รายละเอียดจดหมายเปิดผนึกถึง กสม. 

เรื่อง  ร้องทุกข์และขอให้เร่งหามาตรการช่วยเหลือเยียวยา กรณีความเดือดร้อนด้านความมั่นคงทางอาหารและสุขภาวะ ชาวกะเหรี่ยงบ้านบางกลอย อำเภอแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี

เรียน    คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

ภายหลังการถูกอพยพโยกย้ายอย่างน้อย 2 ระลอก ในช่วงปี 2539 และ 2553-2554 ตลอดจนการผลักดันและการดำเนินคดีชาวบ้าน 28 รายที่พยายามกลับขึ้นไปอยู่อาศัยและทำกินในบริเวณบ้านบางกลอยบนเมื่อช่วงต้นปีที่ผ่านมา ในปัจจุบันชาวกะเหรี่ยงบ้านบางกลอยล่าง หมู่ที่ 1 ตำบลห้วยแม่เพรียง อำเภอแก่งกระจาน จังหวัดเพชรบุรี กำลังประสบปัญหาขาดแคลนอาหารอย่างหนัก โดยทุกวันนี้ ชาวบ้านแต่ละครัวเรือนต้องบริโภคอาหารจากการรับบริจาค ได้แก่ ข้าวสาร บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป และปลากระป๋อง ซึ่งเป็นการบริโภคติดต่อกันเป็นเวลานาน ทำให้เกิดภาวะทุพโภชนาการ เป็นสาเหตุหลักของอาการเจ็บป่วยของชาวบ้านหลายคน โดยเฉพาะภาวะขาดสารอาหาร
สาเหตุที่ชาวบ้านไม่มีทางเลือกในการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพได้นั้นมี 4 ประการ ได้แก่

1.    สาเหตุด้านที่ดินทำกิน พื้นที่จัดสรรรองรับการอพยพของชาวบ้านเมื่อปี 2539 นั้นเป็นพื้นที่ที่ไม่สามารถทำการเกษตรได้ โดยเฉพาะระบบการเกษตรแบบ “ไร่หมุนเวียน” ซึ่งเป็นแหล่งความมั่นคงทางอาหารของชุมชน โดยลักษณะแปลงทำกินนั้นเต็มไปด้วยก้อนหินก้อนกรวด ทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็ก ไม่สามารถใช้อุปกรณ์การเกษตรขุดเจาะลงไปในดินได้ อีกทั้งยังมีลักษณะเป็นทรายที่ไม่มีคุณสมบัติในการดูดซับน้ำ ให้ความชุ่มชื้นแก่พืชพันธุ์ใดๆ นอกจากนั้นหลายครัวเรือนยังไม่ได้รับการจัดสรรที่ดินทำกินภายหลังการอพยพ จึงไม่สามารถสร้างความมั่นคงทางอาหารหรือสร้างรายได้ให้ครัวเรือนได้ 

2.    สาเหตุจากความไม่สอดคล้องของโครงการช่วยเหลือเยียวยาที่เข้าไปในชุมชน ภายหลังการอพยพโยกย้ายชุมชน ปรากฏความพยายามของหลายหน่วยงานในการให้ความช่วยเหลือเยียวยาด้านปากท้องและอาชีพ โดยเฉพาะโครงการของมูลนิธิปิดทองหลังพระ ที่สนับสนุนระบบการเกษตรที่ไม่สอดคล้องกับวิถีชีวิตของชาวกะเหรี่ยง ขาดความเข้าใจเกี่ยวกับระบบการผลิตบนพื้นที่สูง และไม่ได้ให้ความช่วยเหลือเรื่องระบบชลประทานที่เพียงพอต่อความต้องการ หลายปีที่ผ่านมาชาวบ้านหลายครัวเรือนตัดสินใจลงทุนด้วยตนเองบนผืนดินที่ได้รับจัดสรรนั้น ผลที่ได้รับคือไม่มีผลิตผลทางการเกษตรเหลือเพียงพอในการบริโภคในครัวเรือน และไม่สามารถสร้างอาชีพหรือรายได้ให้ชุมชนได้อย่างแท้จริง

