ยิ่งชีพ iLaw พร้อมด้วยเหยื่อที่เคยถูกหน่วยงานรัฐใช้เพกาซัสสปายแวร์เจาะระบบเพื่อเข้าถึงข้อมูลในโทรศัพท์ เข้ายื่นหนังสือต่อรังสิมันต์ โรม ประธาน กมธ.ความมั่นคงฯ ให้ช่วยตรวจสอบเกี่ยวกับการใช้เทคโนโลยีละเมิดสิทธิมนุษยชนของรัฐ หลังพบข้อเท็จจริง กอ.รมน. มีเอี่ยว โดยในปี 2565 นักศึกษา นักกิจกรรม ภาคประชาสังคม นักวิชาการ และนักการเมือง ราว 35 คนถูกเจาะระบบโทรศัพท์มือถือเพื่อขโมยข้อมูล

17 ก.ค. 2567 เวลา 11.30 น. ไอลอว์ นำโดยยิ่งชีพ อัชฌานนท์ และเหยื่อที่เคยถูกหน่วยงานของรัฐไทยใช้เพกาซัสสปายแวร์ (Pegasus Spyware) เจาะระบบเพื่อเข้าถึงข้อมูลในโทรศัพท์มือถือ เข้ายื่นหนังสือต่อรังสิมันต์ โรม ประธานคณะกรรมาธิการความมั่นคงแห่งรัฐ กิจการชายแดนไทย ยุทธศาสตร์ชาติและการปฏิรูปประเทศ (กมธ.ความมั่นคงฯ) สภาผู้แทนราษฎร ให้ช่วยตรวจสอบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการใช้เทคโนโลยีละเมิดสิทธิมนุษยชน

รังสิมันต์ตอบรับหนังสือและร่วมแถลงต่อสื่อมวลชนว่า ในอดีตที่มีการตรวจพบความเชื่อมโยงระหว่างหน่วยงานรัฐไทยด้านการปราบปรามยาเสพติดกับบริษัท เอ็นเอสโอ ผู้พัฒนาสปายแวร์สัญชาติอิสราเอล นำไปสู่การปรับงบประมาณในรัฐบาลก่อนหน้า อย่างไรก็ตามในรัฐบาลปัจจุบันรังสิมันต์ย้ำว่าแม้จะยังไม่ตรวจพบการใช้งบประมาณกับเพกาซัสสปายแวร์ในเอกสารงบประมาณ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าไม่ได้มีการซื้อสปายแวร์ลักษณะนี้มาใช้งานผ่านการใช้ชื่ออื่นๆ อีก

รังสิมันต์ เล่าด้วยว่า ในกรรมาธิการเองมีทั้งปิยรัฐ จงเทพ ส.ส.จากพรรคก้าวไกล และปกรณ์ อารีกุล เลขานุการกรรมาธิการ ซึ่งเคยตรวจพบว่าถูกเจาะระบบโดยสปายแวร์เพกาซัสด้วย ดังนั้น เรื่องนี้จึงเป็นเรื่องที่กมธ. ให้ความสำคัญอยู่แล้ว

ภาพจาก iLaw

การสืบสวนข้อมูลการซื้อเพกาซัสสปายแวร์จะถูกบรรจุเข้าวาระการประชุมของกมธ.ความมั่นคงฯ ต่อไป และจะมีการเชิญตัวแทนหน่วยงานรัฐมาให้ข้อมูลเพิ่มเติมเพื่อคลี่คลายปัญหาโดยเร็ว อย่างไรก็ตามหากเครื่องมือการทำงานโดยกมธ.ความมั่นคงฯ ยังไม่สามารถคลี่คลายปัญหาได้ รังสิมันต์กล่าวว่ายังมีเครื่องมืออื่นที่ยังสามารถนำมาใช้ได้อยู่ เช่น การตั้งคณะทำงานเพื่อศึกษาเรื่องนี้โดยตรง เป็นต้น

ในปี 2565 ไอลอว์ค้นพบว่า มีประชาชนชาวไทยรวม 35 คน ประกอบไปด้วยหลากหลายที่มาและอาชีพ เช่น นักศึกษา นักกิจกรรม ภาคประชาสังคม นักวิชาการ และนักการเมือง ถูกเจาะระบบโทรศัพท์มือถือเพื่อขโมยข้อมูลโดยเทคโนโลยีที่ชื่อว่า เพกาซัสสปายแวร์ (Pegasus Spyware) ซึ่งเป็นอาวุธไซเบอร์ที่ผลิตโดยบริษัท เอ็นเอสโอ จากประเทศอิสราเอล ที่ผลิตไว้สำหรับขายให้แก่รัฐบาลเท่านั้น ช่วงเวลาดังกล่าวยังมีรายงานจาก CitizenLab อีกด้วยว่า จากการตรวจสอบความเชื่อมโยงบนโลกอินเทอร์เน็ตพบว่าหน่วยงานของไทยชื่อ ISOC หรือกองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร (กอ.รมน.) มีกิจกรรมบนโลกอินเทอร์เน็ตเชื่อมโยงกับบริษัท เอ็นเอสโอ

ในปีเดียวกันนี้เอง ไอลอว์เคยยื่นหนังสือขอให้คณะกรรมาธิการของสภาผู้แทนราษฎรตรวจสอบข้อมูลและเคยตรวจพบเอกสารการซื้อขายเทคโนโลยีคล้ายกับเพกาซัสสปายแวร์โดยกองบัญชาการปราบปรามยาเสพติดมาแล้ว แต่หลังจากมีการเลือกตั้งและมีรัฐบาลใหม่การตรวจสอบโดยสภาผู้แทนราษฎรก็หยุดชะงักลง แม้ว่าการคุกคามโดยอาวุธไซเบอร์ลักษณะนี้จะไม่ได้หยุดชะงักลงไปด้วยก็ตาม

เดิมทีเพกาซัสสปายแวร์ถูกออกแบบมาเพื่อต่อต้านการก่อการร้ายและการค้ามนุษย์ เนื่องจากมีความสามารถในการเจาะและล้วงข้อมูลในโทรศัพท์มือถือโดยที่เจ้าของโทรศัพท์มือถือไม่สามารถรู้ตัวได้ ข้อมูลทั้งหมดของโทรศัพท์เป้าหมายจะถูกเข้าถึงโดยผู้ควบคุมสปายแวร์ นอกจากนี้ยังสามารถเปลี่ยนให้โทรศัพท์มือถือที่ตกเป็นเป้าหมายกลายเป็นเครื่องดักฟังและเครื่องติดตามได้อีกด้วย ทำให้การที่รัฐนำมาใช้กับประชาชนที่เห็นต่างทางการเมืองเป็นการละเมิดสิทธิความเป็นส่วนตัวอย่างร้ายแรง ปัจจุบันจึงมีหลายรัฐบาลในโลกที่ถูกประชาชนฟ้องร้องฐานใช้งานสปายแวร์ชนิดดังกล่าว

ปัจจุบันในประเทศไทยมีคดีที่ยื่นฟ้องหน่วยงานของรัฐ รวมถึงกอ.รมน. ต่อศาลปกครองเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ขณะนี้ยังอยู่ระหว่างรอฟังคำสั่งรับฟ้องจากศาล ขณะเดียวกันคดีที่นักกิจกรรมไทยยื่นฟ้องบริษัท เอ็นเอสโอ เป็นคดีแพ่งนั้นศาลแพ่งนัดสืบพยานวันที่ 3-6 และ 10 กันยายน 2567 เป็นที่เรียบร้อยแล้ว