รำลึก : อ.นิคม จันทรวิทุร พ่อพระของคนจน

ประชาไททำหน้าที่เป็นเวที เนื้อหาและท่าที ความคิดเห็นของผู้เขียน อาจไม่จำเป็นต้องเหมือนกองบรรณาธิการ

ชายวัยกลางคน ที่มีตำแหน่งเป็นอธิบดีกรมแรงงานคนแรกของประเทศไทย นั่งอยู่บนโซฟา ต่อหน้าข้าพเจ้า รอยยิ้มที่อ่อนโยนและเป็นมิตร ทำให้ข้าพเจ้าผ่อนคลายความตึงเครียดลง ข้าพเจ้ากำลังจะเข้าไปปรึกษาหารือกับท่านในเรื่องการเรียกร้องของกรรมกรฮาร่า ท่านรับฟังปัญหาและพูดคุยกับข้าพเจ้าเหมือนผู้ใหญ่ใจดี

เนื้อใหญ่ใจความจำไม่ได้ชัดเจนแล้ว แต่ประมาณว่าการแก้ปัญหาของกรรมกรที่เดือดร้อนในยุคนั้นช่างยากลำบากเสียจริง ท่านเตือนข้าพเจ้าให้กลับไปเรียนหนังสือด้วยความเป็นห่วงใย เพราะสถานการณ์ในช่วงปี 2518-2519 เป็นสถานการณ์ที่ประชาชนผู้ทุกข์ยากทั้งชาวนาและกรรมกรที่ถูกกดขี่มาช้านานได้ลุกฮือขึ้นทำการประท้วงครั้งแล้วครั้งเล่า เพื่อเรียกร้องชีวิตที่ดีขึ้น ต่อต้านความไม่เป็นธรรมต่างๆ ของระบบการปกครองที่สะสมมายาวนานในยุคเผด็จการก่อน 14 ตุลาคม 2516
 
ความตื่นตัวอย่างมหาศาลของประชาชนคนยากจน ได้ก่อให้เกิดปฏิกิริยาโต้กลับอย่างสุดขั้วของชนชั้นปกครองในสมัยนั้นที่ต้องการรักษาอำนาจแบบเดิมเอาไว้ การปลุกระดมเพื่อทำลายภาพพจน์ของขบวนการประชาชนที่ก้าวหน้าและการปราบปรามก็เริ่มทวีความเข้มข้นและโหดร้ายทารุณมากขึ้น การลุกฮือขึ้นของกรรมกรในโรงงานต่างๆ เป็นเหมือนคลื่นที่ซัดสาดถาโถมเข้าสู่ชายฝั่งระลอกแล้วระลอกเล่าไม่ขาดสาย
 
ข้าพเจ้าและเพื่อนนักศึกษาตัวเล็กๆหลายสถาบันที่รวมตัวกันเพื่อช่วยเหลือการเรียกร้องของกรรมกร ต้องวิ่งวุ่นไปมาระหว่างโรงงานต่างๆ ทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษาของพี่น้องคนงาน ด้วยความอ่อนหัดต่อโลกแห่งความเป็นจริงของสภาพการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นในสังคมไทยสมัยนั้น ความขัดแย้งในเรื่องลัทธิอุดมการณ์ ได้กลายเป็นเครื่องมือที่ใช้ปกปิดอำพราง การดิ้นรนเพื่อรักษาอำนาจเผด็จการของฝ่ายชนชั้นปกครอง และการปราบปรามทารุณประชาชนอย่างโหดร้ายก็ดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง จนถึงเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 ที่กลายเป็นตราบาปของชนชั้นปกครองไทยไปชั่วนิรันดร์ ที่เขียนบรรยายมายืดยาว เพื่อที่จะบอกว่า ภาระที่อาจารย์นิคมแบกรับในสมัยนั้น หนักหนาสาหัสเพียงไร
 
