ส.ส.ก้าวไกล อภิปรายปัญหามูลนิธิอนุรักษ์ป่ารอยต่อ และ มูลนิธิ 'คชานุรักษ์' กระทบชีวิตชาวภาคตะวันออก สะท้อนปัญหาความขัดแย้งระหว่างสัตว์ป่ากับคนและชุมชน ในวาระรายงานของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ ขณะที่ #ใต้เงาช้าง ติดเทรนด์ในทวิตเตอร์ 

18 ส.ค.2566 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า วานนี้ (17 ส.ค.) การประชุมสภาผู้แทนราษฎร ชุติพงศ์ พิภพภิญโญ ส.ส.ระยอง พรรคก้าวไกล อภิปราย รายงานของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติในวาระเรื่อง ช้างป่าตะวันออก โดยตั้งคำถามถึงปัญหาของมูลนิธิอนุรักษ์ป่ารอยต่อ 5 จังหวัด และมูลนิธิพัชรสุธาคชานุรักษ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ซึ่งภายหลังคำอภิปรายปรากฏแฮชแท็ค #ใต้เงาช้าง ติดเทรนด์ในทวิตเตอร์ ยอด 38k โพสต์ด้วย

โดยรายละเอียดคำอภิปรายมีดังนี้ 

จากเนื้อหาของยุทธศาสตร์ชาติ 2561 - 2580 หัวข้อที่ 4 ว่าด้วยการสร้างการเติบโตบนคุณภาพชีวิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม หน้า 53 ข้อ 4.1.2 บรรทัดที่ 6 เขียนไว้ว่า “การบริหารจัดการไม่ให้เกิดความขัดแย้งระหว่างสัตว์ป่ากับคนและชุมชน”

สไลด์ประกอบการอภิปราย

"ภายใต้ยุทธศาสตร์ชาติ หน่วยงานต่างๆของรัฐ จะต้องดำเนินการตามแผนโดยมีเป้าหมายหลัก คือการแก้ปัญหาช้างป่าภาคตะวันออกที่กระทบกระทั่งกับประชาชนเสมอ แต่ความจริงจากในพื้นที่ เรื่องนี้ทำได้ตามเป้าหมายหรือไม่ เรามาดูกันครับ  ท่านประธานครับ ผมขอเริ่มจากการอ้างอิงถึงหนังสือจาก ศูนย์ศึกษาเรียนรู้ช้างป่าตะวันออก และเครือข่ายศึกษาเรียนรู้ช้างป่าตะวันออก ที่ผมรับยื่นที่สภาในวันที่ 26 กรกฎาคมที่ผ่านมา" ส.ส.ระยอง พรรคก้าวไกล อภิปราย

ในหนังสือ ระบุถึงสถิติการออกนอกพื้นที่ของช้างป่าและจำนวนผู้ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิต ระหว่างปี พ.ศ. 2561-2565 
·     ปี พ.ศ.2561 ช้างป่าออกนอกพื้นที่ 2,399 ครั้ง ผู้เสียชีวิต 11 ราย บาดเจ็บ 13 ราย
·     ปี พ.ศ. 2562 ช้างป่าออกนอกพื้นที่ 2,358 ครั้ง ผู้เสียชีวิต 14 ราย บาดเจ็บ 19 ราย
·     ปี พ.ศ. 2563 ช้างป่าออกนอกพื้นที่ 4,761 ครั้ง ผู้เสียชีวิต 10 ราย บาดเจ็บ 17 ราย
·     ปี พ.ศ. 2564 ช้างป่าออกนอกพื้นที่ 8,006 ครั้ง ผู้เสียชีวิต 19 ราย บาดเจ็บ 12 ราย
·     และปี พ.ศ.2565 ช้างป่าออกนอกพื้นที่ 16,376 ครั้ง ผู้เสียชีวิต 23 ราย บาดเจ็บ 14 ราย

สไลด์ประกอบการอภิปราย

สรุปการดำเนินงานตามแผนยุทธศาสตร์ชาติ ตั้งแต่ปี 61 - ปี 65 มีผู้บาดเจ็บ 75 ราย เสียชีวิต 77 ราย และจากสถิติการออกนอกพื้นที่ของช้างป่า เพิ่มขึ้นอย่างมหาศาล ผลที่เกิดขึ้น เห็นกันชัดๆ ว่าไม่สอดคล้องกับการตั้งใจทำให้ช้างกับคนอยู่ร่วมกันได้ตามที่เขียนไว้แม้แต่น้อย 

