ที่ประชุมสำนักงานคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการ (สขร.) มีมติให้ ป.ป.ช. ต้องเปิดเผยบัญชีแสดงทรัพย์สินและหนี้สินของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และวิษณุ เครืองาม อดีตรองนายกรัฐมนตรี โดยให้เหตุผลว่า "เพื่อให้ประชาชนสามารถเข้ามามีส่วนร่วมในการตรวจสอบความโปร่งใสในการบริหารราชการแผ่นดิน ป้องกันการทุจริตและการขัดกันระหว่างผลประโยชน์ส่วนตนกับผลประโยชน์ส่วนรวม"

6 ส.ค. 2564 สำนักงานคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการ (สขร.) เปิดเผยผลการประชุมคณะกรรมการวินิจฉัยการเปิดเผยข้อมูลข่าวสาร สาขาสังคม การบริหาราชการแผ่นดิน และการบังคับใช้กฎหมาย คณะ 3 ครั้งที่ 12/2564 มีประเด็นสำคัญที่ต้องพิจารณาทั้งหมด 17 รายการ โดยหนึ่งในนั้น คือเรื่อง "บัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สิน" ของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองฝ่ายบริหารระดับสูง 2 คน

ผลการประชุมของสำนักงานคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการ ระบุว่า ผู้อุทธรณ์ ขอตรวจดูบัญชีทรัพย์สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองระดับสูงฝ่ายบริหาร จำนวน 2 คน กรณีเข้ารับตำแหน่ง เมื่อ พ.ศ.2562 แต่สำนักงาน ป.ป.ช. ปฏิเสธการเปิดเผยโดยให้เหตุผลว่าไม่มีบทบัญญัติของกฎหมายให้อำนาจคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปิดเผยบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ที่ยื่นไว้เป็นหลักฐาน ตามมาตรา 105 วรรค 5 แห่งพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ.2561

คณะกรรมการวินิจฉัยฯ พิจารณาแล้วเห็นว่า แม้บัญชีทรัพย์สินและหนี้สินของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองจะยื่นไว้เพื่อเป็นหลักฐานก็ตาม แต่จุดมุ่งหมายสำคัญที่กำหนดให้ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง ยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินก็เพื่อให้ประชาชนสามารถเข้ามามีส่วนร่วมในการตรวจสอบความโปร่งใสในการบริหารราชการแผ่นดินตามหลักการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข ตลอดจนเป็นการป้องกันปัญหาการทุจริตประพฤติมิชอบและการขัดกันระหว่างผลประโยชน์ส่วนตนกับผลประโยชน์ส่วนรวม ข้อมูลข่าวสารดังกล่าวจึงเป็นข้อมูลข่าวสารสาธารณะที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. และสำนักงาน ป.ป.ช. มีหน้าที่โดยตรงในการเปิดเผยให้ประชาชนได้รับทราบตามมาตรา 243 (3) ประกอบมาตรา 59 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ประกอบกับประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ช. เรื่อง หลักเกณฑ์ ขั้นตอน และวิธีการเปิดเผยบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน พ.ศ.2561 ข้อ 7 กำหนดว่า ภายหลังจากพ้นกำหนดระยะเวลาการเปิดเผยบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน หากมีการร้องขอเป็นหนังสือเพื่อขอตรวจดูบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินให้สำนักงาน ป.ป.ช. ที่ครอบครองดูแลเอกสารดังกล่าวจัดให้ผู้ร้องขอเข้าตรวจดูสำเนาบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน ได้แต่มิให้คัดถ่ายสำเนาเอกสาร ดังนั้น ข้อมูลข่าวสารดังกล่าวเปิดเผยโดยให้ผู้อุทธรณ์เข้าตรวจดูได้ตามคำร้องขอ

แม้ว่าผลการประชุมของสำนักงานคณะกรรมการข้อมูลข่าวสารของราชการจะไม่เปิดเผยชื่อว่าผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง 2 คนนั้นคือใคร แต่ The MATTER และประชาชติธุรกิจเคยรายงานไว้เมื่อวันที่ 6 เม.ย. 2564 ว่าบุคคลดังกล่าว คือ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และวิษณุ เครืองาม อดีตรองนายกรัฐมนตรี ส่วนผู้อุทธรณ์ก็คือสำนักข่าว The MATTER นั่นเอง

