'กัณวีร์' โพสต์โซเชียลหวังศาลรัฐธรรมนูญยึดหลักกระบวนการยุติธรรม ยกแนวปฏิบัติยุบพรรคการเมือง 7 ข้อ จากที่ประชุมใหญ่ครั้งที่ 41 ของ กมธ.เวนิส เป็นต้นแบบ ก่อนพิจารณาคำร้องยุบพรรคก้าวไกล 7 ส.ค. 2567

1 ส.ค. 2567 เพจเฟซบุ๊ก กัณวีร์ สืบแสง สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (สส.) แบบบัญชีรายชื่อ พรรคเป็นธรรม โพสต์ข้อความวันนี้ (1 ส.ค.) ระบุถึงกรณีที่ประเทศไทยกำลังจะเป็นเจ้าภาพการประชุมศาลรัฐธรรมนูญแห่งเอเชีย ก.ย.นี้ ในขณะที่ 7 ส.ค. 2567 ศาลรัฐธรรมนูญประเทศไทยกำลังมีการวินิจฉัยการยุบพรรคการเมืองที่ถูกจับตาจากทั่วโลก

โพสต์กัณวีร์ ระบุว่า เขาเห็นข่าวที่ศาลรัฐธรรมนูญไทยกำลังจะเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมสมาคมศาลรัฐธรรมนูญและสถาบันเทียบเท่าแห่งเอเชีย (AACC) ครั้งที่ 6 ในเดือน ก.ย. 2567 จึงสนใจไปหาข้อมูลเพิ่มเติมและพบว่า ไทยเป็นสมาชิกสมาคมศาลรัฐธรรมนูญ และมีการเข้าร่วมประชุมตุลาการศาลรัฐธรรมนูญโลก (Bureau of WCCJ) ครั้งที่ 21 ณ ที่ประชุมใหญ่ของคณะกรรมาธิการเวนิส เมืองเวนิส สาธารณรัฐอิตาลี เมื่อวันที่ 18 เม.ย. 2567 

โพสต์ระบุต่อว่า คณะกรรมาธิการเวนิส (la Commission de Venise) หรือชื่อเต็มว่า "คณะกรรมาธิการแห่งสหภาพยุโรปเพื่อประชาธิปไตยโดยกฎหมาย" (la Commission Européen pour la Démocratie par le Droit) เป็นองค์กรที่ถูกตั้งขึ้นมาเพื่อทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาของสภายุโรป (Conseil de l’Europe) ในเรื่องที่เกี่ยวกับรัฐธรรมนูญ ตั้งขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1990 (พ.ศ. 2533) โดยใช้ชื่อเมืองเวนิส ที่ประชุมครั้งแรกมาเป็นชื่อกรรมาธิการ และก่อนหน้านี้ในการประชุมใหญ่ ครั้งที่ 41 ในเดือน ธ.ค. 2542 คณะกรรมาธิการเวนิส ได้รับรองแนวปฏิบัติเกี่ยวกับการห้ามและการยุบพรรคการเมือง ไว้ 7 ประการ ที่น่าสนใจ

1. รัฐต้องรับรองว่าประชาชนมีสิทธิที่จะจัดตั้งหรือเข้าร่วมพรรคการเมืองอย่างเสรี

2. การจำกัดเสรีภาพของประชาชนผ่านกลไกควบคุมพรรคการเมืองนั้น ไม่ใช่เรื่องของกฎหมายภายในประเทศเพียงอย่างเดียวเท่านั้น แต่ต้องคำนึงถึงและต้องสอดคล้องกับพันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชน และกฎหมายระหว่างประเทศด้วย

3. การยุบพรรคการเมืองจะทำได้ก็เฉพาะกรณีพรรคการเมืองที่สนับสนุนให้ใช้ความรุนแรง เพื่อล้มล้างการปกครองในระบอบประชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ กิจกรรมที่ต้องห้ามรวมถึงการก่อการร้าย การสู้รบด้วยอาวุธหรือองค์กรที่ทำกิจกรรมลับ ทั้งนี้ การรณรงค์ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรัฐธรรมนูญด้วยสันติวิธีไม่ถือว่าเป็นการกระทำในข้อนี้ และไม่พึงถูกยุบ อารยประเทศย่อมมีช่องทางให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองอย่างสันติวิธีทั้งผ่านการเลือกตั้งและกระบวนการประชามติ

