คนรุ่นใหม่ คนเสื้อแดง นักเรียกร้องประชาธิปไตย ในช่วงสิบกว่าปีที่ผ่านมา ไม่ค่อยมีอารมณ์ร่วมกับงานรำลึก 14 ตุลา 2516

2-3 ปีหลัง “ม็อบสามนิ้ว” มีอารมณ์ร่วมกับ 6 ตุลา ก็เพราะร่วมชะตากรรม “เก้าอี้ฟาด” แต่ยังมอง 14 ตุลา “ชัยชนะของขบวนการนักศึกษาประชาชน” ในภาพลบหลายแง่มุม

ทำไมเป็นอย่างนั้น ช่างน่าเศร้า เบื้องต้นน่าจะเพราะรัฐประหาร 49 ม็อบเสื้อเหลืองล้นหลามไปด้วยคนตุลา NGO นักเคลื่อนไหว นักวิชาการ แม้คนตุลาบางส่วนอยู่ในรัฐบาลทักษิณ หรือทิ้งเวทีพันธมิตรเมื่อขอ ม.7 แต่การที่คนดังๆ อยู่ฝั่งหนุนรัฐประหารมากกว่า ก็ทำให้เกิดภาพลบกับคนตุลา เกิดปุจฉาว่าคนเหล่านี้ต่อสู้เพื่อประชาธิปไตยจริงหรือ แล้วคน รุ่นใหม่ก็หวนไป review อดีต ในแง่มุมที่ต่างจากคนตุลา บอกเล่า เอามามองด้วยทัศนะคนปัจจุบัน

“14 ตุลาอยู่ใต้เพดานอุดมการณ์ราชาชาตินิยม” “14 ตุลาเป็นจุดเริ่มต้นของประชาธิปไตยใต้อำนาจนำ” “14 ตุลาเป็นการ ช่วงชิงอำนาจในหมู่ชนชั้นนำ” มีการสร้างสถานการณ์ conspiracy ใช้นักศึกษาประชาชนเป็นเครื่องมือ บลาๆๆ

ถูกต้องนะครับ ชัยชนะเกิดเพราะชนชั้นปกครองดัดหลังกันเอง ทหารไม่พอใจถนอม-ประภาส ต่ออายุตัวเอง ผูกขาดอำนาจ การศึกษาย้อนหลังพบข้อกังขาหลายอย่าง เช่นทำไมตำรวจไล่ตีนักศึกษาหน้าวังสวนจิตร จนเหตุการณ์ลุกลาม ทั้งที่ตกลงกับรัฐบาลได้แล้ว กำลังจะสลายตัวกลับบ้าน

แต่การมองประวัติศาสตร์ด้วยทฤษฎีสมคบคิด ก็จะมองข้ามปัจจัยพื้นฐานที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง เช่นความเหลืออดต่อระบอบเผด็จการในยุคนั้น จนทำให้ประชาชนล้นหลามพ่อค้าแม่ขาย เอาใจเอาตัวเอาข้าวปลาอาหารมาให้นักศึกษา คนที่มาเดินขบวนเป็นแสนๆ ไม่ได้มาเพราะ conspiracy แต่เมื่อเกิดการเคลื่อนไหวใหญ่โตมโหฬาร ก็ทำให้ชนชั้นนำอีกขั้วเห็นโอกาส

ขบวนการนักศึกษายุคนั้น ก็ไม่ได้เป็นองค์กรจัดตั้งที่เตรียมยึดประเทศ เป็นแค่ขบวนที่รวมตัวกันหลวมๆ เพื่อโค่นล้มเผด็จการ (ขัดแย้งกันเองด้วย) พอได้ชัยชนะ อย่างไม่คาดฝัน ก็ยังงงๆ กับสุญญากาศอำนาจ ก็เป็นโอกาสของอำนาจนำที่สังคมยอมรับที่สุด เข้ามาควบคุมทุกอย่าง

คนที่คิดว่า 14 ตุลาเป็นเหยื่อแย่งอำนาจ ไม่เข้าใจว่าการต่อสู้ของประชาชนก็เป็นเช่นนี้ ไม่มีหรอก “ฟ้าสีทองผ่องอำไพ” ม้วนเดียวจบ ตั้งแต่ปฏิวัติฝรั่งเศสถึงอาหรับสปริง มันคดเคี้ยวถูกแย่งชิงเสมอ แต่มันเกิดเพราะประชาชนเหลืออด

พฤษภาทมิฬก็มี conspiracy ใครเผา สน.นางเลิ้ง? แต่ม็อบเกิดเพราะเหลืออด “สุไม่เอาให้เต้” ถ้าเชื่อว่าทุกอย่าง conspiracy ก็งอมืองอเท้า อย่าต่อสู้เปลี่ยนแปลงจะเป็นเหยื่อถูกช่วงชิง เช่น อย่าไล่ประยุทธ์เดี๋ยวเป็นเหยื่อนักการเมือง

