รวมตัวเลข ‘ธุรกิจกองทัพ’ ปชน.ย้ำ 'เสนอปรับอย่างเข้าใจ' คาดรัฐเงินเพิ่มหมื่นล้าน/ปี

12 ต.ค. 2567 พรรคประชาชนจัดงานเสวนา ‘ตามหาขุมทรัพย์ของกองทัพไทย การบริหารธุรกิจเชิงพาณิชย์ของกองทัพ’ โดยเป็นการรวบรวมข้อมูลจากการตรวจสอบของคณะกรรมาธิการการทหาร สภาผู้แทนราษฎร ซึ่งมี วิโรจน์ ลักขณาอดิศร สส.พรรคประชาชน เป็นประธานคณะกรรมาธิการ

ประชาไทรวบรวมกิจการของกองทัพจากการเสวนาได้ดังนี้

เงินนอกงบประมาณ : กองทัพมีธุรกิจราว 277 กิจการที่สร้างรายได้ เช่น สนามกอล์ฟ สนามมวย กิจการน้ำมัน หอประชุม ศูนย์อบรม(โรงแรม) ศูนย์สร้างอาวุธ โรงงานแบตตารี่ โรงงานเภสัชกรรม โรงงานผลิตวัตถุระเบิด รพ.กองทัพ (มีอย่างน้อย 40 แห่ง) รายได้จาก EEC ฯลฯ ซึ่งไม่ต้องนำรายได้เข้ารัฐ
ธุรกิจเหล่านี้จะนำเงินเข้า ‘กองทุนสวัสดิการ’ ซึ่งแบ่ง 2 ส่วน คือ 1. สวัสดิการภายในเพื่อดูแลกำลังพล 2. สวัสดิการเชิงธุรกิจที่เปิดให้คนนอกใช้บริการมากกว่า 50% ซึ่งรวบรวมมาได้ 161 กิจการ ในส่วนนี้กฎหมายกำหนดว่าต้องทำข้อตกลงแบ่งเงินกับกรมธนารักษ์เจ้าของที่ดิน ซึ่งเพิ่งจะดำเนินการจริงจังหลังเกิดเหตุกราดยิงที่โคราช ปัจจุบันยังมีกิจการที่ยังทำ MOU แบ่งปันผลประโยชน์กับกรมธนารักษ์ไม่เสร็จอีก 87 กิจการ
งบกำไรขาดทุนของกองทุนสวัสดิการเชิงธุรกิจ พบว่า กองทัพอากาศมีรายได้ 807 ล้านบาท หักลบค่าใช้จ่ายเหลือกำไร 69.15 ล้านบาท / กองทัพเรือ มีรายได้ 2,600 กว่าล้านบาท แต่เมื่อหักค่าใช้จ่ายแล้วขาดทุน 37 ล้านบาท/ กองบัญชาการกองทัพไทยและกองทัพบก ซึ่งมีกิจการจำนวนมากไม่มีตัวเลขให้ กมธ.
กิจการต่างๆ ของกองทัพนั้น นับเป็น ‘เงินนอกงบประมาณประเภทที่ 1’ ซึ่งหลายหน่วยงานก็อาจดำเนินกิจการและมีเงินนอกงบประมาณส่วนนี้ได้ แต่ ‘เงินนอกงบประมาณประเภทที่ 2’ นั้นมีเพียงแต่กองทัพเท่านั้นที่มี นั่นคือ กิจการวิทยุ โทรทัศน์ โครงข่ายคมนาคม นั่นทำให้กองทัพเป็นเจ้าของสถานีโทรทัศน์ ททบ.5 และมีโครงข่ายสัญญาณทีวีดิจิทัล (MUX) มักส์ 2 สถานีที่ให้เอกชนเช่า รวมถึงคลื่นวิทยุ FM/AM รวม 196 คลื่น (มากกว่ากรมประชาสัมพันธ์ 2 เท่า) โดยเป็นของกองทัพบอกเป็นส่วนมาก ทั้งหมดนี้ไม่มีตัวเลขรายรับรายจ่ายให้ กมธ.
ททบ.5 ปี 2560 มีกำไร 180 ล้าน หลังจากนั้นขาดทุนมาโดยตลอด ไม่ทราบสาเหตุ ตัวแทนสถานีชี้แจงว่า 6 ปี ขาดทุนเฉลี่ยปีละ 100 ล้านบาท (ปี 61-66) เมื่อ กมธ.ลองคำนวณเฉพาะ MUX ราคาเช่าในตลาด ระบบ HD อยู่ที่ 10.5 ล้านต่อเดือน ระบบ SD 3.5 ล้านบาทต่อเดือน ดังนั้น จึงคาดว่า ททบ.5 มีรายได้รับจ้างถ่ายทอดสัญญา 882 ล้านต่อปี
อย่างไรก็ดี เรื่องของททบ.5 มีการตั้งบริษัท RTAE ขึ้นมา ปัจจุบันกองทัพถือหุ้นอยู่ 49% และมีการกู้เงินกันไปมาระหว่างบริษัทกับสถานี ทำให้ปัจจุบันบริษัทมีหนี้สิ้นราว 1,005 ล้านบาท เรียกว่ามีสถานะ ‘ล้มละลาย’
ปี 2547 ครม.ตั้งกรรมการสอบความผิดปกติของ ททบ.5 และ RTAE และมีการส่งเรื่องไปให้ ป.ป.ช. โดยใช้เวลา 19 ปี ล่าสุด ป.ป.ช.ปัดตก ไม่พบว่า ผบ.ทบ.เวลานั้นกระทำความผิด
การลงทุน : กองทัพมีการลงทุนในบริษัทในตลาดหลักทรัพย์ 8 บริษัทใหญ่ มูลค่า 1,400 ล้านบาท เช่น ธนาคารทหารไทยธนาชาติ, บริษัททางด่วนกรุงเทพ บริษัทเกียรตินาคิน เป็นต้น
กองทัพมีการลงทุนในบริษัทจำกัด คือ RTAE (รอยัล ไทยอามร์มี่ เอนเทอไพรส์) และบริษัทอุตสาหกรรมการบิน (TAI) มาราว 20 ปี กรณีหลังนั้นระบุว่าเพื่อส่งเสริมการบินและการซ่อมบำรุงเครื่องบินที่ธุรกิจนี้เริ่มขยายตัว รัฐบาลจึงสนับสนุนโดยลงทุน 51% กองทัพอากาศลงทุน 49% แต่มีปัญหาเรื่องประสิทธิภาพ 20 ปี ไม่สามารถคืนกำไรให้ผู้ถือหุ้น
ปัญหาข้อกฎหมายในการลงทุนของกองทัพ พบว่า ไม่มีกฎหมายรองรับให้กลาโหมไปดำเนินกิจการในเชิงพาณิชญ์หรือถือหุ้นในบริษัทเอกชน ต้องทำในรูปรัฐวิสาหกิจ หรือให้กระทรวงการคลังเป็นผู้ถือหุ้น แล้วรัฐบาลมอบหมายให้กองทัพไปกำกับดูแล อย่างไรก็ดี เมื่อกองทัพลงทุนเอง จึงไม่มีใครรู้ข้อมูลว่าบริหารจัดการอย่างไร และนำมาสู่คำถามเรื่องประสิทธิภาพและความไม่เป็นธรรม เพราะอาศัยทรัพยากรของชาติ และมีคำถามว่า รายได้ที่เป็นจริงมีมากกว่ามากใช่หรือไม่ รายได้พวกนี้สนับสนุนสวัสดิการเพียงไหน
สนามกอล์ฟกองทัพ ทุกเหล่าทัพชี้แจงว่ามีรวมกัน 57 แห่ง ที่ดินรวมกัน 20,871 ไร่ กระจายทุกภูมิภาค แต่กมธ.ตรวจสอบพบเพิ่มจากที่แจ้งอีก 4 แห่งในจังหวัดชลบุรี
แบ่งออกเป็น กองทัพเรือมีสนามกอล์ฟ 4 สนาม ที่ดิน 2,354 ไร่ กองทัพอากาศ 13 แห่ง ที่ดิน 4,470 ไร่ กองทัพบก 40 แห่ง ที่ดิน 14,470 ไร่
โรงไฟฟ้าสัตหีบ กองทัพเรือมีกำลังทางเรือ 70% อยู่ที่สัตหีบ และมีการตั้งโรงไฟฟ้าเพื่อความมั่นคงทางพลังงาน แต่กองทัพเรือไม่ได้ผลิตไฟเอง รับไฟจาก EGAT มาขายต่อให้ประชาชนใกล้เคียง สร้างรายได้ปีละ 1600-1800 ล้าน ได้กำไร 100-200 ล้าน
กำไรจากการขายไฟถูกใช้ไปในหลายกิจการซึ่งมีความเหมาะสม เช่น การฝึกวิชาชีพให้ทหารเกณฑ์, ศูนย์เดย์แคร์รับเลี้ยงเด็ก, การประกันชีวิต-อุบัติเหตุให้กำลังพลชายแดน แต่บางสวัสดิการไม่เหมาะสม เช่น ปล่อยกู้กำลังพลเพื่อโอนหนี้นอกระบบเข้าสู่ในระบบ ตรงนี้ใช้ธนาคารจะดีกว่า
กองทัพเรือเคยขอให้ กฟภ.ถ่ายโอนกิจการไปดูแลส่วนของการขายไฟให้ประชาชน แต่กองทัพเรือเรียกเก็บเงินที่ลงทุนไป 2,000 ล้านบาท และการที่ต้องโอนกิจการก่อนหมดสัปทาน (ปี 2588) อีก 4,000 ล้าน
กิจการน้ำมัน ‘ลุ่มแอ่งฝาง’ ในอำเภอฝาง อยู่ในความดูแลของกองทัพ มาตั้งแต่ปี 2499 สำรวจเอง เจาะเอง กลั่นเอง ใช้เอง และไม่ต้องส่งเงินคืนคลัง โดยมีวัตถุประสงค์ “สำรองไว้เพื่อความมั่นคงทางพลังงาน”
ลุ่มแอ่งฝางครอบคลุม 6 จังหวัด เป็นพื้นที่นอกกฎหมายปิโตรเลียมที่รัฐไม่ต้องสัมปทาน แต่ให้ ‘ศูนย์พัฒนาปิโตรเลียมภาคเหนือ’ ของกองทัพจัดการ โดยไม่ต้องรายงานจำนวนน้ำมันว่าผลิตได้เท่าไร คำถามคือ มีปริมาณน้ำมันใต้ดินเท่าไร ขุดขึ้นมาแล้วเท่าไร กลั่นออกไปเท่าไร ขายออกไปได้เท่าไร
ตามข้อมูลที่ชี้แจงอยู่บ้าง กองทัพผลิตน้ำมันมาแล้ว 68 ปี มีน้ำมันดิบหลายลุ่มแอ่งกระจายตัวอยู่ ฝางมีคุณภาพมากที่สุด ตามการชี้แจงของศูนย์พัฒนาปิโตรเลียวภาคเหนือฯ กองทัพขุดมาใช้แล้ว 16 ล้านบาเรลล์ จากหลุมทั้งหมดประมาณ 300 หลุม น่าจะสำรวจเพื่อขุดเจาะใช้ได้อีก 11 ปี
ปริมาณสำรองแอ่งฝางมี 63 ล้านบาร์เรล มีกำลังการผลิตวันละ 800 บาเรลล์ต่อวัน เปรียบเทียบภาพรวมน้ำมันดิบของประเทศซึ่งผลิตได้วันละ 80,000 บาเรล เรียกว่าผลิตได้ 1% ของทั้งประเทศเท่านั้น
ศูนย์นี้เคยรายงานกรมเชื้อเพลิงฯ ว่าปริมาณน้ำมันดิบปีที่ขุดเจาะได้น้อยที่สุดคือ 3 แสนบาร์เรลต่อปี หากคำนวณราคากลางตลาดโลก 50 เหรียญสหรัฐ/บาร์เรล จะได้ 500 ล้านบาทต่อปี หากคำนวณทั้ง 68 ปีจะเป็นเงิน 34,000 ล้านบาท กรณีเป็นเอกชนดำเนินการจะต้องเสียค่าภาคหลวง 12.5% ของรายได้ ดังนั้น เราสูญเสียค่าภาคหลวงจากกองทัพ 4,250 ล้านบาท
กองทัพระบุว่าไม่ได้ทำการพาณิชย์ เพียงสำรองไว้ใช้ภายใน แต่ปรากฏว่าน้ำมันที่กลั่นได้ถูกนำออกไปขายให้ลูกค้าหน่วยงานทหารด้วยกัน, น้ำมันเตา ผลิตภัณฑ์อื่นนำไปขายให้เอกชนภายนอก ที่เหลือขายออกไปต่างประเทศ ลาว เมียนมา จีนตอนใต้ สาเหตุที่ต้องส่งไปในประเทศเหล่านั้นเพราะน้ำมันดีเซลของโรงกลั่นที่ฝางไม่เป็นไปตามมาตรฐาน โดยมีค่ากำมะถันสูงเกินเกณฑ์ เทียบเท่ายูโร1 ปัจจุบันมาตรฐานกำหนดเป็นยูโร5 ทำให้ศูนย์ต้องการงบประมาณเพิ่มไปสร้างโรงกลั่นแห่งใหม่ที่มีเทคโนโลยีดีขึ้น ทำแผนเสนอรัฐบาลไว้แล้ว 400 ล้าน ซึ่งเรื่องนี้เห็นว่าไม่ควรอนุมัติเพราะกองทัพสามารถส่งนำ้มันดิบตัวเองออกไปกลั่นยังโรงกลั่นเอกชนภายนอกที่มีขีดความสามารถได้มาตรฐานดีกว่า
ยังมีการสะสมทุนจากกิจการพลังงานแล้วนำเม็ดเงินไปลงทุนสร้างโรงแรม 2 แห่ง คือ ปิโตรโฮเทลเชียงใหม่ แถวช้างคลาน อ้างว่าเป็นศูนย์ฝึกบุคลากรในด้านพลังงาน แต่ติดตามจากเพจจะพบว่าใช้เป็นที่อบรมจริยธรรมและศีลธรรม และยังเปิดขายแพ็คเกจทัวร์และห้องพักต่อคนทั่วไปอีกแห่งใช้ที่ดินราชพัสดุ วิวสวยที่สุดของชายหาดทะเลระยอง มูลค่า 770 ล้าน ชื่อ สิรินพรา รีสอร์ต จังหวัพระยอง อ้างว่าฝึกอบรมบุคลาการด้านพลังงาน เพจก็มีการเปิดขายห้องพัก ขายแพ็คเกจทัวร์ ท่องเที่ยวครบวงจร ราคาห้องสูงสุด 33,000 บาท ปัจจุบันกำลังปรับรูปแบบเป็นสวัสดิการทางธุรกิจ
5.8 ล้านคือที่ดินที่กองทัพถือครองจากกรมธนารักษ์ ซึ่งคิดเป็น 45% ของที่ดินราชพัสดุทั้งหมด
6.5 ล้านไร่คือ ที่ดินที่กองทัพถือครองจากทุกส่วนราชการ โดยในจำนวนนี้ 91% เป็นของกองทัพบก ทั้งนี้ งานเขียนของ อ.กานดา นาคน้อย ใน 77 จังหวัด มีเพียงอ่างทองที่ไม่มีพื้นที่ทหาร
ใน กทม.กองทัพถือครองที่ดินราว 20,000 ไร่ ขณะที่ใน กทม.มีชุมชนแออัด 600 กว่าแห่ง ประชากร 1.46 แสนครัวเรือน
ค่ายทหารทั่วประเทศ 107 แห่งตั้งเขตเมือง 69 แห่งตั้งพื้นที่ชนบท
150,000 ล้านบาท คือ มูลค่าที่ดินสนามกอล์ฟกองทัพ ส่วนโรงแรม 17 แห่ง มีมูลค่า 11,000 ล้าน (ที่ดินราว 1,000 ไร่)
ข้อพิพาทระหว่างกองทัพประชาชนมีเยอะมาก การแก้ไขปัญหาของรัฐบาลที่ผ่านมา ไม่จริงจัง เช่น กมธ.ที่ดินฯ ที่ตรวจสอบหนองวัวซอโมเดลพบว่า รัฐบาลทำงานเชิงรับ รอกองทัพบอกว่าพร้อมให้ประชาชนเช่าเมื่อไร ประชาชนบางส่วนได้ประโยชน์เหมือนกัน หากบุกรุกจริงก็จะได้เช่า แต่ก็มีคนที่มาอยู่ก่อนทหารที่มีปัญหา เพราะมีเอกสาร สค.1 ว่ามาบุกเบิกตั้งแต่ 2476 มาก่อนค่ายทหาร
สนามมวยจากเดิมมี 6 แห่ง เหลือ 2 แห่ง สนามมวยลุมพินีใหญ่ที่สุด และ ไม่ส่งงบการเงินให้ กมธ.ค่าตั๋วของสนามมวยลุมพินีราคาตั้งแต่ 700-10,000 บาท ไม่มีการเปิดเผย MOU ที่ทำกับเอกชน ‘วัน แชมเปี้ยนชิพ’ เป็นโปรแกรมที่มีคนดูจำนวนมากทั่วโลก เท่าที่กองทัพเปิดเผยพบว่า ค่าเช่าจัดงาน 2 วัน 300,000 บาท ขณะที่เอกชนซื้อสปอตโฆษณา 350,000 บาทต่อนาที ถือว่าค่าเช่าถูกมากราวกับทำการกุศล
ธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ กองทัพให้เช่าพื้นที่เปิดร้านค้ามากมาย มีจำนวนมากไม่ได้ทำสัญญากับกรมธนารักษ์ โดยมีตลาดอย่างน้อย 18 แห่ง
ค่าทหารปัจจุบันมี 107 ค่าย มีนโยบายปรับปรุงเป็นสถานที่ท่องเที่ยว กองทัพบกชี้แจงว่าโครงการ ‘Army land’ โปรแกรมสถานที่ท่องเที่ยวของกองทัพมี 307 แห่งทั่วประเทศ
สนามยิงปืนมี 21 แห่ง
ฯลฯ

ในส่วนข้อเสนอนั้นวิทยากรแต่ละคนมีข้อเสนอเฉพาะในส่วนของตนที่นำเสนอ โดยมีธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ ประธานคณะก้าวหน้าเป็นผู้สรุปข้อเสนอในภาพรวมว่า เมื่อพูดถึง ‘ปฏิรูปกองทัพ’ นั้นมีเป้าหมายดังนี้ 1.รัฐบาลพลเรือนอยู่เหนือกองทัพ กองทัพโปร่งใสตรวจสอบได้ 2.กองทัพมีประสิทธิภาพ มีสมถนะการรบสูง

ดังนั้นจึงหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะพูดถึง กองทัพพาณิชย์ หรือธุรกิจต่างๆ ของกองทัพ โดยมีข้อเสนอสรุปได้ดังนี้

หลายกิจการควรถ่ายโอนให้หน่วยงานอื่น หรือหน่วยงานที่เชี่ยวชาญกว่าบริหารจัดการเพื่อประสิทธิภาพสูงสุด เช่น ศูนย์ประชุมกองทัพบก รามอินทรา โอนให้ธนารักษ์พัฒนาสินทรัพย์, โรงไฟฟ้าสัตหีบโอนให้การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค, ธูปเตมีย์ ให้อบจ.ปทุมธานี ดูแลสวนสาธารณะที่ใหญ่ที่สุด, โรงงานเภสัชกรรมทหาร ให้องค์การเภสัชกรรม
เงินนอกงบประมาณประเภท 2 (วิทยุ/โทรทัศน์/ทีวีดาวเทียม) ในส่วนคลื่นวิทยุ เก็บไว้เฉพาะภารกิจหลักของกองทัพ เช่น กองทัพเรือต้องมีสถานีริมชายหาดเพื่อให้ใช้คลื่นสื่อสารไปทางทะเลได้ นอกนั้นให้ กสทช.เอาไปเปิดประมูล ส่วน ททบ.5 มีทางเลือกให้เป็นอย่าง NBT, MCOT ทีวีรัฐสภา รายการความมั่นคงผลิตแล้วสามารถแปะในช่องต่างๆ ได้ นี่ไม่ใช่ข้อเสนอสุดโต่ง ในอดีตมีกิจการกองทัพมากมายที่ปิดไป หากขาดทุนยาวนานและไม่สามารถปรับตัวได้แล้ว เช่น องค์กรฟอกหนัง องค์กรแบตตารี่
การลงทุนในบริษัทต่างๆ ในตลาดหลักทรัพย์ ควรขายหุ้นทิ้งให้หมดแล้วคืนเงินให้รัฐ ส่วนที่ลงทุนในบริษัทจำกัด 49% เช่นบริษัทอุตสาหกรรมการบิน ก็สามาราถนำบริษัทไปจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ แล้วรัฐขายหุ้นให้ลดลงเหลือต่ำกว่า 25% ซึ่งจะไม่ใช่สัดส่วนที่มีอำนาจบริหาร แต่การมีหุ้นไว้จะทำให้มีโอกาสถ่ายโอนควารู้ เทคโนโลยีอากาศยานกัน ส่วน RTAE ถือเป็นหนี้สูญแล้ว ต้องยอมรับข้อผิดพลาดในอดีต ขาของกองทัพบกแทงหนี้สูญ ปิดบัญชี ขาของเอกชนก็ปิดบริษัทไป