3.    สาเหตุจากกฎหมายด้านป่าไม้ที่เกี่ยวข้อง ชาวบ้านไม่สามารถเข้าไปหาพืชผักในป่ามาบริโภคได้ เนื่องจากมีการประกาศเกี่ยวกับ “ไม้หวงห้าม” และ “ของป่าหวงห้าม” ตามพระราชบัญญัติป่าไม้ พ.ศ. 2484 และฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2562 ทำให้พืชหลายชนิดที่ชาวบ้านเคยบริโภคกลายเป็นสิ่งผิดกฎหมาย เช่น หวายขม ลูกเนียง ใบเหลียง หน่อไม้ และเห็ด เป็นต้น รวมถึงปลาบางชนิดที่ชาวบ้านเคยบริโภคก็ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ตลอดจนอุทยานแห่งชาติแก่งกระจานไม่ได้สำรวจพื้นที่ใช้ประโยชน์ในอุทยานฯ ตามมาตรา 65 ของพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2562 และยังได้แสดงถึงความเข้มงวดในการตรวจตราและบังคับใช้กฎหมายด้วยการติดตั้งกล้องวงจรปิดในพื้นที่ป่าที่ชาวบ้านเคยเข้าไปหากิน ชาวบ้านจึงไม่สามารถเข้าถึงการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรในพื้นที่อุทยานแห่งชาติได้

4.    สาเหตุด้านเศรษฐกิจ ชาวบ้านไม่มีทุนทรัพย์พอที่จะซื้ออาหารจากร้านค้า เนื่องจากภาวะวิกฤติโรคระบาดโควิด-19 ทำให้หลายคนถูกเลิกจ้างงานและไม่มีรายได้ ส่วนชาวบ้านที่ทำงานในโรงทอผ้าของศูนย์ฝึกศิลปาชีพก็ได้ค่าแรงต่ำกว่าที่กฎหมายกำหนด กล่าวคือ ชาวบ้านแต่ละคนต้องทำงาน 8 ชั่วโมงต่อวัน ได้รับค่าแรงตั้งแต่ 120 บาท 130 บาท และ 160 บาท ตามลำดับ และต้องใช้เวลาถึง 2-3 เดือน ชาวบ้านจึงจะได้รับค่าจ้างจำนวนดังกล่าว ทำให้ชาวบ้านไม่สามารถมีเงินสำรองหรือทุนทรัพย์พอที่จะซื้ออาหารมาบริโภคในทุกวัน

จากทั้ง 4 สาเหตุหลักที่กล่าวมาข้างต้นนี้ ทำให้คุณภาพชีวิตและสุขภาวะของชาวบ้านบางกลอยล่างตกอยู่ในสถานการณ์ที่น่าเป็นห่วง ดังปรากฏว่ามีชาวบ้านบางคนมีอาการอ่อนเพลีย ไร้เรี่ยวแรง ไม่มีน้ำนมให้บุตร และพบว่ายิ่งนานวันเข้าผู้ป่วยก็เพิ่มขึ้นทุกวันโดยปราศจากการดูแลโดยภาครัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในขณะที่สถานการณ์ทางคดีความก็ยังคงดำเนินต่อไป ชาวบ้านบางกลอยล่างจึงได้ร้องทุกข์ และมีข้อเสนอแนะมายังคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติดังต่อไปนี้

1.    ให้คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติดำเนินการตรวจสอบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับคุณภาพชีวิตและที่ดินทำกินของชาวบ้านบางกลอย ภายหลังการผลักดันให้เกิดการอพยพชาวบ้านลงมาอยู่ที่บ้านโป่งลึก-บางกลอย รวมถึงการประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อหามาตราการช่วยเหลือและเยียวยาชาวบ้านในระยะยาว เนื่องจากกรณีปัญหาที่เกิดขึ้นนี้เกิดจากการที่หน่วยงานภาครัฐ โดยเฉพาะกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ละทิ้งและเมินเฉยต่อปัญหาความเดือดร้อน มิได้ให้การดูแลและอำนวยประโยชน์แก่ชาวบ้านตามที่ได้ให้คำมั่นไว้ก่อนจะมีการอพยพโยกย้ายชุมชน

2.    ให้คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติดำเนินการตรวจสอบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการดำเนินการของอุทยานแห่งชาติแก่งกะจาน ตามมาตรา 65 ในพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2563 ตลอดจนการที่อุทยานแห่งชาติแก่งกระจานดำเนินการโดยเข้มงวดต่อชาวบ้าน จนไม่สามารถเข้าไปเก็บหาอาหารจากป่าได้  

3.    ให้คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อหามาตรการในการช่วยเหลือด้านสิทธิมนุษยชน โดยเฉพาะในด้านอาหาร โดยคำนึงถึงคุณค่าทางโภชนาการและการได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน เพียงพอต่อประชากรในชุมชน รวมถึงการหามาตรการช่วยเหลือด้านสาธารณสุข โดยเปิดพื้นที่ให้คณะแพทย์อาสาเข้าไปตรวจอาการ พูดคุยกับชาวบ้านในพื้นที่ รวมทั้งให้การรักษาตามอาการเบื้องต้นโดยเร่งด่วน

4.    ให้คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติลงพื้นที่ตรวจสอบข้อเท็จจริงโดยเร่งด่วน