หลังจากนั้นอีก 20 ปี ข้าพเจ้าก็ได้กลับมาร่วมงานกับอาจารย์นิคมอีกครั้งหนึ่ง ในการทำงานด้านสิ่งแวดล้อม ซึ่งก็ไม่ได้ง่ายไปกว่าการทำงานในสมัยเยาว์วัยเท่าไรนัก อาจารย์นิคมได้เข้ามารับตำแหน่งประธานคณะกรรมการแก้ไขปัญหาชาวบ้านผู้ไดรับผลกรรมจากการสร้างเขื่อนถึง 4 เขื่อนด้วยกัน แต่ละเขื่อนก็ล้วนเป็นโครงการที่มีความขัดแย้งสูง ระหว่างชาวบ้านผู้ไม่ต้องการให้สร้าง เพราะอยากจะรักษาวิถีชีวิตการทำมาหากินของตนไว้ กับเจ้าหน้าที่กรมชลประทานเจ้าของโครงการ 4 เขื่อนที่ว่า ได้แก่ เขื่อนแก่งเสือเต้น จ.แพร่ เขื่อนรับร่อ จ.ชุมพร เขื่อนโป่งขุนเพชร จ.ชัยภูมิ เขื่อนลำโดมใหญ่ จ.อุบลราชธานี อาจารย์นิคม เป็นประธานคณะกรรมการแก้ไขปัญหาของสมัชชาคนจน ชุดเดียวก็ว่าได้ในสมัยนั้น (ปี 2540-2541) ที่ขยันเรียกประชุมทุกอาทิตย์ จนนักวิชาการหลายคนที่เป็นกรรมการร้องโอดโอยว่าทำงานไม่ทัน
 
ความขยันขันแข็งของท่านก็เนื่องมาจากความตระหนักในความเดือดร้อนของประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากโครงการที่ทบทวีขึ้นเรื่อยๆ จากการดำเนินการของรัฐ ข้อวินิจฉัยของคณะกรรมการที่ท่านดำรงตำแหน่งประธานจะเป็นทางออกที่ดีที่สุดในการแก้ไขปัญหาของชาวบ้าน แต่ที่น่าเจ็บปวดก็คือ ความตั้งใจดีของท่านกลับถูกข้าราชการที่เกี่ยวข้องทั้งหลายเมินเฉย เตะถ่วงการทำงาน รวมทั้งทำผิดกติกาที่ได้ตกลงในที่ประชุมตลอดเวลา
 
อาจารย์นิคม เป็นผู้ใหญ่ที่น่าเคารพที่สุดคนหนึ่งสำหรับข้าพเจ้า ความมีเมตตาต่อชาวบ้านที่ยากจนเป็นพื้นฐานนิสัยที่ดีงามอย่างไม่ต้องสงสัย ท่านไม่เคยหวาดระแวง หรือมองผู้คนในแง่ร้าย ท่านให้โอกาสและปรารถนาดีต่อคนทุกคน ไม่ว่าเขาจะเป็นชาวบ้านธรรมดา หรือเป็นนักการเมืองระดับนายกรัฐมนตรี ท่านต้องการสมานฉันท์ระหว่างคนในสังคมเดียวกัน และสิ่งที่ท่านปรารถนาอยู่ตลอดเวลาก็คือ การแก้ปัญหาคนจน การให้ความเป็นธรรมกับคนจน มาเป็นอันดับแรก
 
ท่านเป็นข้าราชการที่ไม่ยึดติดในตำแหน่ง หรือพอใจแต่เพียงสถานภาพที่สุขสบายในชีวิตของท่าน ความเหน็ดเหนื่อยทั้งกายและใจตลอดเวลาของท่าน ล้วนอยู่บนพื้นฐานของการยื่นมือเข้าไปช่วยเหลือในเรื่องต่างๆ ที่เป็นการเข้าไปแก้ไขปัญหาในระดับโครงสร้าง และการสร้างความเป็นธรรมให้สังคม
 
คงไม่มีคำกล่าวใดๆที่จะมีค่าเพียงพอที่จะบรรยายคุณงามความดีที่ท่านได้กระทำระหว่างที่ท่านมีชีวิตอยู่ มีแต่การปฏิบัติการที่สืบทอดและสอดคล้องกับสิ่งที่ท่านได้ทำมาเท่านั้นจึงจะมีความหมายที่แท้จริงมากกว่าการพร่ำพรรณนาถีงคุณงามความดีของท่าน ดังชาวบ้านยากจนที่ตื่นตัวทั้งหลายที่กำลังกระทำอยู่ในปัจจุบัน นั่นก็คือการรักษาวิถีชีวิตที่เรียบง่าย พอเพียง มีเมตตาต่อเพื่อนมนุษย์ และธรรมชาติ
 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท