชัดเจน ไม่ได้เป็นไปเพื่อปกป้องสถาบันกษัตริย์อย่างที่อ้างแต่อย่างใด เว้นแต่มีเงื่อนไขที่สอดคล้องกับช้อยกเว้นตามกฎหมาย รวมทั้งมาตรา 108/16 อย่างขัดเจน

ขอแสดงความนับถือ

กลุ่มยืนหยุดทรราช

กลุ่มประชาชนในจังหวัดเชียงใหม่