ที่ดิน 5.8 ล้านไร่นั้นมากเกินไป กองทัพถือควรครองที่ดินเฉพาะที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการดำเนินภารกิจหลักเท่านั้น ที่ดินไม่กี่ยวข้องให้นำคืนกระทรวงคลัง เพื่อแจกจ่ายให้ประชาชนได้ทำกิน หรือพัฒนาพื้นที่สาธารณะ

“ทั้งหมดเราจะลดงบประมาณที่ไม่จำเป็น ทรัพย์สินที่ได้มาเอามาบริหารโดยมืออาชีพจะได้มูลค่าเพิ่ม ซึ่งเราประเมินว่า อย่างน้อยรัฐไทยจะมีรายได้เพิ่มขึ้น 10,000 ล้านบาท ต่อปี” ธนาธร กล่าว

ธนาธรกล่าวว่า หากทำเช่นนี้ กองทัพจะเล็กลง มุ่งที่ภารกิจหลัก มีสมาธิไม่ไขว้เขว ที่สำคัญกองทัพจะได้รับการยอมรับจากประชาชน

“ในการเป็น กมธ. เราพบว่า ผู้บริหารในกองทัพหลายคนเข้าใจ และพร้อมให้ความร่วมมือ พวกเขาไม่ใช่คนเลวร้าย เขาไม่ใช่คนริเริ่มโครงการเหล่านี้ด้วยซ้ำ เราพูดเรื่องพวกนี้ เราพูดด้วยความเข้าใจ .. นี่ไม่ใช่ต้องการหักหาญจองล้างจองผลาญกองทัพ แต่เราต้องการทำให้กองทัพอยู่ภายใต้หลักการประชาธิปไตย สอดคล้องกับยุคสมัย มีภารกิจหลักคือสร้างกองกำลังเพื่อป้องกันประเทศไทยเมื่อวันที่จำเป็นต้องใช้” ธนาธรกล่าว

หมายเหตุ ผู้นำเสนอบนเวทีได้แก่

• รศ.พวงทอง ภวัครพันธุ์ - ภาพรวมที่ดินและธุรกิจกองทัพ
• สุภลักษณ์ กาญจนขุนดี - ผูกขาดชั่วนิรันดร์ วิทยุโทรทัศน์ทหาร
• เชตวัน เตือประโคน - สนามกอล์ฟทหารมีไว้ทำไม?
• จิรัฏฐ์ ทองสุวรรณ์ - ธุรกิจชิล ๆ สากกะเบือยันเรือรบ
• อนาลโย กอสกุล - ติดๆ ดับๆ ไฟฟ้าสัตหีบเพื่อความมั่นคงของใคร?
• เบญจา แสงจันทร์ - ขุมทรัพย์ธุรกิจพลังงาน
• พิจารณ์ เชาวพัฒนวงศ์ - เจ้าที่ดิน (Landlord) ที่ดินของรัฐในมือกองทัพ
• ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ - ข้อเสนอ ผลประโยชน์ที่ยิ่งใหญ่ ต้องโปร่งใสและเป็นธรรม

ข่าว