รายงานพิเศษจากสื่อ Rest of World ระบุว่าโปรโมชั่นมื้ออาหารสุดคุ้มของแพลตฟอร์ม Meituan ได้รับความนิยมอย่างมากในจีนหลังโควิด-19 ที่ผู้คนต้องใช้จ่ายอย่างประหยัด แต่ 'ไรเดอร์ส่งอาหาร' กลับบอกว่าพวกเขาต้องทำงานนานขึ้นเพื่อค่าตอบแทนที่น้อยลง

ที่มาภาพประกอบออกแบบโดยเทคโนโลยี AI ขับเคลื่อนโดย DALL·E 3

รายงานพิเศษจากสื่อ Rest of World ระบุว่าในวันฝนตกช่วงเดือน พ.ย. 2023 เคเอ็กซ์ หวู (KX Wu) ไรเดอร์ส่งอาหารชาวจีน กำลังบรรจุชามข้าว ก๋วยเตี๋ยว และชาไข่มุก 16 แพ็คใส่บนสกู๊ตเตอร์ของเขา ห้อยบางอย่างไว้ที่แฮนด์รถ และเริ่มต้นส่งอาหารตามที่อยู่ต่าง ๆ ในชุมชนแออัดของเมืองหนานหนิง ทางใต้ของจีน ที่อยู่ของลูกค้าบางคนอยู่ตึกสูงที่มีลิฟต์ ขณะที่บางแห่งไม่มีลิฟต์ เมื่อเวลาผ่านไป หวูเริ่มกังวลว่าลูกค้าจะบ่นเพราะก๋วยเตี๋ยวเย็นหมดแล้ว

เขาใช้เวลากว่า 1 ชั่วโมงกว่าจะส่งอาหารครบทั้ง 9 แห่ง หวูจะได้ค่าจัดส่งเพียง 30 หยวน (ประมาณ 4.15 ดอลลาร์สหรัฐฯ) สำหรับการส่งทั้งหมดนี้

สำหรับลูกค้าหลายคน พวกเขายอมเสี่ยงที่จะได้รับก๋วยเตี๋ยวที่เย็นแล้ว เพื่อแลกกับการประหยัดเงินจากการสั่งแบบ "กลุ่ม" ผ่าน Meituan บริษัทแพลตฟอร์มบริการจัดส่งอาหารยักษ์ใหญ่ของจีน ภายใต้โปรโมชั่น "Pinhaofan" (ซึ่งแปลว่า "รวมตัวกันเพื่อมื้ออาหารที่ดี") ผู้ใช้แพลตฟอร์ม Meituan สามารถสั่งอาหารแบบกลุ่มได้โดยการแชร์ลิงค์กับคนที่อยู่ละแวกใกล้เคียงกัน และจะได้รับส่วนลดมากหากมีผู้สั่งอาหารด้วยกัน 2-4 คน วัตถุประสงค์คือการทำให้ค่าส่งอาหารนั้นถูกจนแม้แต่ผู้ที่มีรายได้น้อยหรือผู้ที่กำลังประหยัดอดออมก็สามารถสั่งอาหารได้บ่อยครั้ง "อิ่มอร่อยในราคา 9.9 หยวน (ประมาณ 1.4 ดอลลาร์สหรัฐฯ) โดยไม่เสียค่าส่ง" คือสโลแกนของโปรแกรมนี้

โปรโมชั่น "Pinhaofan" (ซึ่งแปลว่า "รวมตัวกันเพื่อมื้ออาหารที่ดี") ของ Meituan

แต่โปรโมชั่นนี้สร้างความปวดหัวให้กับไรเดอร์ส่งอาหาร ไรเดอร์ของ Meituan ทั้งปัจจุบันและอดีต 5 คน กล่าวกับ Rest of World ว่าพวกเขาต้องเดินทางไปหลายแห่งเพื่อส่งอาหารชุดเดียวกัน และค่าตอบแทนมักจะไม่คุ้มค่า ด้านผู้เชี่ยวชาญประเด็นแรงงานแพลตฟอร์มในจีน ชี้ว่าด้วยการเพิ่มภาระงานให้กับไรเดอร์ส่งอาหาร Meituan จึงสามารถนำเสนอส่วนลดและดึงดูดผู้ใช้ใหม่ในกลุ่มประชากรที่มีรายได้น้อย แต่กลับสร้างความไม่พอใจให้กับไรเดอร์ เนื่องจากมีการร้องเรียนจากลูกค้าเพิ่มขึ้นและมีการโต้เถียงกันระหว่างไรเดอร์กับลูกค้าอีกด้วย

Meituan เปิดตัวโปรโมชั่น Pinhaofan ครั้งแรกในเมืองเดียวก่อนเมื่อปี 2020 หลังจาดนั้นค่อยขยายการให้บริการไปทั่วประเทศจีน โดยมียอดสั่งซื้อเกือบ 5 ล้านครั้งต่อวันในปี 2024 ตามที่ LatePost สำนักข่าวธุรกิจของจีนรายงาน

ความสำเร็จนี้ถือเป็นอีกสัญญาณหนึ่งของภาวะประหยัดหลังโควิด-19 ของจีน เนื่องจากผู้บริโภคแสวงหาสินค้าราคาถูกเพื่อลดผลกระทบจากความไม่แน่นอนทางเศรษฐกิจ ผู้ใช้ Pinhaofan มักจะได้อาหารราคาต่ำกว่า 3 ดอลลาร์สหรัฐฯ หากเข้าร่วมการสั่งอาหารแบบกลุ่ม "มันอร่อยและราคาถูกมาก" ฟ่านดารา เฉา (Fandara Cao) วิศวกรสาววัย 21 ปี จากก้านโจว มณฑลเจียงซี บอกกับ Rest of World ตั้งแต่เธอค้นพบฟีเจอร์การสั่งอาหารแบบกลุ่มนี้ เธอมักจะสั่งอาหารเย็นบน Meituan แทบทุกวัน ตัวเลือกยอดฮิตของเธอ ได้แก่ โจ๊กราคา 10.4 หยวน (1.44 ดอลลาร์ฯ) และชานมไข่มุกราคา 7 หยวน (97 เซนต์)

ในปี 2021 ซึ่งเป็นปีสุดท้ายที่ Meituan เปิดเผยข้อมูลลูกค้า พบว่าลูกค้าของพวกเขาใช้จ่ายเฉลี่ย 48.2 หยวน (6.7 ดอลลาร์ฯ) ต่อการสั่งซื้อ หลี่ เฉิงตง (Li Chengdong) หัวหน้าสถาบันวิจัยเทคโนโลยีไห่ถุน บอกกับ Rest of World ในฐานะที่เป็นแพลตฟอร์มจัดส่งอาหารอันดับหนึ่ง Meituan จำเป็นต้องเสนอตัวเลือกที่ราคาถูกกว่าหากต้องการเพิ่มฐานผู้ใช้ โดยเฉพาะในกลุ่มประชากรที่มีรายได้น้อย เขากล่าวว่า การให้ผู้ใช้ในพื้นที่เดียวกันสั่งอาหารแบบกลุ่ม ช่วยให้แต่ละคนประหยัดค่าจัดส่ง ยกตัวอย่างเช่น หวู ได้รับค่าตอบแทน 1.8-2.5 หยวน (25-35 เซนต์) สำหรับการส่งอาหารตามโปรโมชั่น Pinhaofan แต่ละมื้อในปลายปี 2023 เมื่อเทียบกับการส่งอาหารตามปกติที่ได้ 5 หยวน (69 เซนต์)

Ele.me ของ Alibaba ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มจัดส่งอาหารอันดับ 2 ของจีน ได้เปิดตัวฟีเจอร์การสั่งอาหารแบบกลุ่มที่คล้ายคลึงกัน แต่ Li กล่าวว่า Ele.me จะแข่งขันได้ยาก เนื่องจากฐานผู้ใช้ที่น้อยกว่า

Meituan ไม่ได้ตอบกลับคำขอความคิดเห็นจาก Rest of World ไรเดอร์ส่งอาหารหลายล้านคนทำงานให้กับ Meituan อัลกอริทึมที่เปลี่ยนแปลงไปของแอปพลิเคชันส่งอาหารจีน ซึ่งบีบรายได้ของไรเดอร์ขณะที่ทำให้การจัดส่งเร็วขึ้นนั้น ถูกวิพากษ์วิจารณ์จากสาธารณชนในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เพื่อให้ได้รายได้สูงสุด ไรเดอร์ต้องรับออเดอร์ให้มากที่สุด ส่งให้ทันกำหนดแต่ละรายการ และได้รับรีวิวที่ดีจากลูกค้า

ไรเดอร์กล่าวว่า พวกเขาทำเงินได้ดีจาก Pinhaofan บ้างเป็นครั้งคราว หากมีการสั่งแบบกลุ่มจากโรงเรียนหรือสำนักงานเดียวกัน ไรเดอร์จะจัดส่งไปยังสถานที่เดียวเท่านั้น แต่ในหลายกรณี พวกเขาต้องไปรับอาหารจากร้านอาหารร้านเดียวและส่งให้กับลูกค้าที่อาศัยอยู่ในอาคารต่าง ๆ ไรเดอร์ได้ระบุถึงปัญหาต่าง ๆ เช่น เวลารอลิฟต์นาน ที่อยู่อาศัยที่ซับซ้อนและกว้างใหญ่ ที่พวกเขาต้องประสบในแต่ละวัน

“ค่าตอบแทนมันต่ำเกินไป” อดีตไรเดอร์ส่งอาหารวัย 27 ปีจากมณฑลเสฉวน ผู้ขอสงวนนามสกุลเพื่อความเป็นส่วนตัว กล่าวกับ Rest of World “ถ้าไม่ต้องขึ้นบันไดตึกขึ้นไป ฉันก็พอรับได้ แต่ตึกแถวนี้โหดร้ายจริง ๆ” คุณแม่เลี้ยงเดี่ยวคนนี้ใช้เวลา 3 เดือนในการส่งอาหารให้กับโปรโมชั่น Pinhaofan ก่อนลาออก