14 ตุลาเกิดเพราะเผด็จการยาวนาน ตั้งแต่ 2500 มีเลือกตั้งสั้นๆ 2512 แล้วรัฐประหารตัวเอง 2514 ซึ่งทำให้ประชาชน ไม่พอใจ แผนพัฒนาเศรษฐกิจสังคมที่สฤษดิ์นำมาใช้ ทำให้ คนชั้นกลางขยายตัว อิทธิพลหนังเพลงวัฒนธรรมอเมริกัน ก็ทำให้คนรุ่นใหม่ได้ความคิดเสรีจากยุคแสวงหา “ฉันจึงมาหาความหมาย” การปะทะระหว่างความคิดเก่าใหม่ในโลกตะวันตก การประท้วงของนักศึกษาฝรั่งเศส การต่อต้านสงครามเวียดนาม ต่อต้านเหยียดผิวเหยียดเพศ จากบุปผาชนก็มาสู่ 5 ย. จากบ็อบ ดีแลน ก็เป็นหงา คาราวาน

ขบวนการนักศึกษา 14 ตุลาจึงมีหลากหลายความคิด ชาตินิยม ต่อต้านสินค้าญี่ปุ่น ต่อต้านฐานทัพ รักความเป็นธรรม ต่อต้านอำนาจ อภิสิทธิ์ชน ทหารพาดาราขี่ ฮ.ล่าสัตว์ทุ่งใหญ่ ความคิดฝ่ายซ้ายก็มี ขวาก็มี แต่ในบรรดานี้ ความคิดเสรีนิยมแบบตะวันตก มีอิทธิพลกว้างขวางที่สุด

ท่ามกลางความคิดหลากหลาย และไร้เอกภาพ การที่จุลสารของกลุ่มเรียกร้องรัฐธรรมนูญ เอาพระราชหัตถเลขาสละราชสมบัติ ของ ร.7 มาใช้ และเอาไปแจกจ่ายจนถูก 13 กบฏถูกจับ กลายเป็นเอกสารประวัติศาสตร์ ตีตรา 14 ตุลา อยู่ใต้ “อุดมการณ์ราชาชาตินิยม” จึงไม่ถูกต้องนัก เหมารวมกลุ่มอื่นๆ ไปด้วยหมด

เพราะถึงไม่เห็นด้วย แต่พอเหตุมันเกิดแล้ว 13 กบฏถูกจับ ทุกกลุ่มก็ชุมนุมเรียกร้องให้ปล่อยตัว ในสถานการณ์นั้น มันไม่มีใครหรอกที่จะออกแถลงการณ์ “ไม่เห็นด้วยที่เอา ร.7 มาใช้”

14 ตุลาแม้ไม่ใช่ฟ้าสีทองผ่องอำไพ แต่ก็เป็นการ “ปฏิวัติประชาธิปไตย” ครั้งที่สอง ที่เข้าถึงประชาชนกว้างขวาง พิสูจน์ได้ว่าแม้เกิด 6 ตุลา รัฐบาลหอยตั้งใจจะเป็นเผด็จการ 12 ปี ก็อยู่ได้แค่ปีเดียว โดนรัฐประหารซ้อน กลับมาเป็นประชาธิปไตยครึ่งใบ

14 ตุลายังทำให้เกิดการเรียกร้องความเป็นธรรม จัดตั้งสหภาพแรงงาน สหพันธ์ชาวนาชาวไร่ ต่อสู้เรียกร้องค่าแรง สวัสดิการ ค่าเช่านา แม้ถูกปราบหลัง 6 ตุลา ก็มีเชื้อถึงปัจจุบัน

แล้วทำไมคนตุลาเชียร์รัฐประหาร ตอบยาวให้สั้นคือ อุดมการณ์ขัดแย้งระหว่างเสรีภาพกับความเป็นธรรม คนตุลาเข้าป่า ก็เชื่อว่าความเป็นธรรมจะได้มาโดยเผด็จการชนชั้นกรรมาชีพ คนตุลาออกป่า ก็มีจำนวนมากเข้าสู่แนวทางพุทธนิยมชุมชนนิยมต้านทุนโลกาภิวัตน์

ทั้งที่ควรสรุปบทเรียนว่า ยังไงก็หนีไม่พ้นทุนนิยม มีแต่เสรีภาพประชาธิปไตย เป็นเครื่องมือต่อสู้ควบคุมทุนนิยม

พูดกันตรงๆ คนเหล่านี้เป็นชนวนให้ 14 ตุลาถูกด้อยค่า ถ้ายังมีเวลา ก็เป็นหน้าที่ต้องพิสูจน์ตัวเองกับคนรุ่นหลัง

ที่มา: ข่าวสดออนไลน์ www.khaosod.co.th/politics/news_7316649