นักศึกษาสเปนถูกสั่งจำคุก-เพราะเล่นมุขเสียดสีเผด็จการในอดีตถูกระเบิดตาย

ในสเปนมีเรื่องชวนให้เกิดข้อถกเถียงเกี่ยวกับเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นหลังจากมีการสั่งจำคุกหญิงนักศึกษาผู้โพสต์ข้อความล้อเลียนเหตุสังหารบุคคลในประวัติศาสตร์อย่าง พลเรือเอกหลุยส์ คาร์เรโร บลังโก ผู้รับใช้เผด็จการฟรานซิสโก ฟรังโก ที่เสียชีวิตจากการถูกวางระเบิดเมื่อ 50 กว่าปีมาแล้ว ขณะที่พรรคฝ่ายค้านแสดงความเห็นค้านศาลโดยระบุว่า "การพูดในเชิงตลกไม่ใช่อาชญากรรมและสเปนไม่ได้เป็นเผด็จการ"

คาสซานดรา เวรา นักศึกษาวิชาประวัติศาสตร์ชาวสเปน (ที่มา: The Guardian)

พลเรือเอกหลุยส์ คาร์เรโร บลังโก เป็นนายกรัฐมนตรีสเปนที่อยู่ฝ่ายเผด็จการขวาจัด เขาถูกมองว่าเป็นผู้ที่จะสืบทอดต่อจากจอมเผด็จการนายพล ฟรานซิสโก ฟรังโก แต่ในวันที่ 20 ธ.ค. 2516 เขาก็ถูกสังหารจากการวางระเบิดของกลุ่มกบฏเอตา (ETA) ซึ่งเป็นกลุ่มแบ่งแยกดินแดนแคว้นบาสก์ แสดงให้เห็นว่าเอตาสามารถจัดการกับจอมเผด็จการระดับสูงได้และกลายเป็นการแผ้วถางหนทางสู่การเปลี่ยนแปลงสเปนสู่ประชาธิปไตย

เรื่องนี้กลายเป็นหน้าหนึ่งของประวัติศาสตร์ แต่มันก็ถูกขุดขึ้นมาอีกครั้งเมื่อมีนักศึกษาหญิงคนหนึ่งถูกลงโทษจำคุกเพียงเพราะทวีตข้อความในเชิงล้อเลียนเหตุการณ์ดังกล่าว จากการที่บลังโกถูกระเบิดจนรถสปอร์ตของเขามีเศษซากกระเด็นสูง 20 เมตรขึ้นไปอยู่บนโบสถ์ที่เขาเพิ่งเข้าร่วมพิธี

คาสซานดรา เวรา นักศึกษาวิชาประวัติศาสตร์อายุ 21 ปี จากแคว้นมูร์เซียทางตะวันออกเฉียงใต้ของสเปน ศาลอาญาสูงสุดของสเปนสั่งจำคุกเธอ 1 ปี และสั่งห้ามไม่ให้เธอทำงานที่ได้รับเงินตอบแทนจากรัฐเช่นอาชีพครูเป็นเวลา 7 เดือน จากข้อความที่เธอโพสต์ในทวิตเตอร์สองข้อความตั้งแต่ปี 2556-2557 ระบุว่า "เอตามีนโยบายต่อต้านรถของทางการไปพร้อมๆ กับโครงการด้านอวกาศ" และอีก 5 เดือนต่อมาเธอก็โพสต์ข้อความล้อเลียนอีกว่า "คิสซิงเจอร์ (รมต.ต่างประเทศสหรัฐฯ สมัยนั้น) ทำให้คาร์เรโร บลังโก เห็นโลกพระจันทร์ไปส่วนหนึ่ง เอตาเป็นคนจ่ายค่าเดินทางให้"

ประเด็นนี้ทำให้เกิดความวิตกว่าจะเป็นการละเมิดเสรีภาพในการแสดงคามคิดเห็นในสเปน ขณะที่พรรครัฐบาลอนุรักษ์นิยมพีเพิลปาร์ตี (PP) บอกว่าพวกเขาเคารพการตัดสินใจของศาล แต่หัวหน้าพรรคฝายซ้ายต้านนโยบายรัดเข็มขัดอย่างปาโบล อิกเลเซียส และเพื่อนร่วมพรรคของเขา แสดงการสนับสนุนเวรา อิกเลเซียสระบุว่า "การพูดในเชิงตลกไม่ใช่อาชญากรรมและสเปนไม่ได้เป็นเผด็จการ" และบอกว่าถ้าจะลงโทษคาสซานดราก็ต้องลงโทษพวกเขาด้วย

ศาลอ้างว่าเวรามีความผิดโทษฐานเชิดชูการก่อการร้ายและดูหมิ่นเหยื่อของการก่อการร้าย แต่เวราก็โต้แย้งว่าเธอไม่ได้มีเจตนาชื่นชมการก่อการร้ายหรือดูหมิ่นเหยื่อแต่อย่างใด มันเป็นแค่การพูดตลก เป็นอารมณ์ขันในแบบที่ชาวสเปนจำนวนมากยอมรับ เธอจึงไม่ได้มอะไรให้รู้สึกเสียใจในสิ่งที่ทำลงไป เวราบอกอีกว่าเธอกลัวที่ต้องถูกให้ขึ้นศาลอาญาระดับสูงสุดของสเปนที่มีแต่คดีทุจริตคอร์รัปชันหรือคดีคนค้ายา แต่เธอแค่ทวิตข้อความในเชิงติดตลกเท่านั้น