ที่มาภาพประกอบออกแบบโดยเทคโนโลยี AI ขับเคลื่อนโดย DALL·E 3

ในปี 2021 หน่วยงานกำกับดูแลของจีนได้สั่งให้แพลตฟอร์มส่งอาหารและเรียกรถ ชดเชยค่าตอบแทนให้แก่พนักงานอย่างเป็นธรรม แต่ภาวะเศรษฐกิจที่ชะลอตัวลงในเวลาต่อมาและอัตราการว่างงานของคนหนุ่มสาวที่สูงขึ้น ส่งผลให้แรงงานวัยรุ่นจำนวนมากหลั่งไหลเข้าสู่เศรษฐกิจแบบชั่วคราว ทำให้แพลตฟอร์มเหล่านี้มีแรงจูงใจน้อยที่จะขึ้นค่าจ้าง ตามที่ จูลี่ ยูเจีย เฉิน (Julie Yujie Chen) อาจารย์ประจำภาควิชาที่มหาวิทยาลัยโทรอนโต ผู้ศึกษาอุตสาหกรรมการจัดส่งอาหารของจีน กล่าว

ความขัดแย้งปะทุขึ้นระหว่างไรเดอร์ส่งอาหารที่ไม่พอใจกับผู้บริโภคที่คำนึงถึงราคา ผู้ใช้โปรโมชั่น Pinhaofan ได้ร้องเรียนต่อไรเดอร์ส่งอาหารที่มีทัศนคติแย่ ๆ มาส่งช้าเกินไป หรือปฏิเสธที่จะส่งอาหารไปยังประตูห้องของพวกเขา ซึ่งต่างจากการสั่งอาหารแบบปกติ โปรโมชั่น Pinhaofan ไม่มีการกำหนดเส้นตายสำหรับไรเดอร์ สิ่งนี้นำไปสู่ระยะเวลารอคอยที่นานขึ้น

ผู้ใช้โซเชียลมีเดีย Xiaohongshu รายหนึ่งได้โพสต์บันทึกการแชท แสดงให้เห็นไรเดอร์ส่งอาหารด่าพวกเขาว่า "สุนัข" หลังจากผู้ใช้ร้องขอให้เอาอาหารขึ้นไปที่อพาร์ตเมนต์ของพวกเขาแทนที่จะส่งมอบที่ลิฟต์ เจ้าของร้านขายอาหารแผงลอยในเมืองกวางโจวทางใต้ของจีน บอกกับ Rest of World ว่า Pinhaofan ดึงดูดลูกค้ามาที่ร้านก๋วยเตี๋ยวเล็ก ๆ ของเธอมากขึ้น แต่ "ทัศนคติที่แย่" ของไรเดอร์นำไปสู่รีวิวเชิงลบของร้าน เช่นเดียวกับคำขอคืนเงิน

เฉินกล่าวว่า ในอดีตไรเดอร์ส่งอาหารชาวจีนสามารถเลือกที่จะรับงานหลายงานได้ หากเห็นว่าค่าตอบแทน เส้นทาง และระยะเวลาการส่งนั้นเหมาะสม ซึ่งคล้ายกับการทำงานแบบรับหลายออเดอร์ใน Uber Eats และ DoorDash  แต่กับฟีเจอร์การสั่งอาหารแบบกลุ่ม ลูกค้าและแพลตฟอร์มเป็นผู้ตัดสินใจว่าจะให้ส่งออเดอร์ใดด้วยกัน

"มันเป็นวิธีที่แพลตฟอร์มลิดรอนสิทธิ์ในการตัดสินใจของพนักงาน" เฉินกล่าว "[ลูกค้า] อาจไม่ได้คิดถึงค่าตอบแทน [ที่ลดลง] ซึ่งส่งผลกระทบต่อไรเดอร์ และส่งผลต่อประสบการณ์ของลูกค้าในอีกทางหนึ่ง"

แม้ว่าพนักงานส่งอาหารหลายคนไม่พอใจกับ Pinhaofan หวูบอกว่าพวกเขาก็ยังสั่งอาหารราคาถูกเหล่านั้นเอง หวูผู้ที่ลาออกจากงานไรเดอร์ของ Meituan ในเดือน เม.ย. 2024 กล่าวว่าเขาเข้าใจหากอาหารใช้เวลานานกว่าจะมาถึง

"ผมเคยทำงานเป็นไรเดอร์" หวู กล่าว "ดังนั้นผมจึงรู้ว่าการส่งตามโปรโมชั่น Pinhaofan มันยากแค่ไหน"

ที่มา:
Ultra-cheap meals from China’s delivery giant are hugely popular. Drivers are bearing the costs (Viola Zhou, Rest of World, 7 June 2024)