"นี่อาจเป็นเหตุผลสำคัญที่การยกเลิกทหารเกณฑ์เป็นสิ่งยากเย็นอย่างยิ่ง เพราะการมีทหารเกณฑ์เป็นคนรับใช้เป็นสิ่งยืนยันถึงศักดินาของนายพล (ทำนองเดียวกับมูลนายต้องมีไพร่ทาสรับใช้) หากไม่มีทหารเกณฑ์ ความเป็นชนชั้นมูลนายของนายพลก็สิ้นสุดลง"

ในการปาฐกถาพิเศษ ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ครั้งที่ 17 วันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2563 ของธงชัย วินิจจะกูล หัวข้อ “นิติรัฐอภิสิทธิ์และราชนิติธรรม: ประวัติศาสตร์ภูมิปัญญาของ Rule by Law แบบไทย” โดยปาฐกถาช่วงท้ายธงชัยกล่าวถึงหัวข้อ "ทหารเกณฑ์'" โดยกล่าวว่า

"ความเชื่อที่ว่ากองทัพและการเกณฑ์ทหารแสดงถึงความเสมอภาคของราษฎร เป็นความเข้าใจผิดมายาวนานของนักประวัติศาสตร์ กองทัพไทยเป็นสถาบันที่สะท้อนระเบียบความสัมพันธ์ของคนในวัฒนธรรมศักดินาแบบใหม่ นั่นคือราษฎรเสมอภาคกันภายใต้อำนาจและบารมีของนายพล

ซึ่งไม่ใช่แค่ผู้บังคับบัญชา แต่เป็นชนชั้นศักดินาใหม่ในเครื่องแบบ ส่วนทหารเกณฑ์และชั้นผู้น้อยก็ไม่ใช่เป็นแค่ผู้ใต้บังคับบัญชา แต่เป็นไพร่แบบใหม่นั่นเอง นี่อาจเป็นเหตุผลสำคัญที่การยกเลิกทหารเกณฑ์เป็นสิ่งยากเย็นอย่างยิ่ง เพราะการมีทหารเกณฑ์เป็นคนรับใช้เป็นสิ่งยืนยันถึงศักดินาของนายพล (ทำนองเดียวกับมูลนายต้องมีไพร่ทาสรับใช้) หากไม่มีทหารเกณฑ์ ความเป็นชนชั้นมูลนายของนายพลก็สิ้นสุดลง

นี่ยังเป็นเหตุผลว่าทำไมจึงมีนายพลจำนวนมาก เพราะนายพลเป็นบรรดาศักดิ์ของศักดินาใหม่ มีกี่คนก็ได้ ไม่เกี่ยวอะไรเลยกับความต้องการของกองทัพสมัยใหม่ การมีทหารเกณฑ์และจำนวนนายพลจึงเป็นเรื่องของอภิสิทธิ์ล้วนๆ ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับกิจการทหารแต่อย่างใด] ‘บุคคล’ ในความสัมพันธ์ทางสังคมแบบที่ ‘พลเมือง’ ทั้งหลายล้วนเสมอภาคข้างใต้ชนชั้นสูงและชนชั้นผู้มีอำนาจแบบนี้พัฒนาเติบโตต่อมา จึงทำให้หลักการความไม่เสมอภาคทางกฎหมายไม่ได้ดีขึ้น ไม่ใช่ข้อยกเว้นและไม่ใช่เพราะคนดีไม่พอ

แต่เป็นความสัมพันธ์ทางสังคมและกฎหมายแบบไม่เสมอภาคที่กลายเป็นสถาบันทางสังคม จึงไม่ต้องละอายกันอีกต่อไป