หลังจากที่ The MATTER ได้ยื่นหนังสือขอดูบัญชีทรัพย์สินของพล.อ.ประยุทธ์ และวิษณุ ที่ยื่นไว้ครั้งได้รับตำแหน่งรัฐมนตรีอีกครั้งในปี 2562 เพราะตามปกติแล้ว ทุกครั้งที่รัฐมนตรีเข้ารับตำแหน่ง พ้นจากตำแหน่ง และพ้นจากตำแหน่งครบหนึ่งปี จะต้องยื่นบัญชีแสดงทรัพย์สินฯ และ ป.ป.ช.จะเปิดบัญชีฯ ให้สาธารณชนได้ตรวจสอบอย่างละเอียด อย่างไรก็ตาม ป.ป.ช. ได้ทำหนังสือตอบกลับชี้แจงว่าไม่สามารถเปิดเผยข้อมูลดังกล่าวได้ เนื่องจากกฎหมายไม่ได้ให้อำนาจ ป.ป.ช. ว่าต้องเปิดเผยบัญชีฯ ของผู้ยื่นที่ยื่นไว้เพื่อเป็นหลักฐาน และบัญชีดังกล่าวเป็นข้อมูลซึ่งมีลักษณะเฉพาะของบุคคลที่ได้มาจากการปฏิบัติหน้าที่

ก่อนหน้านี้ วิษณุ เคยชี้แจงกรณีนี้ในสภาไปแล้วครั้งหนึ่ง หลังถูกฝ่ายค้านอภิปรายว่าได้รับอานิสงค์จากกฎหมายใหม่ของ ป.ป.ช. ที่ไม่บังคับให้รัฐมนตรียื่นบัญชีแสดงทรัพย์สินฯ หากรับตำแหน่งเดิมภายในหนึ่งเดือน ซึ่งวิษณุให้เหตุผลโต้คำอภิปรายของฝ่านค้านไปว่า ตนและ พล.อ.ประยุทธ์ ไปยื่นบัญชีทรัพย์สินไว้กับ ป.ป.ช. เพื่อเป็นหลักฐานตามกฎหมาย ส่วน ป.ป.ช. จะเปิดหรือไม่เปิดให้สาธารณชนรับทราบหรือไม่นั้นเรื่องของ ป.ป.ช.

สำนักข่าวอิศรา ชี้แจงข้อกฎหมายตาม พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ.2561 มาตรา 105 วรรค 5 ที่ ป.ป.ช. ยกมาเป็นเหตุผลในการ 'ไม่เปิดเผย' บัญชีแสดงทรัพย์สินฯ ของ พล.อ.ประยุทธ์ และวิษณุ โดยระบุว่า "ในกรณีที่ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง หรือตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ ถ้าเจ้าพนักงานของรัฐผู้ใดได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งอื่นใดที่มีหน้าที่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินด้วย เจ้าพนักงานของรัฐผู้นั้นไม่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินใหม่ แต่ไม่ต้องห้ามที่ผู้นั้นจะยื่นเพื่อเป็นหลักฐาน

อธิบายให้เข้าใจง่ายคือ บรรดาอดีตรัฐมนตรีในรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ (เดิม) หากพ้นจากตำแหน่งรัฐมนตรีเดิมไม่ถึง 1 เดือน หรือไม่ได้พ้นตำแหน่ง และได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งในคณะรัฐมนตรี ไม่จำเป็นต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินใหม่ นอกจากนี้ยังรวมถึงบรรดาสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) และรัฐมนตรีในคณะรัฐมนตรี พล.อ.ประยุทธ์ (เดิม) ที่ลาออก แล้วได้รับแต่งตั้งเป็น ส.ว. บทเฉพาะกาลด้วย"

นอกจากนี้ สำนักข่าวอิศรา ยังเปิดเผยรายชื่อรัฐมนตรี 7 จาก 36 คนใน "ครม.ประยุทธ์ 2/1" ที่เข้าเกณฑ์ไม่ต้องยื่นบัญชีแสดงทรัพย์สินฯ นอกจาก พล.อ.ประยุทธ์ และวิษณุแล้ว ยังมี พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรี, สมคิด จาตุศรีพิทักษ์ อดีตรองนายกรัฐมนตรี, พล.อ.อนุพงษ์ เผ่าจินดา รมว.มหาดไทย, ดอน ปรมัตถ์วินัย รมว.ต่างประเทศ และพล.อ.ชัยชาญ ช้างมงคล รมช.กลาโหม