สไลด์ประกอบการอภิปราย

ส.ส.พรรคก้าวไกล อภิปรายต่อว่า หน่วยงานที่มีหน้าที่รับผิดชอบตรง คือกรมอุทยาน ที่แม้จะมีความพยายามทำหน้าที่อย่างเต็มที่ อันนี้ผมทราบดีเพราะเคยไปช่วยเขาจับช้างมาด้วยตัวเอง เจ้าหน้าที่ตั้งใจทำงานมากครับอันนี้ต้องชื่นชม แต่ในความเป็นจริง การดำเนินงานเหมือนจะติดขัดอะไรอยู่ จากการที่ตนพยายามจะสืบหาหน่วยงานทั้งหมดที่มีส่วนเกี่ยวข้อง พบว่า มีหน่วยงานอื่น ที่ไม่ได้มีหน้าที่กำกับตรง แต่กลับมามีส่วนสำคัญในทำงานที่ทำเรื่องช้างร่วมกับอุทยาน ที่บังเอิญไปสอดคล้องกับแผนยุทธศาสตร์ชาติเสียอีก

อนุรักษ์ป่ารอยต่อ 5 จังหวัด

หน่วยงานแรก เป็นมูลนิธิครับ ชื่อว่ามูลนิธิอนุรักษ์ป่ารอยต่อ 5 จังหวัด มาดูบทบาทหน้าที่ของมูลนิธินี้กัน ตามที่เห็นในหน้าแรกของเว็บไซต์ มีการเคลมผลงาน ว่าได้มีการทำแนวกำแพง ทำคูกันช้าง ในป่ารอยต่อภาคตะวันออกเพื่อกันช้างออกมา มูลนิธินี้จะบอกว่าไม่เกี่ยวข้องกับยุทธศาสตร์ชาติ คงไม่ได้นะครับ เพราะรองประธานกรรมการยุทธศาสตร์ชาติตอนปี 2560 ชื่อพลเอกประวิตร วงษ์สุวรรณ แล้วประธานกรรมการมูลนิธิป่ารอยต่อ คือพลเอกประวิตร เช่นกัน 

เมื่อมาดูผลสัมฤทธิ์ของงานเรื่องแนวกันช้างที่เขาโชว์เป็นผลงานกัน ที่เห็นอยู่นี้คือกำแพงกันช้าง ขุดคูกั้นช้าง ซึ่งพอทำแล้วก็ส่งมอบให้ทางอุทยานไปในบางส่วน บางส่วน หน่วยงานรัฐทำเสร็จ ก็ส่งกลับมาให้มูลนิธิ ดูประสิทธิภาพกันตามคลิปนี้นะครับ แหม่ ช้างข้ามกันสบายเลย ตนไม่แน่ใจว่าจะเรียกว่าคูกันช้างหรือสไลเดอร์ พาเหรดกันออกมาเลย 

ตนก็อยากถามสั้นๆ ผลคือที่เห็นนี่คือดีแล้วเหรอ ไม่แน่ใจด้วยว่าในโครงการที่เกี่ยวข้องกับมูลนิธินี้ เราจะตรวจสอบการใช้งบประมาณกับประสิทธิภาพได้อย่างไร เพราะไม่รู้จุดไหน หน่วยงานใดรับผิดชอบบ้าง ตนขอตั้งคำถามแรกไปยังคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ ว่าการที่คนในกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ มีมูลนิธิที่ทำงานสนองแนวทางยุทธศาสตร์ชาติ การทำงานแบบนี้ เป็นสิ่งที่ทำได้เหรอ มันเข้าข่ายผลประโยชน์ทับซ้อน ใช่หรือไม่

คชานุรักษ์ 

ชุติพงศ์ อภิปรายต่อว่า หน่วยงานที่สองที่ตนจะกล่าวถึง ก็มีสถานะเป็นมูลนิธิอีกแล้ว ชื่อมูลนิธิแบบย่อๆ ว่า คชานุรักษ์ มูลนิธินี้ เท่าที่ดูวัตถุประสงค์ ก็พอจะสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติเหมือนกัน เพราะทำโครงการที่ให้ช้างกับชุมชนอยู่ร่วมกันได้ มีทุนจดทะเบียนราวๆ 10 ล้านบาท ดูไม่ใหญ่อะไร แต่อำนาจบารมี กลับมากมายมหาศาล ชนิดที่เรียกว่า ใหญ่กว่าหน่วยงานราชการที่ทำหน้าที่ตรงนี้อยู่เสียอีก ในบอร์ดกรรมการ เท่าที่ตนพอจะเปิดเผยได้ มีปลัดจากหลายกระทรวง ทั้งที่ดูเกี่ยวข้องและไม่เกี่ยวข้อง ผู้นำเหล่าทัพ ไปยันองคมนตรี มานั่งเป็นกรรมการมูลนิธินี้เลยนะครับ 