ถึงแม้ว่าเวราจะอยู่ในช่วงรอลงอาญาเพราะไม่ใช่การกระทำผิดจากการใช้ความรุนแรง แต่เวราก็กังวลว่ามันจะกลายเป็นตราประทับของชีวิตเธอ เพราะเธอต้องการจะเป็นครูแต่คดีของเธอทำให้เธอไม่สามารถขอทุนเรียนในมหาวิทยาลัยได้หลังจากนี้ นอกจากนี้เธอยังถูกขุดเรื่องที่เธอเคยเขียนไว้ในทวิตเตอร์ขึ้นมาโจมตีว่าเธอไม่เหมาะสมกับการเป็นครูโดยขุดเอาทวิตเตอร์ที่เธอเคยระบุว่าเกลียดเด็กขึ้นมาโจมตี นอกจากนี้เวรายังเคยถูกวิจารณ์ในเชิงเหยียดทางโซเชียลมีเดียจากที่เธอเป็นหญิงข้ามเพศ โดย ส.ส. ท้องถิ่นในวาเลนเซียจากพรรค PP ขอโทษเธอในเรื่องนี้แล้ว

มีอีกเรื่องหนึ่งที่ชวนให้ประหลาดใจคือการท่ทนายความของเวราคือลูเซีย หลานสาวของบลังโก ถึงแม้ว่าเวราจะหมิ่นคนในครอบครัวของเธอจากเหตุการณ์ในอดีตแต่ลูเซียก็วิจารณ์คำตัดสินของศาลในครั้งนี้ว่า "บ้าบอคอแตกอย่างเห็นได้ชัด" และเธอก็แสดงความไม่เห็นด้วยกับบสังคมที่ทำให้การแสดงความคิดเห็นทำให้คนถูกตัดสินจำคุก

เวราบอกว่า "คนในสังคมสเปนส่วนใหญ่ยอมรับอดีตที่เกิดขึ้นแล้วและรับรู้ว่าช่วงยุคเผด็จการเป็นยุคสมัยที่โหดร้าย" เธอบอกอีกว่าเธอยอมรับที่เรื่องตลกเกี่ยวกับบลังโกดูไร้รสนิยมแต่สำหรับเธอแล้วมันเป็นสิ่งที่สังคมยอมรับได้ แต่อัยการและผู้พิพากษาก็ไม่ได้ปรับตัวตามสังคม

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาองค์กรสิทธิมนุษยชนและสหประชาชาติต่างก็วิจารณ์ว่ารัฐบาลสเปนมีการใช้กฎหมายลิดรอนเสรีภาพในการแสดงออกและในการชุมนุม จากที่ก่อนหน้านี้เคยมีกรณีที่นักร้องนำวงดนตรีเดฟคอนดอสถูกตัดสินจำคุก 1 ปี เพราะทวีตเรื่องตลกว่ากลุ่มกบฎเอตาส่ง "เค้กระเบิด" ให้พระราชาธิบดีสเปน นอกจากนี้ยังมีการสืบสวนคนเล่นละครหุ่น 2 คน ที่ถูกกล่าวหาว่าชื่นชมการก่อการร้าย ถึงแม้ว่าพวกเขาจะยืนยันว่าการแสดงของพวกเขานั้นเป็นการแสดงออกเชิงเสียดสีพวกเขาก็ถูกจับคุมขังไปแล้วเป็นเวลา 5 วัน

จูดิธ ซันเดอร์แลนด์ผู้ช่วยผู้จัดการสาขายุโรปและเอเชียของฮิวแมนไรท์วอทช์บอกว่าการตัดสินให้เวรามีความผิดถือเป็นเรื่อง "งี่เง่าโดยสิ้นเชิง" และเป็น "การลงโทษที่แรงเกินไป" รวมถึงการอ้างสาเหตุที่ทำให้เธอถูกลงโทษก็เป็นการพิจารณาที่แย่ ซันเดอร์แลนด์บอกว่าถ้าหากไม่เห็นด้วยกับการแสดงออกของเวราก็สามารถวิจารณ์ว่ารสนิยมแย่หรือโต้แย้งว่าเป็นการล่วงเกินผู้อื่นได้ แต่การถึงขั้นตัดสินให้มีความผิดในคดีถือเป็นการลิดรอนเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นซึ่งเป็นพื้นฐานของเสรีภาพในระบอบประชาธิปไตย ทำให้เรื่องนี้ในสเปนน่าเป็นห่วง

 

เรียบเรียงจาก

Jail for a joke: student's case puts free speech under spotlight in Spain, The Guardian, 18-04-2017

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท