ปาฐกถา "ชุมชนจินตนาการกับพยานประวัติศาสตร์: ประวัติศาสตร์นิพนธ์กับประวัติศาสตร์ล้านนา" โดย ไชยันต์ รัชชกูล คณะรัฐศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา เป็นส่วนหนึ่งของงานประชุมทางวิชาการ Decentralizing Lanna: ออกจากศูนย์อำนาจล้านนา ครั้งที่ 1 วันเสาร์ที่ 17 พฤศจิกายน 2561 ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง
โดยการนำเสนอประกอบด้วย "ล้านนา" เป็นชื่อ เป็นหน่วย (entity) ของอะไร? วัฒนธรรมชาติพันธุ์ "คนล้านนา" ล้านนาเป็นการปกครอง พื้นที่ทางกายภาพ ภูมิศาสตร์-สังคม? หรือความสัมพันธ์ทางการค้า
พร้อมเสนอคำถาม สภาพเงื่อนไขอันใดเป็นสภาพแวดล้อมให้เกิด "ล้านนา" "อาณาจักรล้านนา"
"ล้านนา" ในสมัยที่มีการกำหนดเขตแดนประเทศไทย "ล้านนา" ก่อนกำเนิดเขตแดนประเทศไทย ล้านนาเมื่อเกิดรัฐไทย (ฐานที่กรุงเทพฯ) และเมื่อเชียงใหม่เป็น "ศูนย์กลาง" ขึ้นมาจริงๆ
นอกจากนี้ยังเสนอปัญหาประวัติศาสตร์นิพนธ์ ระหว่างประวัติศาสตร์ล้านนาคะคานกับประวัติศาสตร์ 'สามกรุง' และกรอบใหญ่ระหว่าง Bangkok Centricism และ Chiang Mai Centricism และข้อเสนอจะไปข้างหน้าอย่างไร พร้อมชวนคิดว่าคำตอบที่มีอยู่ในปัจจุบันเป็นคำตอบชั่วคราว "การเดินทางหมื่นลี้เริ่มที่ก้าวแรก หลงไปบ้าง เป็นเรื่องธรรมดาของการบุกเบิก" ทั้งยังชวนศึกษาในประเด็น "ล้านนา" เมื่อเจอหลักฐานและข้อค้นพบอะไรก็มาแบ่งปันกันเพื่อประโยชน์ด้านการศึกษา