สไลด์ประกอบการอภิปราย

แถมที่ตั้งของสำนักงานมูลนิธิแห่งนี้ ยังตั้งอยู่ในสถานที่ที่ตนคิดว่าคงไม่มีหน่วยงานใดกล้าไปตรวจสอบเสียด้วย ตัวอย่างงานของมูลนิธินี้  มีงานหนึ่ง คือการทำหมู่บ้านคชานุรักษ์  อาศัยการกำกับงานโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อันนี้คือมูลนิธิสั่งกระทรวงได้ ซึ่งโครงการหมู่บ้านคชานรักษ์ คือการให้ชุมชนกับช้างอยู่ร่วมกันได้ ตามยุทธศาสตร์ชาติพอดีเลย

"ชาวบ้านตรงนั้น ถ้าประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำสวนทำไร่ อยู่ๆ ช้างยกโขยงมาอยู่รอบชุมชนเป็นสิบเป็นร้อยตัว เขาจะกล้าออกไปทำมาหากินไหม จะกล้าออกไปตัดยางไหม" ส.ส.พรรคก้าวไกล ตั้งคำถาม 

สไลด์ประกอบการอภิปราย

ผลที่ตามมาพอช้างเข้ามาใกล้ชุมชน คือ ในบางพื้นที่เลยมีโครงการ ให้ประชาชนเปลี่ยนไปทำอาชีพอื่นๆ มีตั้งแต่ทำน้ำพริก ทำปุ๋ยหมัก ทอผ้า ทำตุ๊กตา ทำชา ทำไม้กวาด อันนี้มันแก้ปัญหาช้างป่าอยู่ร่วมกับคนยังไงครับ? อันนี้มันไปเปลี่ยนวิถีชีวิตประชาชนชัดๆ ตนขอตั้งคำถามต่อกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ ว่าได้มีการตรวจสอบ ว่ามูลนิธิที่ตนกล่าวไป เป็นหน่วยงานที่ต้องปฏิบัติหน้าที่ตามยุทธศาสตร์ชาติจริงๆ หรือไม่ ถ้าไม่มีหน้าที่ตรง การปล่อยให้มีมูลนิธิ ตั้งตัวเป็นผู้ดำเนินการ เอาข้าราชการใหญ่ๆมานั่งเป็นกรรมการ ถือเป็นการปล่อยให้มีการแทรกแซงการปฏิบัติงานของหน่วยงานที่รับผิดชอบโดยตรงหรือไม่

หน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องเอง ที่งานของตัวเองดันไปเกี่ยวกับมูลนิธิแบบนี้ ตนก็สงสัยว่าสามารถดำเนินงานตามบทบาทตัวเองได้อย่างอิสระหรือไม่ เพราะดันมีองค์กรที่ทรงอำนาจมากๆ อยู่ในงานนี้ด้วย จะเรียกว่าเข้าข่าย รัฐซ้อนรัฐ ได้ไหม เรื่องนี้อันตราย เพราะเมื่อเกิดความผิดพลาดจากการดำเนินการตามแผนยุทธศาสตร์ชาติ ที่มีมูลนิธิอะไรพวกนี้มาเกี่ยวข้อง คนเดือดร้อน เสียชีวิต ก็พี่น้องประชาชน ใครรับผิดชอบ ประชาชนเขาออกไปตัดยาง ไปทำมาหากินไม่ได้ พืชผลเสียหาย บาดเจ็บ เสียชีวิต ค่าชดเชยเยียวยาก็น้อย กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน อปท. ที่อยู่กับประชาชน เขาพยายามช่วยกันแก้ปัญหา แต่ทำอะไรไม่ได้มาก  

"หรือเพราะอำนาจสั่งการและงบประมาณ ถูกเอาไปสร้างผลงานที่สอดคล้องยุทธศาตร์ชาติในมูลนิธิพวกนี้หมดกันแน่ ศพที่ตายล่าสุดเพิ่งอาทิตย์ที่ผ่านมา ศพก่อนหน้า ก็ที่วังจันทร์เขตเลือกตั้งของผม ถ้าเป็นแบบนี้ต่อไป ศพต่อไปจะเป็นที่ไหนอีกครับท่านประธาน" ชุติพงศ์ อภิปรายทิ้งท้าย