1. บุคคลทุกคนมีสิทธิในชีวิตเนื้อตัวร่างกายและสิทธิในความเป็นส่วนตัว รวมทั้งข้อมูลเกี่ยวกับสารพันธุกรรมหรือดีเอ็นเอของตนที่บุคคลอื่นหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐไม่อาจล่วงละเมิดได้ การจัดเก็บดีเอ็นเอของผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารในจชต. โดยเจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงนั้นเป็นการกระทำที่สุ่มเสี่ยงว่าจะเป็นการปฏิบัติหน้าที่โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย เนื่องจากไม่มีบทกฎหมายใดที่ให้อำนาจเจ้าหน้าที่กระทำได้ โดยเฉพาะการจัดเก็บโดยระบุชื่อของเจ้าของดีเอ็นเอไว้ที่กล่องอาจทำให้ผู้ที่ไม่มีอำนาจตามกฎหมายสามารถเข้าถึงข้อมูลดีเอ็นเออันเป็นการละเมิดสิทธิความเป็นส่วนตัวของเจ้าของดีเอ็นเอได้ และอาจเปิดช่องให้มีการนำข้อมูลดังกล่าวไปใช้ในทางที่ไม่ชอบ อย่างมีอคติ และเป็นผลร้ายต่อเจ้าของดีเอ็นเอ
2. กระบวนการเก็บและรักษาดีเอ็นเอเป็นเรื่องละเอียดอ่อนที่กระทบถึงสิทธิของบุคคล การดำเนินการเก็บตัวอย่างดีเอ็นเอของผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารในลักษณะเช่นนี้ ทำให้สงสัยว่าจะเป็นการดำเนินการที่ขัดกับ “กฎแห่งห่วงโซ่การดูแลพยานหลักฐาน” (Chain of Custody- CoC ) ที่จะต้องดำเนินการโดยเจ้าหน้าที่ตามกฎหมาย มีวิชาชีพ มีจริยธรรม โดยหน่วยงานที่เป็นอิสระ มีการควบคุมการเข้าถึง การส่งต่อ รับมอบ เก็บรักษา การตรวจพิสูจน์ และการส่งและใช้ผลการตรวจพิสูจน์ โดยหน่วยงานที่เป็นอิสระต่อกัน และมีการลงชื่อเจ้าหน้าที่ไว้ทุกขั้นตอน ทั้งมีมาตรการป้องกันและตรวจสอบไม่ให้บุคคลใดนำข้อมูลไปใช้โดยไม่มีอำนาจและไม่ชอบด้วยกฎหมาย การจัดเก็บโดยเจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงในกรณีนี้อาจเปิดโอกาสให้มีการนำดีเอ็นเอของผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารไปใช้เป็นหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์เพื่อประกอบการดำเนินคดีต่อบุคคลโดยไม่ชอบด้วยขั้นตอนของกฎหมาย หรือกลั่นแกล้งบุคคลที่เกี่ยวข้องได้ รวมทั้งการดำเนินคดีในข้อหาความผิดร้ายแรงที่บางคดีอาจมีโทษถึงขั้นประหารชีวิต เจ้าหน้าที่รัฐจึงควรคำนึงถึงหลักการดังกล่าวอย่างเคร่งครัด
3. เจ้าหน้าที่ฝ่ายความมั่นคงได้สื่อสารต่อสาธารณะในการเก็บดีเอ็นเอจากผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารว่า “สำหรับผู้ที่ไม่ยอมให้ตรวจ มีกฎหมายอยู่ตัวหนึ่ง คือ กม. มาตรา 131/1 ป.วิอาญา อันนี้จะเป็นอำนาจของพนักงานสอบสวน เพื่อจะต้องพิสูจน์ความผิดของผู้ต้องหา ถ้าผู้ต้องหาไม่ยอมให้ตรวจดีเอ็นเอ ให้สันนิษฐานว่าผลเป็นไปตามตรวจพิสูจน์เป็นผลร้ายต่อผู้ต้องหา เมื่อคุณไม่ให้ตรวจก็แสดงว่าคุณเป็นคนร้าย คุณมีอะไรทำไมถึงไม่ให้ตรวจ” 
4. ข้อความดังกล่าวเป็นการบิดเบือนข้อเท็จจริงและกฎหมาย ซึ่งความจริงการเก็บดีเอ็นเอของบุคคลจะดำเนินการได้เมื่อมีการกระทำผิดอาญาเกิดขึ้น โดยจะดำเนินการโดยพนักงานสอบสวนต่อผู้ต้องหาในคดีอาญาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 131/1 เท่านั้น ผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารเป็นเพียงบุคคลทั่วไปที่เป็นผู้บริสุทธิ์มิใช่ผู้ต้องหาในคดีอาญา การเก็บดีเอ็นเอจึงเป็นการละเมิดสิทธิในเนื้อตัวร่างกายและสิทธิความเป็นส่วนตัวของผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหาร ซึ่งไม่มีกฎหมายใดให้อำนาจไว้และเป็นการดำเนินการเกินความจำเป็น นอกจากนี้ การให้ข้อมูลดังกล่าวต่อสาธารณะยังอาจสร้างความหวาดกลัวแก่ประชาชนในพื้นที่จชต.ซึ่งอาจเป็นเหตุหนึ่งที่ทำให้ผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารจำยอมให้เจ้าหน้าที่เก็บตัวอย่างดีเอ็นเอของตน
5. การเก็บตัวอย่างดีเอ็นเอของผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารนอกจากเป็นการดำเนินการที่มีปัญหาความไม่ชอบด้วยกฎหมายแล้ว ทางราชการยังเลือกที่จะดำเนินการเฉพาะใน จชต. เท่านั้น ซึ่งอาจก่อให้เกิดความเข้าใจได้ว่าเป็นการดำเนินการที่มีลักษณะของการเลือกปฏิบัติต่อประชาชนในพื้นที่ที่แตกต่างจากประชากรในพื้นที่ทั่วประเทศ อาจทำให้ประชาชนใน จชต. เกิดความรู้สึกว่า พวกตนล้วนเป็นผู้ต้องสงสัยของเจ้าหน้าที่ว่าเป็นผู้กระทำผิด หรือเกี่ยวข้องกับความไม่สงบ และถูกเจ้าหน้าที่จ้องเอาผิด การปฏิบัติการเช่นนี้จึงขัดต่อหลักการปฏิบัติที่ดีต่อพลเมือง หลักการสันนิษฐานว่าบุคคลทุกคนเป็นผู้บริสุทธิ์ (Presumption of Innocence) ซึ่งเป็นหลักการพื้นฐานสำคัญของกฎหมายไทยและกฎหมายรัฐธรรมนูญ

มูลนิธิผสานวัฒนธรรมเห็นว่า รัฐมีหน้าที่และบทบาทที่สำคัญในการแก้ไขปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนใต้ เพื่อนำมาซึ่งสันติสุขในพื้นที่ดังกล่าว รวมทั้งการจับกุมดำเนินคดีตามกระบวนการยุติธรรม ต่อผู้กระทำความผิด โดยเฉพาะผู้ใช้ความรุนแรงต่อสิทธิในชีวิตและทรัพย์สินขอประชาชน ซึ่งเป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน ผิดกฎหมาย ทั้งกฎหมายภายในและกฎหมายระหว่างประเทศอย่างร้ายแรง แต่การดำเนินการต่างๆของรัฐจะได้รับผลสำเร็จก็ต่อเมื่อเจ้าหน้าที่ได้รับความเชื่อมั่นและความร่วมมือจากประชาชน โดยเจ้าหน้าที่ต้องกระทำการต่างๆโดยชอบด้วยกฎหมายและยอมรับนับถือสิทธิมนุษยชนของประชาชนด้วย

การเก็บตัวอย่างสารพันธุกรรมหรือดีเอ็นเอของผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารในลักษณะของการล่วงละเมิดสิทธิของบุคคลดังกล่าวข้างต้น อาจมีผลทำให้ประชาชนเกิดความรู้สึกว่าตนถูกเลือกปฏิบัติ ถูกปฏิบัติอย่างผู้ต้องสงสัยว่าเป็นผู้ก่อความไม่สงบ เป็นคนร้าย  เกิดความหวั่นเกรงว่าจะถูกเจ้าหน้าที่บางคนกลั่นแกล้ง โดยนำดีเอ็นเอของตนไปใช้ในทางที่ไม่ชอบ ทำให้ประชาชนสูญเสียความเชื่อมั่น  ขาดความไว้วางใจที่มีต่อรัฐไปในที่สุด

ดังนั้น มูลนิธิผสานวัฒนธรรมจึงขอเรียกร้องให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง เคารพในสิทธิในเนื้อตัวร่างกายและความเป็นส่วนตัวของผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหาร ยึดมั่นในหลักนิติธรรม มีความโปร่งใส โดยขอเรียกร้องให้ยุติการเก็บตัวอย่างสารพันธุกรรมหรือดีเอนเอของผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารและทำลายตัวอย่างสารพันธุกรรมที่ได้เก็บไปแล้วด้วย

วันที่ 9 เมษายน 2562

กรุงเทพมหานคร