4. พรรคการเมืองย่อมไม่ควรรับผิดในการกระทำของสมาชิกเพียงคนใดคนหนึ่งที่ไม่ได้ผ่านการเห็นชอบจากพรรค อาชญากรรมที่พรรคจะถูกลงโทษได้ต้องมีหลักฐานว่าผู้กระทำผิดได้รับการสั่งการโดยพรรคการเมืองหรือโดยมติของพรรคการเมือง หากไม่ปรากฏหลักฐานเชื่อมโยงพรรคเข้ากับการกระทำของบุคคลนั้นๆ โทษที่พึงมีย่อมตกแก่ผู้กระทำแต่ไม่ไปถึงพรรค

5. การยุบพรรคการเมืองเป็นมาตรการที่กระทบสิทธิเสรีภาพของประชาชนอย่างร้ายแรง จึงควรใช้อย่างระมัดระวังควรถือเป็นมาตรการสุดท้าย เป็นข้อยกเว้น ไม่ใช่มาตรการหลักที่รัฐใช้สม่ำเสมอ รัฐต้องชั่งน้ำหนักผลกระทบที่จะเกิดขึ้นต่อระบอบประชาธิปไตย รัฐต้องมั่นใจว่ามีหลักฐานว่ามีภัยคุกคามจริง นอกจากนั้น รัฐควรพิจารณาว่าสามารถใช้มาตรการที่ร้ายแรงน้อยกว่านี้ได้หรือไม่ เช่น มาตรการปรับทางปกครอง การลงโทษสมาชิกรายบุคคล เป็นต้น

6. มาตรการยุบพรรคการเมืองต้องเป็นผลของการใช้อำนาจตุลาการเพื่อประกาศว่าการกระทำใดขัดหรือแย้งกับรัฐธรรมนูญ และต้องอยู่ภายใต้หลักความได้สัดส่วน มาตรการยุบพรรคต้องอยู่บนพื้นฐานของพยานหลักฐานที่น่าเชื่อถือเพียงพอ

7. มาตรการยุบพรรคการเมืองต้องถูกสั่งโดยศาลรัฐธรรมนูญหรือองค์กรตามรัฐธรรมนูญอื่นที่เทียบเคียงกันได้ ผ่านกระบวนการยุติธรรมที่เคารพหลักประกันสิทธิเสรีภาพ ความโปร่งใส และกระบวนพิจารณาคดีที่เป็นธรรม

โพสต์ของกัณวีร์ ระบุต่อว่า ในฐานะที่ศาลรัฐธรรมนูญไทยเป็นสมาชิกสถาบันศาลรัฐธรรมนูญโลก และกำลังจะเป็นเจ้าภาพการประชุมระดับภูมิภาคเอเชียที่จะจัดขึ้นในเดือน ก.ย. 2567 โดยมีหัวข้อการประชุมคือ "ศาลรัฐธรรมนูญและสถาบันเทียบเท่าในการเสริมสร้างความยุติธรรมทางรัฐธรรมนูญเพื่อสังคมที่ยั่งยืน" (The Constitution Courts and Equivations in Strengthening Constitutional Justice for Sustainable Society) การประชุมมีจุดมุ่งหมายเพื่อหารือว่าจะทำอย่างไรให้ศาลรัฐธรรมนูญ เป็นสถาบันที่ดำรงไว้ซึ่งหลักนิติธรรมความเป็นประชาธิปไตยอย่างยั่งยืน ไม่ให้โค่นล้มได้ด้วยอำนาจนิยม ซึ่งเขาเชื่อว่าหัวข้อการประชุมนี้จะเป็นประโยชน์ต่อประเทศไทยที่มีประวัติศาสตร์การเมืองที่มีการเปลี่ยนรัฐธรรมนูญหลายฉบับ และคาดหวังว่าการออกคำประกาศหรือจุดมุ่งหมายจะดำรงไว้ซึ่งหลักนิติธรรม ความเป็นกลางของตุลาการ สิทธิมนุษยชน และสิทธิเสรีภาพของประชาชน

"ผมไม่ได้ก้าวล่วงอำนาจศาล แต่คาดหวังว่าการพิจารณายุบพรรคการเมืองหนึ่งจะเป็นไปตามหลักการในกระบวนการยุติธรรม และมีกรอบที่ศาลรัฐธรรมนูญ ในกรรมาธิการเวนิส มีแนวปฏิบัติไว้" โพสต์กัณวีร์ กล่าว

โพสต์ของ สส.พรรคเป็นธรรม ระบุด้วยว่า เขามองว่าไทยจำเป็นต้องสร้างมาตรฐานการเมืองในระบอบประชาธิปไตยให้เป็นที่ยอมรับระดับสากล เราไม่สามารถบอกว่าเรามีประชาธิปไตยแบบไทยๆ และไม่แคร์สายตาใครๆ ในโลกนี้ เพราะเราไม่สามารถยืนอยู่คนเดียวบนโลกใบนี้ได้